Από την Αλεξάνδρα Καππάτου, ψυχολόγο – παιδοψυχολόγο – συγγραφέα

Μια καλή λύση στο πρόβλημα της φύλαξης και περιποίησης του παιδιού τις ώρες που εργάζονται οι γονείς είναι ο παιδικός σταθμός. Ο παιδικός σταθμός, όμως, δεν λύνει μόνον αυτό το πρόβλημα. Βοηθά το παιδί και στην ανάπτυξη των ικανοτήτων του και στην κοινωνικοποίησή του. Αναπτύχθηκε ως «λύση ανάγκης» και θεωρήθηκε «αναγκαίο κακό» που θα βοηθούσε την εργαζόμενη μητέρα. Με την πάροδο των χρόνων όμως έχουν αναθεωρηθεί αυτές οι απόψεις και σήμερα πιστεύουμε ότι

Το παιδί ωφελείται πολύπλευρα από τη συστηματική προσχολική εκπαίδευση.

Γι’ αυτόν το λόγο, πρέπει να φροντίζουμε ώστε να γίνεται η κατάλληλη επιλογή του παιδικού σταθμού όπου θα στείλουμε το παιδί μας.

Οι παιδικοί σταθμοί έχουν αυξηθεί σημαντικά και οι ελκυστικές τους παροχές βομβαρδίζουν τους γονείς, οι οποίοι συχνά επιδίδονται σε ένα κυνήγι εξασφάλισης περισσότερων «παροχών» για το βλαστάρι τους, χωρίς ωστόσο να είναι συχνά σε θέση να πάρουν ουσιαστική απάντηση στα ερωτήματα :
• Τι προσφέρει στο παιδί τους η προσχολική εκπαίδευση, με ποια κριτήρια θα αξιολογήσουν ένα σταθμό ή ποια είναι η κατάλληλη ηλικία για να στείλουν εκεί το παιδί τους κ.α.

Η σωστή επιλογή παιδικού σταθμού είναι σημαντική για την πορεία ανάπτυξης του παιδιού, αφού εκεί θα περνά αρκετές ώρες. Αν λάβουμε υπόψη μας, μάλιστα, ότι τα πρώτα χρόνια της ανάπτυξής του είναι καθοριστικής σημασίας για τη διαμόρφωση της προσωπικότητας και του χαρακτήρα του, τότε πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί. Το παιδί είναι προικισμένο με ποικίλες ικανότητες που, για να εξελιχθούν, πρέπει μέσω του περιβάλλοντος να του προσφερθούν τα κατάλληλα ερεθίσματα και να καλυφθούν οι ανάγκες του. Πρέπει, δηλαδή, να νιώσει εμπιστοσύνη, ασφάλεια, στοργή, να είναι ελεύθερο να κινείται στο χώρο, να ψυχαγωγείται, να παίζει και να μαθαίνει. Αυτά άλλωστε αποτελούν μερικούς από τους στόχους της προσχολικής εκπαίδευσης.

Σε γενικές γραμμές, οι γονείς θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους ότι ο σταθμός δεν πρέπει να είναι πολύ μακριά από το σπίτι τους. Οι περισσότεροι σταθμοί διαθέτουν αίθουσες βαμμένες και διακοσμημένες με γούστο. Ο κήπος είναι απαραίτητος για την εκτόνωση των παιδιών, ενώ η ασφάλεια του χώρου καθώς και η καθαριότητα είναι απαραίτητα στοιχεία για τα οποία γενικά φροντίζουν οι περισσότεροι παιδικοί σταθμοί.

Το ενδιαφέρον σας πρέπει να επικεντρώνεται στο προσωπικό του σταθμού, στην ευαισθησία του, που αρχικά διαφαίνεται και από τον τρόπο που σας προσεγγίζουν και ενημερώνονται για το παιδί. Η συνεργασία με ψυχολόγο σε τακτική βάση είναι απαραίτητη, γιατί εκείνος θα εντοπίσει τυχόν προβλήματα στην εξέλιξη ή στη συμπεριφορά του παιδιού και θα σας καθοδηγήσει στην αντιμετώπισή τους. Εξίσου σημαντική είναι η παρουσία παιδιάτρου για τη διασφάλιση της σωματικής υγείας του παιδιού .

Τι μπορεί να προσφέρει ένας καλός σταθμός

Το αναλυτικό πρόγραμμα ημερήσιων δραστηριοτήτων πρέπει να είναι ποικίλο, ζωντανό, ευέλικτο και, κυρίως κατάλληλο για την ηλικία του παιδιού. Απαιτείται επίσης πλούσιο εποπτικό υλικό που θα τίθεται στη διάθεση των παιδιών. Τέλος, ο αριθμός των παιδιών σε κάθε ομάδα δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 10 παιδιά.

Ο παιδικός σταθμός είναι εμπειρία ζωτικής σημασίας για το παιδί. Μαθαίνει να προσαρμόζεται σε ομάδα παιδιών, να ανταλλάσσει και να μοιράζεται τα πράγματά του. Επίσης, παύει να είναι το επίκεντρο του ενδιαφέροντος και απομακρύνεται από την υπερπροστασία των γονιών του, κάτι ιδιαίτερα σημαντικό για τα μοναχοπαίδια. Αποκτά γνώσεις, διεγείρεται το ενδιαφέρον του για μάθηση και επεξεργάζεται συστηματικά πληροφορίες. Αρχίζει τα «γιατί», η μέρα του αποκτά ρυθμό, μαθαίνει να εξυπηρετεί μόνο του τον εαυτό του, κάνει βασικά βήματα προς την αυτονομία, την ανεξαρτησία και την απόκτηση υπευθυνότητας. Επιβεβαιώνεται μέσα στην ομάδα, δημιουργεί φιλίες, εκφράζει τα συναισθήματα του, μαθαίνει ότι άλλοτε κερδίζουμε και άλλοτε χάνουμε και υπολογίζει τους άλλους.

Η διαδικασία της «πρόληψης» εντάσσεται στις πλέον ουσιαστικές προσφορές ενός σταθμού προς τα παιδιά. Απαιτεί, όμως, παιδαγωγούς με σημαντική ψυχοπαιδαγωγική υποδομή και ευαισθησία και συνεργάσιμους γονείς που θα σέβονται την προσφορά και το έργο των νηπιαγωγών. Στον παιδικό σταθμό μπορεί να εντοπιστούν πολλά προβλήματα, που αργότερα ίσως ταλαιπωρήσουν γονείς και παιδιά.

Προσαρμογή στο σταθμό

Η προσαρμογή του παιδιού στο σταθμό εξαρτάται κυρίως από τη στάση των γονιών. Ίσως χρειάζεται πρώτα οι ίδιοι να προσαρμοστούν στην ιδέα του αποχωρισμού και να αποβάλλουν τις συνήθεις ενοχές ότι από τόσο μικρό το «βάζουν στα βάσανα». Στον αποχαιρετισμό δείξτε ότι του έχετε εμπιστοσύνη, εκδηλώστε του στοργή αλλά και αποφασιστικότητα. Μην ξεχνάτε ότι υπεύθυνοι και ειδικευμένοι άνθρωποι θα το φροντίζουν και θα μοχθούν για τη μάθησή σου. Η εδραίωση σχέσης εμπιστοσύνης ανάμεσα στο γονιό και τον παιδαγωγό διευκολύνει το έργο του δεύτερου.

Καλή ηλικία για την είσοδο του παιδιού στον παιδικό σταθμό είναι γύρω στα 3 χρόνια, οπότε έχει αρχίσει να αντιλαμβάνεται τον εαυτό του αλλά και να συνεννοείται επαρκώς με το περιβάλλον του. Φυσικά, όλα εξαρτώνται από τον τρόπο που έχει μεγαλώσει και από την περίοδο κατά την οποία θα πάει στο σταθμό, αν αντικειμενικά είναι η κατάλληλη, αν δηλαδή δεν συμπίπτει με κάποιο γεγονός, όπως με τη γέννηση άλλου παιδιού, με το χωρισμό των γονιών του κλπ.