Το τσιγάρο κάνει κακό, αυτό το ξέρουμε όλοι. Παρ’ όλα αυτά, η χώρα μας κρατά τα σκήπτρα του… πρωταθλητισμού στην Ευρώπη και χειροτερεύει συνεχώς τη θέση της στην παγκόσμια κατάταξη όσον αφορά το ποσοστό των καπνιστών, αλλά και καπνιστριών. Ίσως γιατί όσοι καπνίζουμε πάντα ελπίζουμε ότι χάρη στην καλή μας τύχη θα διαθέτουμε τα γονίδια εκείνα που θα μας προφυλάξουν από όλα τα δεινά που μπορεί να προκαλέσει το κάπνισμα. Το πιο απογοητευτικό, όμως, είναι όταν καπνίζουν οι έγκυες γυναίκες, οι οποίες δεν πείθονται να το κόψουν. Μια έρευνα, όμως, που έγινε στο νοσοκομείο «Έλενα Βενιζέλου» ίσως τελικά δείχνει τον τρόπο να σταματήσουν το κάπνισμα τουλάχιστον κατά το διάστημα της εγκυμοσύνης. Επιπλέον, ο κ. Γεώργιος Φαρμακίδης, διευθυντής της ΣΤ΄ Μαιευτικής Κλινικής του Νοσοκομείου «Έλενα Βενιζέλου» και καθηγητής Γυναικολογίας στο Πανεπιστήμιο Stony Brook της Ν. Υόρκης, τονίζει για άλλη μια φορά τις επιπτώσεις που έχει το κάπνισμα στην πορεία της εγκυμοσύνης και φυσικά στο έμβρυο.

Κύριε καθηγητά, τι αποκάλυψε η ελληνική έρευνα για τη συμπεριφορά των εγκύων που καπνίζουν, που έγινε στο μαιευτήριο «Έλενα Βενιζέλου»;
Η έρευνα που έγινε στην κλινική μας με την ομάδα του κ. Παναγιώτη Μπεχράκη, αν. καθηγητή της Φυσιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στο Harvard, η οποία αφορούσε τη συμπεριφορά των γυναικών που καπνίζουν κατά την εγκυμοσύνη, έδειξε κάτι πολύ ενδιαφέρον. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Στη έρευνα συμμετείχαν 100 έγκυες γυναίκες που κάπνιζαν κατά την εγκυμοσύνη, οι οποίες χωρίστηκαν σε 2 ομάδες: σε αυτήν που τους γινόταν εντατική συμβουλευτική για τη διακοπή του καπνίσματος και σε εκείνη που λάμβαναν απλώς τις συνηθισμένες συμβουλές. Σε όσες εγκύους έγινε η εντατική συμβουλευτική, σταμάτησαν το κάπνισμα σε μεγαλύτερο βαθμό συγκριτικά με εκείνες που απλώς τους γινόταν μια σύσταση.

Αλήθεια, πόσο επηρεάζει το κάπνισμα την πορεία της κύησης και κατά συνέπεια την ανάπτυξη του εμβρύου; Η νικοτίνη διαπερνά τον πλακούντα και προκαλεί ελάττωση του οξυγόνου που μεταφέρεται στο έμβρυο. Έτσι, το έμβρυο έχει λιγότερο οξυγόνο και λαμβάνει περιορισμένες ποσότητες θρεπτικών ουσιών που είναι απαραίτητες για την ανάπτυξή του.

Ποιες είναι οι επιπτώσεις σε όλα τα στάδια της εγκυμοσύνης;
Στο πρώτο στάδιο της εγκυμοσύνης μπορεί να προκληθεί αποβολή και στειρότητα. Στα υπόλοιπα τρίμηνα, το κάπνισμα προκαλεί υπολειπόμενη ανάπτυξη και ελάττωση του οξυγόνου που είναι διαθέσιμο για το έμβρυο.
Το κάπνισμα αυξάνει και τον κίνδυνο πρόωρου τοκετού;
Πράγματι, το κάπνισμα αυξάνει την πιθανότητα πρόωρου τοκετού, με όλους τους κινδύνους που αυτός συνεπάγεται. Ενδέχεται, δηλαδή, το μωρό να γεννηθεί με ελαττωμένο βάρος. Επιπλέον, εξαιτίας του χαμηλού οξυγόνου που προσλαμβάνει, το έμβρυο είναι επιρρεπές σε υποοξικά επεισόδια, τα οποία θα προκαλέσουν βλάβη στον εγκέφαλο του παιδιού.
Όταν γεννηθεί το παιδί, μπορεί να παρουσιάσει προβλήματα αργότερα εξαιτίας του γεγονότος ότι η μητέρα του κάπνιζε κατά την εγκυμοσύνη;
Δυστυχώς, οι επιπτώσεις του καπνίσματος δεν περιορίζονται στη μητέρα, περνούν και στο παιδί, επηρεάζοντας ποικιλοτρόπως την υγεία του. Πιο συγκεκριμένα, μπορεί να εμφανίσει άσθμα, υπέρταση, να είναι αδύνατο και φιλάσθενο, να έχει χαμηλό πνευματικό επίπεδο, να παρουσιάσει μέχρι και σύνδρομο αιφνίδιου θανάτου.
Αν η έγκυος δεν καπνίζει, αλλά εκτίθεται σε παθητικό κάπνισμα, οι συνέπειες στην υγεία τόσο της μητέρας όσο και του εμβρύου είναι οι ίδιες;
Δυστυχώς, το συστηματικό παθητικό κάπνισμα έχει τις ίδιες επιπτώσεις με το ενεργητικό κάπνισμα.
Τι ισχύει με το τριτογενές κάπνισμα, όπου υπολείμματα καπνού παραμένουν στα μαλλιά και στα ρούχα της μητέρας και το μωρό εκτίθεται σε αυτά;
Ένας όρος που μπήκε σχετικά πρόσφατα στην ιατρική ορολογία είναι το τριτογενές κάπνισμα. Έχει φανεί από επιστημονικές έρευνες ότι στα ρούχα και στα μαλλιά, στο δέρμα των καπνιστών, στις μαλακές επιφάνειες των επίπλων και σε πολλά ακόμα αντικείμενα μπορεί να παραμείνουν τοξικές ουσίες του καπνού για ώρες ή και μέρες μετά το σβήσιμο του τσιγάρου. Όσο μάλιστα πιο μικρός είναι ο εσωτερικός χώρος (π.χ. μικρά δωμάτια, καμπίνες αυτοκινήτων) τόσο πιο έντονο είναι το φαινόμενο του τριτογενούς καπνίσματος. Η απειλή του τριτογενούς καπνίσματος είναι ακόμα πιο μεγάλη για τα παιδιά, τα οποία μπουσουλώντας, παίζοντας στο έδαφος, αγγίζοντας και βάζοντας στο στόμα τους αντικείμενα έρχονται σε επαφή με κατάλοιπα του καπνού. Είναι, λοιπόν, πολύ σημαντικό οι μητέρες που καπνίζουν να αλλάζουν ρούχα πριν πάρουν το νεογνό στην αγκαλιά τους και να πλένουν τα χέρια τους. Δεν πρέπει, επίσης, να ξεχνάμε και το γεγονός ότι τα παιδιά έχουν την τάση να μιμούνται τους γονείς, πράγμα που σημαίνει ότι μπορεί να το κάνουν και όταν τους βλέπουν να καπνίζουν.
Οι ευεργετικές επιδράσεις του θηλασμού μειώνονται όταν οι γυναίκες είναι καπνίστριες;
Βεβαίως, διότι τα θρεπτικά στοιχεία του μητρικού γάλακτος και η ανοσία που αυτό παρέχει στο βρέφος εξουδετερώνονται από τις παρενέργειες του καπνίσματος.
Η νικοτίνη περνάει στο γάλα του παιδιού;
Σε έναν βαθμό περνάει – εξαρτάται, βέβαια, από τον αριθμό των τσιγάρων που καπνίζει η μητέρα.