Ελένη Κατσάμπα, MSc, Κλινική Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια Γνωσιακής Συμπεριφοριστικής κατεύθυνσης, Συνεργάτης της Παιδοψυχιατρικής Κλινικής του Νοσ/κομείου Παίδων «Η Αγία Σοφία» www.katsampa.gr

Πώς να δημιουργήσετε το κατάλληλο περιβάλλον για το παιδί σας

· Αφιερώστε καθημερινά λίγο από τον χρόνο σας για να κάνετε κάτι ευχάριστο με το παιδί σας. Τα παιδιά σας έχουν ανάγκη να αισθάνονται ότι τα αγαπάτε κάθε μέρα και ένας από τους σημαντικότερους τρόπους για να τους το δείξετε είναι περνώντας χρόνο μαζί τους, ακούγοντάς τα και απολαμβάνοντας την παρέα τους.

· Δώστε έμφαση στα θετικά. Βοηθήστε το παιδί σας να βρει σε τι τα καταφέρνει, τι απολαμβάνει να κάνει και ενθαρρύνετέ το να αναπτύξει τα ενδιαφέροντά του. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσει να αναπτύξει την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμησή του.

· Αναθέστε στο παιδί σας ευθύνες. Ενθαρρύνετέ το να κάνει κάποιες δουλειές (ανάλογα και με την ηλικία του), να βοηθά τους άλλους, να φροντίζει τον εαυτό του, όπως επίσης να συμμετέχει σε ομαδικές δραστηριότητες και σε δραστηριότητες εκτός σπιτιού. Έτσι, βοηθάτε το παιδί να αναπτύξει την ανεξαρτησία του και τις κοινωνικές του δεξιότητες.

· Επαινέστε το για τις επιθυμητές συμπεριφορές που εκδηλώνει. Έχετε την προσοχή σας στραμμένη προς τις περιπτώσεις που το παιδί σας συμπεριφέρεται με επιθυμητό τρόπο. Δείξτε του τον ενθουσιασμό σας και επαινέστε το κάθε φορά που συμπεριφέρεται με επιθυμητό τρόπο, αντί να πέφτετε στην παγίδα να του δίνετε την προσοχή σας τις φορές που εκδηλώνει κάποια ενοχλητική ή ανεπιθύμητη συμπεριφορά.

· Ενισχύστε τους οικογενειακούς δεσμούς. Δημιουργήστε συνήθειες και παραδόσεις που θα βοηθούν στο δέσιμο της οικογένειας. Οι οικογενειακές έξοδοι για φαγητό ή για ευχάριστες δραστηριότητες, οι εκδρομές, οι διακοπές, οι εορτασμοί γενεθλίων δημιουργούν ένα ευχάριστο οικογενειακό κλίμα και καλλιεργούν το αίσθημα της ομαδικότητας.

Πώς να προλάβετε την εμφάνιση προβλημάτων

· Διαμορφώστε ένα σταθερό καθημερινό πρόγραμμα. Τα παιδιά επωφελούνται από την ασφάλεια και τη σταθερότητα που δημιουργεί η ύπαρξη ενός καθημερινού προγράμματος στο σπίτι. Το καθημερινό πρόγραμμα μπορεί μάλιστα να λειτουργήσει προστατευτικά για το παιδί σε δύσκολες περιόδους της ζωής του.

· Θέστε ξεκάθαρους κανόνες. Τέσσερις-πέντε σαφείς κανόνες σε ό,τι αφορά τη συμπεριφορά των παιδιών στο σπίτι (π.χ. “Δεν επιτρέπεται να βρίζουμε”) βοηθούν τα παιδιά να αντιληφθούν καλύτερα τα όρια που βάζουν οι γονείς και δημιουργούν το αίσθημα ασφάλειας και σταθερότητας στο παιδί.

· Κάντε μία υπενθύμιση στο παιδί όταν χρειάζεται. Πριν τη συμμετοχή των παιδιών σε καταστάσεις που συνηθίζουν να συμπεριφέρονται με ακατάλληλο τρόπο, υπενθυμίστε τους με φιλικό και ευγενικό τρόπο τους κανόνες που ισχύουν και βοηθήστε τα να έχουν από πριν προετοιμάσει κάποιους εναλλακτικούς τρόπους για να διαχειριστούν την κατάσταση σε περίπτωση που συμβεί κάτι που δε θα τους αρέσει.

· Φροντίστε να έχετε την εποπτεία του παιδιού, ώστε να μπορέσετε να ανιχνεύσετε πιθανές ανεπιθύμητες συμπεριφορές του παιδιού εγκαίρως και να δράσετε προτού γίνουν πιο σοβαρές.

Πώς να διαχειριστείτε τις δυσκολίες

· Προσπαθήστε να παραμείνετε ήρεμος/η. Είναι το δυσκολότερο πράγμα για έναν γονιό, αλλά και ένα από τα πιο σημαντικά. Κι αυτό γιατί, αν κάθε φορά που κάτι μας ενοχλεί στη συμπεριφορά των παιδιών μας αντιδρούμε με πολύ θυμό και χάνουμε τον έλεγχο, γινόμαστε αρνητικό πρότυπο συμπεριφοράς για τα ίδια.

· Αποφεύγετε να κάνετε κήρυγμα. Πείτε αυτό που θέλετε να πείτε με όσο το δυνατόν πιο σύντομο τρόπο για να μπορέσει το παιδί να παραμείνει συγκεντρωμένο και να το κατανοήσει. Ο πιο ισχυρός παράγοντας μάθησης για τα παιδιά είναι κυρίως αυτό που δείχνουμε και λιγότερο αυτό που λέμε.

· Θέστε συνέπειες για τις ανεπιθύμητες συμπεριφορές. Όταν η συνέπεια είναι κατάλληλη και ανάλογη της σοβαρότητας της ανεπιθύμητης συμπεριφοράς του παιδιού, το βοηθά να γίνει υπεύθυνο και να αντιληφθεί ότι υπάρχουν όρια στη συμπεριφορά μας, καθώς και συνέπειες που χρειάζεται να αντιμετωπίσουμε όταν επιλέγουμε έναν συγκεκριμένο τρόπο συμπεριφοράς.

· Να είστε δίκαιος/η και να συγχωρείτε. Όλοι κάνουμε λάθη και όλοι κατά καιρούς δυσαρεστούμε τους γύρω μας με τη συμπεριφορά μας. Ακριβώς όπως χρειάζεται να συγχωρούμε τον εαυτό μας, έτσι χρειάζεται να συγχωρούμε και τα παιδιά μας. Προσπαθήστε να αποκαταστήσετε την θετική σχέση σας με το παιδί σας, όσο το δυνατόν πιο σύντομα μετά από ένα πρόβλημα που θα προκύψει.

Πώς να φροντίσετε τον εαυτό σας

· Διαθέστε χρόνο στον εαυτό σας. Προσπαθήστε να κοιμάστε αρκετά, να τρώτε υγιεινά, να γυμνάζεστε και να κάνετε πράγματα που σας δίνουν χαρά και ευχαρίστηση, ώστε να μπορείτε να ανταπεξέρχεστε καλύτερα στις καταστάσεις που σας δυσκολεύουν ή σας προκαλούν άγχος. Το ίδιο ισχύει και για τα παιδιά σας.

· Οι αλλαγές χρειάζονται χρόνο και επιμονή. Για να αλλάξουμε τα πράγματα που μας δυσκολεύουν ή ακόμα και τον εαυτό μας, χρειάζεται χρόνος. Για αυτό είναι σημαντικό να επιμένουμε και να είμαστε σταθεροί στις προσπάθειές μας.

· Ζητήστε βοήθεια και υποστήριξη. Ο ρόλος του γονιού είναι ένας δύσκολος ρόλος με πολλές απαιτήσεις και προκλήσεις. Για αυτό το λόγο είναι σημαντικό τόσο το να προσφέρουμε τη βοήθεια και τη στήριξή μας σε φίλους ή συγγενείς με παιδιά, όσο και το να ζητάμε τη δική τους βοήθεια και στήριξη όταν εμείς το έχουμε ανάγκη.