Αποφοίτησε από το Cambridge, είναι συγγραφέας του βιβλίου «Waste: Uncovering the global food scandal» και το 2011 τιμήθηκε με το βραβείο Sophie, ένα διεθνές βραβείο για το περιβάλλον και την αειφόρο ανάπτυξη. Ο Tristram Stuart, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Διατροφής, μιλάει αποκλειστικά στο Vita.gr για τη σπατάλη του φαγητού.

Πώς ένας απόφοιτος του Cambridge ασχολήθηκε με το θέμα της σπατάλης του φαγητού;

Όταν ήμουν 15 ετών αποφάσισα να ασχοληθώ με την εκτροφή χοίρων για να βγάζω το χαρτζιλίκι μου και το έκανα με τον πιο φιλικό προς το περιβάλλον τρόπο, δηλαδή δίνοντας στα ζώα μου τρόφιμα που θα κατέληγαν στη χωματερή. Μάζευα, λοιπόν, ό,τι περίσσευε από την αγορά, από την καντίνα του σχολείου μου, τον φούρναρη και τον μανάβη της περιοχής και έπαιρνα πατάτες από έναν αγρότη που θα τις πετούσε γιατί είχαν λάθος σχήμα ή μέγεθος για τα σουπερμάρκετ. Έτσι, τάιζα τα ζώα μου ανέξοδα και πουλούσα το χοιρινό κρέας στους γονείς των συμμαθητών μου. Σύντομα, όμως, κατάλαβα ότι το μεγαλύτερο μέρος των τροφίμων που τους έδινα μπορούσε να καταναλωθεί και από τον άνθρωπο και μια μέρα πήρα ένα φρέσκο καρβέλι που θα γινόταν η τροφή τους και έφαγα πρωινό μαζί τους. Αυτό με έκανε να θυμώσω που τόσο πολύ φαγητό κατέληγε στα σκουπίδια.

Τι δείχνουν τα νούμερα για την παγκόσμια σπατάλη φαγητού;

Ότι το 1/3 των τροφίμων που κυκλοφορούν στον πλανήτη καταλήγει στα σκουπίδια, ενώ στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική πάνω από τη μισή παραγωγή τροφίμων πετιέται. Αυτό σημαίνει ότι στον δυτικό κόσμο σπαταλάμε περίπου την ίδια ποσότητα τροφίμων με αυτά που τρώμε.

Πώς συνδέεται η σπατάλη αυτή με τη βοήθεια σε εκείνους που δεν έχουν πρόσβαση σε τρόφιμα;

Κινούμαστε σε ένα παγκόσμιο σύστημα εφοδιασμού τροφίμων και αγοράζουμε τρόφιμα, π.χ. σιτάρι, από την παγκόσμια αγορά, την αγορά από όπου προμηθεύονται τις πρώτες ύλες τους και η Αφρική και η Ασία. Όταν, λοιπόν, στις πλούσιες χώρες πετάμε φαγητό, αυτό έχει αντίκτυπο στους ανθρώπους που πεινάνε στην άλλη άκρη του κόσμου. Με το να αγοράζουμε εκατομμύρια τόνους τροφίμων, που στη συνέχεια πετάμε, συμβάλλουμε στην έλλειψη προσφοράς πρώτων υλών και στην κυριολεξία παίρνουμε το φαγητό από το στόμα των φτωχών. Υπολόγισα ότι αν παίρναμε όλα τα τρόφιμα που πετάνε τα νοικοκυριά, τα καταστήματα και τα εστιατόρια σε Ευρώπη και ΗΠΑ, θα μπορούσαμε θεωρητικά να σώσουμε δισεκατομμύρια ανθρώπους που πεινούν – τουλάχιστον τέσσερις φορές! Η κατάσταση αυτή είναι τραγική, αλλά αποτελεί και μια θαυμάσια ευκαιρία, αφού μπορούμε να βοηθήσουμε τους ανθρώπους αυτούς καταναλώνοντας απλώς όσο φαγητό χρειαζόμαστε, αντί να το πετάμε.

Μπορεί ο περιορισμός της σπατάλης να συμβάλλει στην προστασία του πλανήτη;

Στην προσπάθειά μας να αυξηθεί η παραγωγή τροφίμων καταστρέφουμε δάση και φυσικές περιοχές, συμβάλλοντας στη μαζική εξαφάνιση ειδών, την εξάντληση του νερού, τη διάβρωση του εδάφους και την υπερθέρμανση του πλανήτη. Αυτό είναι παράλογο, αφού τελικά πετάμε τόση πολλή τροφή. Στην ουσία, αν χρειαζόμαστε περισσότερη τροφή, είναι καλύτερα να μειώσουμε τη σπατάλη. Φυσικά, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα τρόφιμα που στέλνουμε στους χώρους υγειονομικής ταφής αποσυντίθενται, απελευθερώνοντας μεθάνιο, ένα από τα βασικά αέρια του θερμοκηπίου.

Τι κάνετε στην καθημερινότητά σας για να μειώσετε το αποτύπωμά σας στον πλανήτη;

Πέρα από την προσπάθεια να περιορίσω όσο γίνεται τη σπατάλη φαγητού, όταν ταξιδεύω (πράγμα που κάνω για την προώθηση της εκστρατείας μου), πάντα προσπαθώ να χρησιμοποιώ το τρένο αντί το αεροπλάνο, αφού η μείωση του αριθμού των πτήσεων είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος να μειώσουμε το αποτύπωμά μας στον πλανήτη. Επίσης, έχω εγκαταστήσει ηλιακούς συλλέκτες στην οροφή του σπιτιού μου.

Έχετε επισκεφτεί την Ελλάδα. Τι συμπεράσματα βγάλατε για τη συμπεριφορά μας όσον αφορά τη σπατάλη του φαγητού;

Ευτυχώς, η λύση στο πρόβλημα με τα τρόφιμα είναι απλή και όλοι μπορούμε να γίνουμε μέρος της. Η Ελλάδα έχει μια θαυμάσια κουλτούρα στον τομέα της αξιοποίησης των τροφίμων, αλλά παρατήρησα ότι η σπατάλη που γίνεται στα σπίτια και τα εστιατόρια είναι μεγάλη, καθώς τείνετε να αγοράζετε μεγαλύτερες ποσότητες ή να παραγγέλνετε περισσότερα πιάτα από αυτά που χρειάζεστε – αν και είμαι βέβαιος ότι το φαινόμενο αυτό έχει μειωθεί λόγω της οικονομικής κρίσης. Μπορούμε να μάθουμε πολλά από την παραδοσιακή ελληνική και μεσογειακή κουλτούρα όσον αφορά την αξιοποίηση και τη συντήρηση των διαθέσιμων τροφίμων (θυμηθείτε τα γλυκά του κουταλιού και το πάστωμα). Επίσης, ως καταναλωτές έχουμε τη δύναμη και την ευθύνη να ζητάμε από τις επιχειρήσεις τροφίμων να σταματήσουν αυτήν τη σπατάλη, υιοθετώντας τις κατάλληλες πολιτικές, π.χ. όταν υπάρχει πλεόνασμα τροφίμων, να φροντίζουν να το αναδιανέμουν σε εκείνους που το χρειάζονται περισσότερο. Περίπου το 20% του πληθυσμού στην Ελλάδα ζει κάτω από το όριο της φτώχειας και δεν απολαμβάνει ένα αξιοπρεπές γεύμα. Είναι, επομένως, σκανδαλώδες να πετάμε τρόφιμα που μπορούν άνετα να καταναλωθούν. Μάλιστα, υπήρξε μια εκστρατεία στην Ελλάδα που ζητούσε από τους πολίτες να αγοράσουν τρόφιμα από σουπερμάρκετ και να τα δωρίσουν σε φιλανθρωπικά ιδρύματα. Ωστόσο, πιο λογικό θα ήταν να ζητηθεί από τα σουπερμάρκετ να δωρίσουν το τυχόν πλεόνασμά τους πριν από την ημερομηνία λήξης του. Δεν είναι ούτε λογικό ούτε ηθικό το να πετάμε τρόφιμα όταν οι άνθρωποι στον δρόμο πεινούν.