H παχυσαρκία αποτελεί σήμερα μια παγκόσμια επιδημία του 21ου αιώνα, με πολλαπλές επιπτώσεις στον ανθρώπινο οργανισμό και, ως εκ τούτου, αυξημένη νοσηρότητα και θνητότητα. Για τους λόγους αυτούς, το 1948 χαρακτηρίστηκε ως χρόνια νόσος από τον Π.Ο.Υ., ο οποίος και όρισε την 24η Οκτωβρίου ως Παγκόσμια Ημέρα Κατά της Παχυσαρκίας.

Η παχυσαρκία, ξεχωριστό νόσημα, αλλά και ένας από τους βασικότερους προδιαθεσικούς παράγοντες εμφάνισης πολλών άλλων σοβαρών παθήσεων, αποτελεί στις μέρες μας παγκόσμια επιδημία, καθώς, σύμφωνα με τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Π.Ο.Υ.), περίπου 1,6 δισεκατομμύρια άτομα άνω των 15 ετών είναι υπέρβαρα και 400 εκατομμύρια είναι παχύσαρκα. Το πλέον απογοητευτικό, όμως, είναι ότι έως το 2015 οι υπέρβαροι θα έχουν φτάσει τα 2,5 δισεκατομμύρια και οι παχύσαρκοι τα 700 εκατομμύρια παγκοσμίως!

Είναι χαρακτηριστικό, μάλιστα, ότι, όπως αποκαλύπτουν πρόσφατες επιδημιολογικές μελέτες, το μέγεθος του προβλήματος φαίνεται να γιγαντώνεται, καθώς για τα επόμενα 50 χρόνια ο Π.Ο.Υ. προβλέπει ότι το υπολογιζόμενο προσδόκιμο επιβίωσης αναμένεται να μειωθεί αισθητά λόγω της παχυσαρκίας!

Ανησυχητικό φαινόμενο και η παιδική παχυσαρκία
Αντίστοιχα ανησυχητικές διαστάσεις λαμβάνει και το φαινόμενο της παιδικής παχυσαρκίας, τόσο στη χώρα μας, όσο και διεθνώς, «απειλώντας» και «υποθηκεύοντας» την ενήλικη ζωή των παιδιών μας. Σύμφωνα με επιδημιολογική μελέτη που διεξήγαγε η Ελληνική Ιατρική Εταιρεία Παχυσαρκίας (Ε.Ι.Ε.Π.) σε μαθητές Δημοτικού στην Ελλάδα, την τελευταία δεκαετία παρατηρείται συνεχής και σταθερή αύξηση της παιδικής και εφηβικής παχυσαρκίας σε ποσοστά που κυμαίνονται από 7,2% έως και 20,7%. Μάλιστα, σε περσινή έρευνα, χρηματοδοτούμενη από τον Π.Ο.Υ., σε μαθητές της Δ΄ Δημοτικού βρέθηκε ότι σχεδόν τα μισά παιδιά (ποσοστό 42%) ήταν υπέρβαρα ή και παχύσαρκα!

Αυτά τόνισαν σε συνέντευξη τύπου, με αφορμή τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Κατά της Παχυσαρκίας (24 Οκτωβρίου), η Ενδοκρινολόγος MD, Πρόεδρος της Ε.Ι.Ε.Π. κ. Αννέτ Αμπραχαμιάν – Μιχαλάκη, ο Αναπληρωτής Καθηγητής Ενδοκρινολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, Μονάδα Ενδοκρινολογίας, Σακχαρώδη Διαβήτη & Μεταβολισμού, Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών, Γ.Ν.Α. «Αρεταίειο», Πρόεδρος της Ελληνικής Ενδοκρινολογικής Εταιρείας – Πανελλήνιας Ένωσης Ενδοκρινολόγων (E.E.E.-Π.Ε.Ε.) κ. Γεώργιος Μαστοράκος, η Παιδίατρος-Ενδοκρινολόγος, Διευθύντρια Τμήματος Αύξησης & Ανάπτυξης, Νοσοκομείο Παίδων «Αγλαΐα Κυριακού» κ. Ελπίδα-Αθηνά Βλαχοπαπαδοπούλου και ο Ενδοκρινολόγος, Διευθυντής Ενδοκρινολογικής Κλινικής, 251 Γενικό Νοσοκομείο Αεροπορίας κ. Παναγιώτης Κόκκορης.

Η ταυτότητα της νόσου
Ως παχυσαρκία ορίζεται η νόσος του ενεργειακού μεταβολισμού, η οποία χαρακτηρίζεται από παθολογικά αυξημένη συσσώρευση λίπους στο ανθρώπινο σώμα, ως αποτέλεσμα διαταραχής του ενεργειακού ισοζυγίου μεταξύ της πρόληψης και της κατανάλωσης ενέργειας. Ο βαθμός παχυσαρκίας προσδιορίζεται από τον Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) που, φυσιολογικά, πρέπει να κυμαίνεται από 18,5-24,9 kgr/m2, ενώ όταν είναι μεταξύ 25-29,9 kgr/m2, τότε το άτομο θεωρείται υπέρβαρο και άνω των 30 kgr/m2 παχύσαρκο. Μεγάλη, όμως, κλινική σημασία έχει και η κατανομή του λίπους, καθώς η κοιλιακή παχυσαρκία (σωματότυπος μήλου) συχνά σχετίζεται με πολλά νοσήματα και μεταβολικές διαταραχές, αυξημένη νοσηρότητα και θνητότητα.

Στα συνοδά νοσήματα της παχυσαρκίας περιλαμβάνονται ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, η αρτηριακή υπέρταση, η στεφανιαία νόσος και άλλα καρδιαγγειακά συμβάματα, η δυσλιπιδαιμία, η χολολιθίαση, η υπνική άπνοια, η αρθρίτιδα, οι διαταραχές της αναπαραγωγικής λειτουργίας και στα δύο φύλα, η στυτική δυσλειτουργία στον άνδρα, καθώς και ορισμένοι τύποι νεοπλασμάτων, όπως του μαστού, του ενδομητρίου, του προστάτη, του παχέος εντέρου κτλ.

Πανελλήνια επιδημιολογική μελέτη
Σύμφωνα με μια Πανελλήνια επιδημιολογική μελέτη, που διεξήχθη το 2003 από την Ε.Ι.Ε.Π. σε δείγμα 17.341 ενηλίκων και 18.055 παιδιών και εφήβων, διαπιστώθηκε ότι το 21,9% των ενηλίκων ήταν παχύσαρκοι και το 57,1% υπέρβαροι. Σχετικά με την ανησυχητική αύξηση της παιδικής παχυσαρκίας στην Ελλάδα, η Ε.Ι.Ε.Π. και το Τμήμα Διατροφής και Διαιτολογίας του ΑΤΕΙ Θεσσαλονίκης χρηματοδότησαν το 2010-2011 το πρόγραμμα COSI του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Π.Ο.Υ.), το οποίο περιέλαβε συνολικά 150 σχολεία και 5.701 μαθητές ηλικίας 7-8 ετών (2ας Δημοτικού), καθώς και 9-10 ετών (4ης Δημοτικού).

Τα αποτελέσματα της μελέτης COSI έδειξαν ότι στη 2α Δημοτικού οι νορμοβαρείς μαθητές αποτελούσαν το 59,53%, ενώ οι υπέρβαροι και οι παχύσαρκοι το 23,03% και 13,65% αντίστοιχα. Στην 4η Δημοτικού το ποσοστό των νορμοβαρών ήταν 53,93%, των υπέρβαρων 28,87% και των παχύσαρκων 13,42%. Και στις δύο ομάδες οι λιποβαρείς μαθητές αποτελούσαν μόνο το 3,78%.

Η αντιμετώπιση
Για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, αλλά και των κινδύνων που προκύπτουν απ’ αυτήν, απαιτείται ουσιαστική αλλαγή της διατροφικής συμπεριφοράς, καθώς και αύξηση της σωματικής δραστηριότητας, με συστηματική και καθημερινή άσκηση.