Ο γυναικολόγος Υπάρχουν αρκετοί παράγοντες που επιδρούν στη γυναικεία γονιμότητα και τους οποίους δεν μπορούμε να επηρεάσουμε (μπορούμε, βέβαια, συχνά να τους ξεπεράσουμε με τη βοήθεια της επιστήμης, π.χ. με υποβοηθούμενη αναπαραγωγή), όπως είναι για παράδειγμα η ηλικία της γυναίκας ή η κατάσταση του αναπαραγωγικού της συστήματος (π.χ. των σαλπίγγων). Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν και κάποια «προληπτικά» μέτρα που μπορούμε να υιοθετήσουμε για να προστατεύσουμε και να ενισχύσουμε τη γονιμότητά μας. Κατ’ αρχάς, θα πρέπει να διατηρήσουμε ένα φυσιολογικό βάρος, επειδή τα οιστρογόνα μεταβολίζονται στο λίπος, πράγμα που σημαίνει ότι οι πάρα πολύ αδύνατες γυναίκες έχουν χαμηλά οιστρογόνα και άρα κακή γονιμότητα και οι υπέρβαρες, από την άλλη πλευρά, έχουν μεν πολλά οιστρογόνα, αλλά και πολλά ανδρογόνα. Τις περισσότερες φορές, βέβαια, οι γυναίκες που αντιμετωπίζουν πρόβλημα γονιμότητας επειδή είναι πολύ αδύνατες ή πολύ παχιές καταφέρνουν να ανατρέψουν την κατάσταση μόλις πάρουν ή αντίστοιχα χάσουν λίγα κιλά. Αρνητικό ρόλο στο να καταφέρει μία γυναίκα να συλλάβει παίζει επίσης το κάπνισμα, το στρες, το αλκοόλ (μπορεί να μειώσει ακόμα και κατά το ήμισυ την αναπαραγωγική ικανότητα των γυναικών), η υπερβολική άσκηση, καθώς και οι μεγάλες ποσότητες καφέ, που πραγματικά βλάπτουν τη γονιμότητα. Σημαντικό ρόλο όσον αφορά τη γονιμότητα παίζει και η πρόληψη, που περιλαμβάνει τη χρήση προφυλακτικού, καθώς ένας από τους πιο σημαντικούς παράγοντες υπογονιμότητας είναι οι επιπλοκές που μπορεί να προκαλέσουν τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (π.χ. χλαμύδια, βλεννόρροια), τον τακτικό γυναικολογικό έλεγχο (με γυναικολογική εξέταση και τεστ Παπανικολάου), καθώς και τη διερεύνηση όλων των περίεργων συμπτωμάτων (π.χ. πόνος που μπορεί να υποκρύπτει μία ενδομητρίωση, η οποία προκαλεί προβλήματα υπογονιμότητας). Ο ουρολόγος Την ανδρική γονιμότητα επηρεάζουν, σύμφωνα με έρευνες, διάφοροι παράγοντες, τους οποίους είναι εφικτό να διαφοροποιήσει ένα άνδρας που θέλει να αποκτήσει απογόνους. Τέτοιοι είναι: Η παχυσαρκία (οι παχύσαρκοι άνδρες σε σχέση με αυτούς που έχουν φυσιολογικό βάρος έχουν συχνότερα χαμηλής ποιότητας σπέρμα), ο διαβήτης, η ρύπανση, το κάπνισμα (αποδεδειγμένα επηρεάζει την ποιότητα του σπέρματος και προκαλεί κατακερματισμό του DNA, ενώ ενδέχεται να ευθύνεται και για ορμονικές διαταραχές) και το αλκοόλ, που σε μεγάλες ποσότητες μπορεί να επηρεάσει τα επίπεδα της τεστοστερόνης στον οργανισμό, ενώ έχει επιπτώσεις και στη λίμπιντο. Η αποφυγή του στρες, η άσκηση και η ελάττωση του σωματικού βάρους αποτελούν τροποποιήσεις της καθημερινότητας που μπορούν να ωφελήσουν και τη γονιμότητα. H θερμότητα που εκπέμπουν τα λάπτοπ μπορεί να αποβεί επιβλαβής για τη γονιμότητα, όταν αυτά τοποθετούνται κοντά στους όρχεις. Για τον ίδιο λόγο, τα στενά εσώρουχα και παντελόνια θεωρείται ότι μπορούν να επιδράσουν αρνητικά, όπως και η σάουνα, τα πολύ ζεστά μπάνια και γενικότερα οτιδήποτε μπορεί να αυξάνει τη θερμοκρασία του οσχέου, ακόμη και η πολύωρη καθιστή θέση ή η πολύωρη οδήγηση. Έτσι, οι ειδικοί συνιστούν την τοποθέτηση του λάπτοπ σε τραπέζι και όχι στην αγκαλιά, δεκάλεπτα διαλείμματα ανά ώρα οδήγησης, αλλά και την αποφυγή των στενών ρούχων. Μελέτες έχουν επίσης ενοχοποιήσει τα πλαστικά ποτήρια (λόγω των ουσιών που εκλύονται από το πλαστικό, όταν έρθει σε επαφή με τον ζεστό -κυρίως- καφέ), την ακτινοβολία των κινητών, τα φυτοοιστρογόνα (ορμόνες που περιέχονται σε υψηλή συγκέντρωση σε τρόφιμα όπως η σόγια και οι ξηροί καρποί, π.χ. στα φιστίκια), που θεωρούνται βλαβερά για το σπέρμα, αφού μιμούνται τη δράση των γυναικείων ορμονών, καθώς και το κόκκινο κρέας. Ο διατροφολόγος Η διατροφή μπορεί να βοηθήσει τόσο τους άνδρες όσο και τις γυναίκες στην αύξηση της γονιμότητάς τους. Θετικό ρόλο φαίνεται ότι παίζουν τα ω-3 και τα ω-6 λιπαρά οξέα, που βρίσκουμε στα ψάρια και τα φυτικά έλαια, η βιταμίνη Β6 (υπάρχει σχεδόν σε όλα τα τρόφιμα, αλλά κυρίως στις πατάτες, τα όσπρια, το κρέας, το συκώτι, τα λαχανικά και τα δημητριακά) για τις γυναίκες και η Β12 (μας τη δίνουν οι ζωικές τροφές και κυρίως τα χτένια, το συκώτι αρνιού, το χταπόδι και οι σουπιές), που αυξάνει την ποσότητα του σπέρματος, για τους άνδρες. Επίσης, καλό είναι να γίνεται συνδυασμός των βιταμινών αυτών με φυλλικό οξύ (σημαντικές πηγές του είναι τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, αλλά περιέχεται και σε ειδικά συμπληρώματα που συστήνονται σε γυναίκες που σχεδιάζουν να μείνουν έγκυοι, καθώς και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης). Επιπλέον, στην αύξηση της γονιμότητας συμβάλλουν ο ψευδάργυρος (τον βρίσκουμε στα στρείδια, το ταχίνι, τον πασατέμπο, το σουσάμι και το μοσχαρίσιο συκώτι), που παίζει σημαντικό ρόλο στην αναπαραγωγική ικανότητα και των δύο φύλων, το σελήνιο, που ενισχύει το σπέρμα (υπάρχει στον μπακαλιάρο, το συκώτι γαλοπούλας και κοτόπουλου), η βιταμίνη Ε (βασικό συστατικό του ελαιόλαδου) και η βιταμίνη C, που βελτιώνει την ποιότητα του σπέρματος και ενισχύει την κινητικότητά του (θα τη βρούμε στα εσπεριδοειδή, το ακτινίδιο, τις φράουλες, την πιπεριά και την ντομάτα).ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ Τ ΟΝ δρ. ΓΡΗΓΟΡΗ ΚΥΡΟΥΣΗ, γυναικολόγο-μαιευτήρα, τον κ. ΧΡΗΣΤΟ ΚΥΡΑΤΣΑ, ουρολόγο-ανδρολόγο, και τον κ. ΧΑΡΗ ΔΗΜΟΣΘΕΝΟΠΟΥΛΟ, MMedSci. SRD, κλινικό διαιτολόγο-βιολόγο, μέλος του Δ.Σ. της Εταιρείας Μελέτης Παραγόντων Κινδύνου για Αγγειακά Νοσήματα (Ε.Μ.Πα.Κ.Α.Ν., www.dimosthenopoulos.gr).