Η οκτάχρονη Αριάδνη τον τελευταίο καιρό έχει αλλάξει. «Δεν έχει καλή διάθεση και προτιμά να κάθεται μόνη της. Αποφεύγει να παίζει με τα παιδιά της ηλικίας της και δείχνει ότι κάτι σοβαρό την απασχολεί. Δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί στα μαθήματά της, αργεί να τα ολοκληρώσει και κάνει συχνά λάθη. Δεν επιθυμεί να φάει, ούτε καν τις αγαπημένες της σοκολάτες», αναφέρουν θορυβημένοι οι γονείς της.

— Να έρθει ο φίλος σου ο Έκτορας να παίξετε; τη ρωτούν οι γονείς της, αλλά η απάντησή της είναι αρνητική.
— Θέλεις να πάμε περίπατο;
— Αν θέλετε, πάμε… απαντά παθητικά.

«Τι συμβαίνει στην Αριάδνη; Ήταν πάντα ένα χαρούμενο παιδί, της προσφέρουμε ό,τι ζητά. Πού οφείλεται αυτή η αλλαγή της διάθεσής της, πώς μπορούμε να τη βοηθήσουμε;» αναρωτιούνται οι γονείς της.
Πρέπει να γνωρίζετε ότι τα παιδιά και οι έφηβοι μπορεί να παρουσιάσουν κατάθλιψη. Ακούμε κατά καιρούς για την κατάθλιψη των ενηλίκων, πόσο σοβαρή διαταραχή είναι, ποιες επιπτώσεις έχει στη ζωή του ατόμου, πόσο γρήγορα εξαπλώνεται τα τελευταία χρόνια κλπ. Ωστόσο, δεν αποτελεί αναμενόμενη και συνηθισμένη κατάσταση ένα παιδί να παρουσιάζει κατάθλιψη και, βέβαια, δεν γίνεται εύκολα αντιληπτή από τους γονείς. Δυστυχώς, περνά απαρατήρητη ακόμα και από τους παιδιάτρους.
Η κατάθλιψη στα παιδιά και στους εφήβους εμφανίζεται σε ποσοστό 5% στο γενικό πληθυσμό σε κάθε δεδομένη στιγμή, σύμφωνα με το Κέντρο Αναφοράς για την Κατάθλιψη, στις Η.Π.Α. Μελέτες δείχνουν ότι το 70% των παιδιών με κατάθλιψη, ενδεχομένως να υποτροπιάσουν τα επόμενα πέντε χρόνια. Επίσης, το 50% των παιδιών αυτών θα συνεχίσουν να υποτροπιάζουν και στην ενήλικη ζωή. Υπάρχει όμως σοβαρή δυσκολία στην αναγνώρισή της, γιατί το παιδί δεν μπορεί να σας εξηγήσει πόσο υποφέρει ή, ακόμα κι αν διαπιστώσετε κάποια αλλαγή στη συμπεριφορά του, δεν δίνετε την πρέπουσα σημασία, με αποτέλεσμα να μην θεραπεύεται και να επιδεινώνεται.

Τι θα πρέπει να προσέχετε…
– Όταν αλλάζει ανεξήγητα η συμπεριφορά του παιδιού, γίνεται μελαγχολικό και κακόκεφο ή θυμωμένο και επιθετικό.
– Όταν δείχνει συνεχώς στενοχωρημένο και απελπισμένο, χωρίς εμφανή λόγο.
– Δεν επιθυμεί να συναντήσει τους φίλους του και να παίξει μαζί τους.
– Δεν έχει διάθεση να ασχοληθεί με δραστηριότητες που παλιότερα του άρεσαν.
– Έχει προβλήματα στον ύπνο, όπως ανησυχία, εφιάλτες, αϋπνίες ή, αντίθετα, υπερβολική ανάγκη για ύπνο.
– Παρουσιάζει διαταραχή στην όρεξη για φαγητό.
– Συχνά παρατηρείται πτώση στη σχολική του επίδοση.
– Συνεχώς υποτιμά τον εαυτό του λέγοντας «δεν μπορώ», «δεν τα καταφέρνω», «είμαι κουρασμένος», «δεν ξέρω».
– Χάνει τη συνήθη του ενεργητικότητα.
– Εμφανίζει συχνά σωματικά συμπτώματα, όπως πονοκεφάλους, ζαλάδες, κοιλόπονους.
– Τα παιδιά και οι έφηβοι, που γίνονται προκλητικοί στο σπίτι ή στο σχολείο, μπορεί να πάσχουν από κατάθλιψη.
– Συζητά ή σκέφτεται σχετικά με το θάνατο και την αυτοκτονία κ.ά.
Βέβαια, κάθε παιδί που παρουσιάζει μια αλλαγή στη συμπεριφορά του, έπειτα από κάποιο σοβαρό γεγονός που το στενοχώρησε, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι πάσχει από κατάθλιψη.

Παράγοντες κινδύνου
-Έχει φανεί ότι υπάρχει αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης κατάθλιψης, όταν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό της ασθένειας, κυρίως από την πλευρά της μητέρας. Αυτό δεν σημαίνει ότι καθένας που έχει βεβαρημένο οικογενειακό ιστορικό θα εμφανίσει κατάθλιψη.
– Άλλοι παράγοντες είναι οι βιοχημικοί, όπως σοβαρή διαταραχή στις χημικές ουσίες του εγκεφάλου.
– Κάποια χρόνια ασθένεια του ίδιου του παιδιού ή τυχόν απώλεια σημαντικού προσώπου– θάνατος ή διαζύγιο των γονιών –, μια σοβαρή αλλαγή, τα έντονα οικονομικά προβλήματα, καθώς και ο τρόπος που το αντιμετωπίζουν οι γονείς του.
– Έχει βιώσει τραυματικές εμπειρίες, όπως κακοποίηση ή παραμέληση.
– Σημαντικό ρόλο παίζουν και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του, όπως ο αρνητικός τρόπος σκέψης ή η χαμηλή αυτοεκτίμηση.

Τι μπορείτε να κάνετε…
– Όταν παρατηρήσετε ότι η συμπεριφορά του παιδιού σας για διάστημα τουλάχιστον 3-4 εβδομάδων παρουσιάζει αλλαγές, χωρίς να έχει συμβεί κάποιο γεγονός που το έχει επηρεάσει, ζητήστε άμεσα βοήθεια από ειδικό.
– Η ψυχολογική παρέμβαση βοηθά σημαντικά.
– Η θεραπεία κατευθύνεται στο πλαίσιο της οικογένειας και ατομικά στο παιδί.
– Σε κάποιες περιπτώσεις απαιτείται και η χορήγηση φαρμάκων.
– Γενικά, η κατάθλιψη μπορεί να αντιμετωπιστεί και να θεραπευτεί, αρκεί να γίνει έγκαιρα αντιληπτή.

(Από το βιβλίο «Μεγαλώστε ευτυχισμένα παιδιά» εκδόσεις Μίνωας)