Όταν ο Πάμπλο Πικάσο φιλοτεχνούσε τη «Γυναίκα που κλαίει», ένα από τα πιο γνωστά έργα του ισπανού ζωγράφου, η επιδίωξή του ήταν να αναδείξει τον πόνο και τη θλίψη εξαιτίας του Ισπανικού Εμφυλίου. Τα δάκρυα αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα της ανθρώπινης φύσης και συνδέονται με τον ψυχικό μας κόσμο, όμως ο ρόλος τους δεν περιορίζεται μόνο στο να μας αποφορτίζουν συναισθηματικά. Είναι πολύτιμα και για την υγεία των ματιών. Ας μάθουμε, λοιπόν, πότε τα δάκρυα δεν είναι φυσιολογικά, αλλά και τι πρέπει να κάνουμε για να ελέγξουμε την αυξημένη ροή τους. Σαν κόρη οφθαλμούΤα δάκρυα είναι ένας πολύτιμος μηχανισμός που σκοπό έχει να ενυδατώνει και να προστατεύει τον κερατοειδή χιτώνα του ματιού. Εκκρίνονται από τους δακρυϊκούς αδένες, οι οποίοι βρίσκονται μέσα στα βλέφαρα, αλλά και από μικρούς βοηθητικούς αδένες στη βάση των βλεφαρίδων, που συμπληρώνουν την ποσότητα των δακρύων. Καθώς ανοιγοκλείνουμε τα μάτια, τα δάκρυα καλύπτουν σαν διαφάνεια το μπροστινό τμήμα του ματιού και αποβάλλονται μέσω του ρινοδακρυϊκού πόρου (αυτό που ονομάζουμε «βρύση» του ματιού). Δάκρυ κορόμηλοΣτην περίπτωση της δακρύρροιας, η ποσότητα των δακρύων που παράγεται είναι αυξημένη και ο οργανισμός δεν προλαβαίνει να την απορροφήσει, οπότε τα μάτια «τρέχουν» συνεχώς. Πρόκειται για μια παροδική κατάσταση, η οποία όμως χωρίς κατάλληλη θεραπεία μπορεί να εξελιχθεί σε μόνιμο πρόβλημα. Η δακρύρροια θα πρέπει να αντιμετωπίζεται αμέσως, γιατί εκτός από το γεγονός ότι δυσκολεύει την όραση (δημιουργεί παροδική θαμπάδα) μπορεί να προκαλέσει έντονο ερεθισμό στα βλέφαρα. Το συχνό σκούπισμα των ματιών ευνοεί τις βλεφαρίτιδες, ενώ σπανιότερα μπορεί να οδηγήσει και σε παραμορφώσεις των βλεφάρων. Σε αυτήν την περίπτωση, τα βλέφαρα αναστρέφονται προς τα μέσα (εντρόπιο) ή προς τα έξω (εκτρόπιο) και η θεραπεία καθίσταται δυσκολότερη. Πού κρύβεται το πρόβλημαΌταν η αυξημένη έκκριση δακρύων δεν είναι αντανακλαστική, δηλαδή δεν οφείλεται στη συναισθηματική φόρτιση ή σε ερεθισμό λόγω ξένου σώματος στα μάτια, το πρόβλημα εντοπίζεται στις παρακάτω αιτίες: * Σε αποφραγμένο δακρυϊκό πόρο ή δακρυοκυστίτιδα (φλεγμονή του δακρυϊκού σάκου): Συμβαίνει εξαιτίας φλεγμονών στα βλέφαρα, ενώ σπανιότερα παρατηρείται στα μωρά, όταν ο δακρυϊκός πόρος δεν αναπτύσσεται επαρκώς ή είναι εκ γενετής αποφραγμένος. * Στην ξηροφθαλμία: Όσο και αν ακούγεται παράξενο, το πρώτο σύμπτωμα της ξηροφθαλμίας είναι η υπερέκκριση δακρύων. * Σε μολύνσεις από ιούς και άλλα μικρόβια και στην έκθεση σε αλλεργιογόνα (π.χ. στη γύρη). * Σε παθήσεις του θυρεοειδούς και κυρίως στον υπερθυρεοειδισμό, που προκαλεί εξόφθαλμο: Στον εξόφθαλμο (υπερβολικά γουρλωμένα μάτια) ο κερατοειδής χιτώνας του ματιού είναι περισσότερο εκτεθειμένος, με αποτέλεσμα να ενεργοποιείται αυτόματα ένας αντανακλαστικός μηχανισμός παραγωγής δακρύων για να προστατευθεί το μάτι. * Σε αυτοάνοσα νοσήματα (π.χ. ρευματοειδής αρθρίτιδα). * Σε διαθλαστικά προβλήματα όρασης: Η επίμονη προσπάθεια εστίασης, λόγω θολής όρασης, αυξάνει τη ροή των δακρύων. Δεν είναι τυχαίο ότι πολλές δακρύρροιες αντιμετωπίζονται με διορθωτικά γυαλιά. * Στη χρόνια χρήση φακών επαφής: Δημιουργεί χρόνια αλλεργική επιπεφυκίτιδα, που αλλοιώνει την ποιότητα των δακρύων και παράλληλα αυξομειώνει την έκκρισή τους. Eye testsΑφού γίνει μια πλήρης οφθαλμολογική εξέταση, ο οφθαλμίατρος υποβάλλει τον ασθενή σε ειδικά τεστ, με τα οποία ελέγχει την ποσότητα και την ποιότητα των δακρύων. Το πιο σημαντικό τεστ είναι το Schirmer’s test, αλλά υπάρχουν και άλλα, όπως το «ροζ της Βεγγάλης» και το τεστ Break-up time (BUT). Όλα είναι απλά και γρήγορα τεστ, που γίνονται στο ιατρείο.Οι σταγόνες που ανακουφίζουνΤα τεχνητά δάκρυα λειτουργούν ως υποκατάστατα των φυσικών δακρύων και συστήνονται όταν υπάρχει πρόβλημα στους δακρυϊκούς αδένες. Δεν αναστέλλουν τη φυσική έκκριση των δακρύων, αλλά την ενισχύουν και η χρήση τους είναι απόλυτα ασφαλής. Χωρίζονται σε δύο είδη: στα απλά και σε αυτά που περιέχουν υαλουρονικό οξύ. Οι ειδικοί συστήνουν τα δεύτερα, διότι ενυδατώνουν καλύτερα και για μεγαλύτερη διάρκεια το μάτι. Τα βρίσκουμε στα φαρμακεία σε 3 συσκευασίες: σε απλό μπουκάλι, σε μπουκάλι με διήθηση (διηθητικός ηθμός) και σε μονοδόσεις. Προτείνονται αυτά με τη διήθηση, τα οποία έχουν ένα ειδικό φίλτρο που συγκρατεί τα συντηρητικά που περιέχονται σε αυτά (τα συντηρητικά είναι δυνητικά αλλεργιογόνα), έτσι ώστε να μην απορροφώνται από τον οργανισμό, καθώς επίσης και οι μονοδόσεις, που χρησιμοποιούνται άπαξ. Ένα διαφορετικό by-passΌταν ο δακρυϊκός πόρος είναι φραγμένος, επιχειρείται μηχανική διάνοιξη με ατραυματική έγχυση αποσταγμένου νερού. Τοποθετείται ένας καθετήρας στη «βρύση» του ματιού και διοχετεύεται αποσταγμένο νερό. Είναι μια μικροεπέμβαση που γίνεται στο ιατρείο, διαρκεί ελάχιστα λεπτά και είναι ανώδυνη. Στην περίπτωση που δεν επιτευχθεί η διάνοιξη ή αν μετά από επανειλημμένες προσπάθειες ο δακρυϊκός πόρος ξανακλείνει, γίνεται χειρουργική αποκατάσταση. Δημιουργείται μια νέα τεχνητή οδός διέλευσης με σωληνάκι σιλικόνης. Πρόκειται για μια εξελιγμένη μορφή μεθόδου διάνοιξης του δακρυϊκού πόρου (ασκορινοστομίας) με αυθημερόν νοσηλεία. Απαιτεί αποθεραπεία 7-10 ημερών και δεν περιορίζει τον ασθενή από τις καθημερινές του δραστηριότητες.Για τα μάτια σας μόνο!Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι είναι σημαντικό να φροντίζουμε σχολαστικά την περιοχή των ματιών. Γι’ αυτό, λοιπόν: * Αν φοράμε φακούς επαφής, καλό είναι να τους αντικαθιστούμε έγκαιρα και να χρησιμοποιούμε τεχνητά δάκρυα. Στην περίπτωση που εμφανίσουμε συμπτώματα δακρύρροιας, θα πρέπει να περιορίζουμε αμέσως τη χρήση τους. * Αποφεύγουμε την έκθεση στον ήλιο χωρίς γυαλιά ηλίου. * Οι γυναίκες δεν πρέπει να μοιραζόμαστε τα αξεσουάρ του μακιγιάζ και τα καλλυντικά με άλλους. Επίσης, δεν αμελούμε να κάνουμε ντεμακιγιάζ. Για τα άτομα που έχουν ευαισθησίες ή υποφέρουν από δερματίτιδες, στα φαρμακεία κυκλοφορούν αποστειρωμένα μαντιλάκια και ειδικά σαμπουάν για την περιοχή των βλεφάρων. * Δεν τρίβουμε τα μάτια μας με τα χέρια. * Ελέγχουμε τακτικά την όρασή μας. Είναι σημαντικό, επίσης, να μην αφήνουμε αθεράπευτη κάποια υποκείμενη νόσο (π.χ. επιπεφυκίτιδα, βλεφαρίτιδα, υπερθυρεοειδισμό, αυτοάνοσα νοσήματα).

ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΝ κ. ΓΙΑΝΝΗ ΚΟΤΣΙΡΑ, χειρουργό οφθαλμίατρο, συνεργάτη στη Βιοκλινική Αθηνών, στο Metropolitan Hospital και στο Οφθαλμολογικό Ινστιτούτο Αθηνών (ΟΜΜΑ).