Επικοινωνία είναι η διαδικασία της ανταλλαγής πληροφοριών, συναισθημάτων, ενεργειών και συμπεριφορών άλλοτε θετικών και άλλοτε αρνητικών, όπου η πληροφορία είναι σημαντική, οπότε αποκτά νόημα και η ανταλλαγή της ως διαδικασία. Το κλειδί λοιπόν είναι η αλληλεπίδραση.
Η επικοινωνία μπορεί να είναι λεκτική και εξωλεκτική. Τα σώματα των ανθρώπων επικοινωνούν. Η έκφραση του προσώπου και η επικοινωνία μέσω του βλέμματος, ο τόνος και το χρώμα της φωνής είναι πολύ σημαντικά στοιχεία. Οπως αναφέρει η Virginia Satir, «οι φωνές είναι σαν μουσικά όργανα. Μπορούν να είναι συντονισμένες ή ασυντόνιστες…» σαν η επικοινωνία να είναι ένα μουσικό σύνολο, άλλοτε αρμονικό και ευχάριστο και άλλοτε απλά «αφόρητο» και «ασύνδετο» στα αφτιά μας.
Το σοβαρότερο επίπεδο μη αρμονικής επικοινωνίας είναι ο διπλός δεσμός, όπου:
α) Το λεκτικό μήνυμα που στέλνει ο πομπός είναι αντίθετο από το εξωλεκτικό (π.χ., κάνει κρύο εδώ, αλλά την ίδια στιγμή βγάζω το παλτό μου) και
β) η σχέση είναι σημαντική για τον δέκτη. Για να βγει από την αντίφαση ο δέκτης χρειάζεται ή να βγει από την πραγματικότητα (κίνδυνος νευρο/ψυχωτικών διαταραχών) ή να σχολιάσει/εκφράσει τον διπλό και αντιφατικό χαρακτήρα του μηνύματος («μου ζητάς να έρθω κοντά σου, αλλά με τα χέρια σου με διώχνεις»). Η διατήρηση ειλικρινούς επικοινωνίας και η αποφυγή αντιφατικών μηνυμάτων είναι βασική προϋπόθεση για την ανάπτυξη υγιών διαπροσωπικών σχέσεων.
Πώς να κάνετε τους άλλους να σας ακούν
1. Απαντήστε στις ερωτήσεις των άλλων
Προσπαθήστε να είστε όσο το δυνατόν περισσότερο σύντομοι, ειλικρινείς και εντός θέματος. Μεταφέρετε το μήνυμα ότι σέβεστε τις ερωτήσεις τους και ότι αυτές είναι πολύ σημαντικές.
2. Η σημασία του συγχρονισμού
Οταν κάποιος σας κάνει μια ερώτηση αυτό είναι μια ένδειξη ότι είναι έτοιμος να σας ακούσει και επιζητεί τη γνώμη σας.
3. Μην το παίζετε «ειδικοί»
Κάποιες φορές όντως γνωρίζουμε περισσότερα, κάποιες άλλες όμως όχι. Το να παραδεχθούμε ότι δεν γνωρίζουμε κάτι, είναι ένας πολύ καλός τρόπος να συνεχίσουμε την επικοινωνία.
4. Επιτρέψτε τη διαφωνία
Μερικές φορές νομίζουμε ότι αν «επιτρέψουμε» τη διαφωνία θα χαθεί ο σεβασμός. Στην πραγματικότητα οι άλλοι αισθάνονται μεγαλύτερο σεβασμό για αυτούς που τους «επιτρέπουν» να εκφράσουν και τη δική τους άποψη.
5. Αποφύγετε τον σαρκασμό και τη γελοιοποίηση
Το να γελοιοποιήσετε κάποιον είναι ένας γρήγορος και πολλές φορές μόνιμος τρόπος για να τον/την κάνετε να μη σας ακούσει.
Πώς να ακούμε τους άλλους
1. Ακούστε τη γλώσσα της συμπεριφοράς
Τα δάκρυα, ένα γέλιο, μια πόρτα που κλείνει με δύναμη, έχουν νόημα όπως ακριβώς και οι λέξεις.
2. Ανταποκριθείτε στη λεκτική και μη επικοινωνία αναλόγως
Επιτρέψτε στους άλλους να καταλάβουν ότι αποδέχεστε τα συναισθήματά τους, όποια και αν είναι αυτά.
3. Να είστε ενεργοί ακροατές
Κάντε μια συνειδητή και εμφανή προσπάθεια να καταλάβετε και να νοιαστείτε για τα συναισθήματα και τις σκέψεις των άλλων.
4. Αποδεχθείτε τις «ατέλειες» στον τρόπο που κάποιος εκφράζεται
Οταν συνεχώς διορθώνουμε τον άλλον, τότε εκείνος δυσκολεύεται να είναι αυθόρμητος και να μοιραστεί τις εμπειρίες ή και τα συναισθήματά του μαζί μας, γιατί φοβάται την αρνητική κριτική μας.
5. Μην «καταθέτετε» τα όπλα
Το να πλησιάσετε κάποιον πολλές φορές μοιάζει ακατόρθωτο, όμως μπορείτε να το κάνετε, πιθανώς καλύτερα απ’ ό,τι πιστεύετε.
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία την κυρία Βάσω Μακαρώνη, κλινική ψυχολόγο, ψυχοθεραπεύτρια.
