Από την αρχή της ανθρωπότητας, αναζητούμε τρόπους για να κάνουμε τη ζωή μας ευκολότερη. Η σύγχρονη εποχή μάς έχει εξοπλίσει με κάποιες εκπληκτικές τεχνολογικές καινοτομίες. Τι θα κάναμε χωρίς το διαδίκτυο, το κινητό μας ή τα ταχεία μέσα μεταφοράς; Για τους περισσότερους από εμάς, η ζωή χωρίς αυτά τα πράγματα φαντάζει δύσκολη. Αν πάσχετε από διαβήτη, χρειάζεστε ένα άλλο επίτευγμα του 20ου αιώνα: την ινσουλίνη.
Πριν από το 1921, οι άνθρωποι με διαβήτη δεν ζούσαν για πολύ. Όσο κι αν προσπαθούσαν, οι γιατροί δεν μπορούσαν να βοηθήσουν. Η πιο αποτελεσματική θεραπεία τότε ήταν η διατροφή με ελάχιστη πρόσληψη υδατανθράκων. Αυτό μπορούσε να κερδίσει λίγα επιπλέον χρόνια ζωής, αλλά δεν μπορούσε να τους σώσει. Οι σκληρές και αυστηρές δίαιτες που συνταγογραφούνταν εκείνη την εποχή, έφταναν μόλις τις 450 θερμίδες ημερησίως. Ασθενείς πέθαιναν από ασιτία.
Ώσπου μια μέρα μια ανακάλυψη άλλαξε τα πάντα. Η ανακάλυψη της παγκρεατικής ορμόνης άνοιξε το δρόμο για σωτήριες θεραπείες ανθρώπων σε όλο τον κόσμο. Ωστόσο, το δύσβατο μονοπάτι δεν ήταν πάντοτε στρωμένο με ροδοπέταλα.
Κορόνα ή γράμματα;
Η ιστορία χρονολογείται περίπου 100 χρόνια πριν. Ο χειρουργός Frederick Banting ζήτησε τον καθηγητή βιοχημείας του Πανεπιστημίου του Τορόντο J.J.R. Macleod να χρησιμοποιήσει το εργαστήριό του, επειδή είχε ζώα για πειράματα. Ο Banting είχε τη δυνατότητα να επιλέξει έναν από τους δύο πιθανούς βοηθούς φοιτητές: τον Charles Best ή τον Clark Noble. Ο Best, 21 ετών τότε, κέρδισε με το τίναγμα ενός κέρματος.
Ο Banting δεν είχε καμία επίσημη εκπαίδευση στη φυσιολογία. Συνέλαβε όμως μια σπουδαία ιδέα: να απολινώσει, ή να δέσει, τον παγκρεατικό πόρο προκειμένου να απομονώσει και να συλλέξει το «εσωτερικό έκκριμα» του αδένα. Τι ήταν αυτή η βιολογική ουσία που δεν είχε αναγνωριστεί ακόμη και ήταν τόσο απαραίτητη για τον μεταβολισμό του οργανισμού;
Όλο το καυτό, κολλώδες καλοκαίρι του 1921, ο Banting και ο Best μόχθησαν συλλέγοντας τα δεδομένα τους. Δεν τους περνούσε από το μυαλό ότι σε αυτό το μικροσκοπικό και δύσοσμο εργαστήριο θα άλλαζαν για πάντα την ιστορία της ιατρικής.
Οι δυο τους βρήκαν πως να αφαιρούν το υγρό από το πάγκρεας ενός σκύλου. Οι σκεπτικιστές συνάδελφοί τους το περιέγραφαν ως «παχύρρευστη καφέ λάσπη». Δεν ήξεραν ότι αυτό θα έδινε ελπίδα για εκατομμύρια ανθρώπους με διαβήτη. Με αυτό το θολό παρασκεύασμα, κράτησαν έναν άλλο σκύλο με σοβαρό διαβήτη στη ζωή για 70 ημέρες – ο σκύλος πέθανε μόνο όταν τελείωσε το απόθεμα.
Μέχρι το φθινόπωρο, το «αχτύπητο» δίδυμο ακόμη αγωνιζόταν να καθαρίσει την ορμόνη που εκκρίνεται από τα κύτταρα του παγκρέατος. Όταν ο Macleod επέστρεψε στο Τορόντο από τις διακοπές του, αμέσως αναγνώρισε την αξία της έρευνας. Τότε ανέθεσε το έργο στον βιοχημικό James Collip. Ο πρώτος άνθρωπος που υποβλήθηκε σε θεραπεία ήταν ο Λέοναρντ Τόμσον. Στις αρχές του 1922, οι ενέσεις έσωσαν το 14χρονο αγόρι, με διαβήτη τύπου Ι ή νεανικό διαβήτη τελικού σταδίου, από βέβαιο θάνατο.
Η σωτήρια ανακάλυψη μέσα από εγωισμούς και τοξικές αντιπαλότητες
Τον Οκτώβριο του 1923, ένα πρωί χτύπησε το τηλέφωνο του Banting. Ήταν το τηλεφώνημα που κάθε επιστήμονας ονειρεύεται να λάβει. Στην άλλη άκρη της γραμμής, ένας ενθουσιασμένος φίλος ρώτησε τον Banting αν είχε δει τις πρωινές εφημερίδες. Όταν εκείνος απάντησε όχι, ο φίλος του ανακοίνωσε τα νέα: κέρδισε το βραβείο Νόμπελ για την ανακάλυψη της ινσουλίνης. Ο Banting έκλεισε το ακουστικό και έσπευσε να αγοράσει την πρωινή εφημερίδα. Εκεί στο πρωτοσέλιδο είδε σε ασπρόμαυρο ότι οι χειρότεροι φόβοι του είχαν γίνει πραγματικότητα. Είχε πράγματι βραβευτεί με το Νόμπελ, αλλά το ίδιο και το αφεντικό του, ο John Macleod.
Αλλά γιατί ο Banting ήταν τόσο έξαλλος; Για εκείνον, το να μοιράζεται το βραβείο με τον Macleod ήταν μια προσβολή. Πίστευε ότι ο Macleod δεν είχε κανένα απολύτως δικαίωμα να διεκδικήσει την ανακάλυψη της ινσουλίνης. Και όμως, αν δεν ήταν ο Macleod, ο Banting ίσως να μην είχε λάβει ποτέ το βραβείο και πιθανότατα θα παρέμενε ένας αγωνιζόμενος γιατρός στην επαρχία του Οντάριο. Τόσο ο Best όσο και ο Collip, παρά τη συμβολή τους, αποκλείστηκαν από τους ενόρκους της Στοκχόλμης. Για τον Banting ο Collip, δεν αποτελούσαν αιτία για πανηγυρισμούς αλλά μια νέα απειλή. Όσον αφορά τον Best, ο Banting μοιράστηκε τα χρήματα του βραβείου μαζί του.
Η ινσουλίνη διατίθεται σήμερα σε πολλές μορφές. Χάρη στην πρόοδο της έρευνας, τα άτομα με διαβήτη μπορούν να επιλέξουν από μια ποικιλία τύπων και τρόπων λήψης της ινσουλίνης, με βάση τις προσωπικές ανάγκες και τον τρόπο ζωής τους. Ποιο είναι λοιπόν το επόμενο βήμα για την ινσουλίνη; Οι επιστήμονες δεν είναι σίγουροι , αλλά ένα πράγμα είναι βέβαιο: η ινσουλίνη είναι ένα ιατρικό θαύμα στον κόσμο του διαβήτη.