Ο παγετώνας Περίτο Μορένο στην Παταγονία, στο νοτιότερο τμήμα της Λατινικής Αμερικής ανάμεσα στη Χιλή και στην Αργεντική, πέρα από δέος προκαλεί τον τελευταίο καιρό ανησυχία στους ειδικούς λόγω της παρατεταμένης υποχώρησής του και του μεγέθους των κομματιών που αποκολλώνται.

Ο Περίτο Μορένο βρίσκεται στον Εθνικό Δρυμό Los Glaciares στην Παταγονία, περίπου 2.000 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του Μπουένος Άιρες. Ως παγκόσμια κληρονομιά της UNESCO προσελκύει χιλιάδες επισκέπτες εδώ και χρόνια. Οι καταρρεύσεις κομματιών συμβαίνουν κάθε δύο ή τέσσερα χρόνια και αποτελούν φυσικό φαινόμενο καθώς η δύναμη που ασκεί το νερό στη βάση του παγετώνα τον διαβρώνει σταδιακά, μέχρι που η «αψίδα» αυτή πάγου πέφτει.

«Ο βαθύς ήχος που σκάει μέσα από τον πάγο σηματοδοτεί τη δραματική πτώση που πρόκειται να συμβεί. Δευτερόλεπτα αργότερα, ένας όγκος πάγου ύψους περίπου 70 μέτρων – στο μέγεθος ενός 20ώροφου κτιρίου – καταρρέει από το μέτωπο του παγετώνα στα γαλαζοπράσινα νερά από κάτω» αναφέρει το δημοσίευμα του Reuters.

Τελευταία ο παγετώνας Περίτο Μορένο χάνει κομμάτια ασυνήθιστα μεγάλα – στο μέγεθος 20ώροφου κτιρίου

Ασυνήθιστες κατακρημνίσεις

Πρόσφατα, ωστόσο, το μέγεθος των κομματιών πάγου που αποσπώνται έχουν ανησυχήσει τους τοπικούς οδηγούς και τους επιστήμονες, καθώς η υποχώρηση που παρατηρείται στον φημισμένο παγετώνα χαρακτηρίζεται παρατεταμένη και τα κομμάτια που κατακρημνίζονται ασυνήθιστα μεγάλα.

«Κατακρημνίσεις πάγου τέτοιου μεγέθους δεν είναι συνηθισμένες στον παγετώνα Περίτο Μορένο. Μόνο τα τελευταία τέσσερα με έξι χρόνια αρχίσαμε να βλέπουμε παγόβουνα τέτοιου μεγέθους», δήλωσε ο Πάμπλο Κουιντέρος, επίσημος ξεναγός στον Εθνικό Δρυμό.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο συγκεκριμένος παγετώνας κατάφερε να διατηρεί τη μάζα του τις τελευταίες δεκαετίες ακόμα και όταν τα θερμότερα κλίματα ώθησαν το ταχύτερο λιώσιμο των παγετώνων παγκοσμίως. Τελευταίο παράδειγμα ο παγετώνας Γιάλα (Yala) στην περιοχή του Ινδοκαύκασου, στα Ιμαλάια, μία από τις περισσότερο απειλούμενες περιοχές του πλανήτη Γη.

Έρευνα σε παγετώνες που πραγματοποιήθηκε τους πρώτους μήνες του 2025 διαπίστωσε ότι περίπου 273 δισ. τόνοι πάγου εξαφανίζονταν κάθε χρόνο κατά μέσο όρο από το 2000. Η ποσότητα αυτή ισοδυναμεί με 30 χρόνια κατανάλωσης νερού από τον παγκόσμιο πληθυσμό. Μέχρι το τέλος του αιώνα αναμένεται να χαθεί από ένα τέταρτο έως και 80% της μάζας των παγετώνων, ανάλογα με τις προσπάθειες για μείωση της αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας.

Όταν οι παγετώνες λιώνουν, η στάθμη της θάλασσας ανεβαίνει ενώ εντείνεται η κλιματική αλλαγή, διότι ο πάγος που χάνεται δεν αντανακλά πια το ηλιακό φως και το έδαφος απορροφά τη θερμότητα. Αυτό οδηγεί σε αύξηση της ξηρασίας, σε πλημμύρες και εν συνεχεία σε επισιτιστικές κρίσεις.

Περίτο Μορένο: Σταθερή υποχώρηση

Η όψη του παγετώνα, που κατεβαίνει από τις κορυφές των Άνδεων καταλήγοντας στα νερά της λίμνης Αρχεντίνο, παρέμενε επί δεκαετίες λίγο πολύ σταθερή. Αλλά την τελευταία πενταετία παρατηρείται μια πιο σταθερή υποχώρηση.

«Τα τελευταία 80 χρόνια βρισκόταν πάνω κάτω στην ίδια θέση. Και αυτό είναι ασυνήθιστο», δήλωσε στο βρετανικό πρακτορείο ειδήσεων ο Αργεντινός παγετωνολόγος Λούκας Ρουίθ του κρατικού επιστημονικού φορέα CONICET, η έρευνα του οποίου επικεντρώνεται στο μέλλον των παγετώνων της Παταγονίας ενόψει της κλιματικής αλλαγής.

Από το 2020, έχουν αρχίσει να παρατηρούνται σημάδια υποχώρησης σε ορισμένα τμήματα της όψης του παγετώνα, ο οποίος μπορεί να ανακάμψει όπως έχει κάνει και στο παρελθόν, λέει ο Ρουίθ. «Προς το παρόν χάνει μεταξύ ενός και δύο μέτρων που ισοδυναμεί σε νερό ετησίως, γεγονός που αν δεν αντιστραφεί θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια κατάσταση όπου η απώλεια θα επιταχυνθεί» προσθέτει.

Μια έκθεση για το 2024, την οποία συνυπέγραψε ο Ρουίθ, έδειξε ότι ενώ η μάζα του παγετώνα ήταν συνολικά σταθερή για μισό αιώνα, από το 2015 παρατηρήθηκε η ταχύτερη και πιο παρατεταμένη απώλεια μάζας των τελευταίων 47 ετών, χάνοντας κατά μέσο όρο 0,85 μέτρα ανά έτος. Τα όργανα που χρησιμοποίησε η ερευνητική του ομάδα έδειξαν αύξηση της θερμοκρασίας του αέρα στην περιοχή κατά περίπου 0,06 βαθμούς Κελσίου ανά δεκαετία και μείωση των βροχοπτώσεων, που σημαίνει λιγότερη συσσώρευση χιονιού και πάγου.

Σύμφωνα με έκθεση της UNESCO τον Μάρτιο, οι παγετώνες σε όλο τον κόσμο εξαφανίζονται ταχύτερα από ποτέ, με την τελευταία τριετία να παρουσιάζει τη μεγαλύτερη απώλεια μάζας παγετώνων που έχει καταγραφεί ποτέ.

«Οι αλλαγές που βλέπουμε σήμερα δείχνουν ξεκάθαρα ότι αυτή η ισορροπία δυνάμεων έχει διαταραχθεί και σήμερα ο παγετώνας Περίτο Μορένο χάνει τόσο σε πάχος όσο και σε έκταση» τονίζει ο Λούκας Ρουίθ. Προς το παρόν, πάντως, ο παγετώνας παραμένει ένα αγαπημένο αξιοθέατο που προκαλεί δέος στους τουρίστες, οι οποίοι επιβιβάζονται σε βάρκες για να δουν από κοντά τα τεράστια παγόβουνα που επιπλέουν στη λίμνη.

*Από την Ιωάννα Κουμπαρέλη