Τα άτομα με κατάθλιψη εμφανίζουν διαφορές στη δομή και τη λειτουργία του εγκεφάλου, σύμφωνα με τα ευρήματα από νευροαπεικονιστικές μελέτες. Με την πάροδο του χρόνου, αυτές οι αλλαγές μπορεί να επηρεάσουν τη μνήμη, τη συγκέντρωση και την ικανότητα λήψης αποφάσεων:
1. Συρρίκνωση του ιππόκαμπου και προβλήματα μνήμης
Η κατάθλιψη επηρεάζει σημαντικά τη μνήμη, και όχι μόνο σε επίπεδο αφηρημάδας. Το πρόβλημα δεν είναι μόνο το να ξεχνάς, αλλά η δυσκολία στην αποθήκευση, την επεξεργασία και την ανάκληση πληροφοριών.
Κεντρικός «παίκτης» σε αυτές τις λειτουργίες είναι ο ιππόκαμπος, περιοχή του εγκεφάλου υπεύθυνη για τον σχηματισμό αναμνήσεων. Μελέτες δείχνουν ότι η μακροχρόνια κατάθλιψη μπορεί να προκαλέσει μείωση στο μέγεθος και τη δραστηριότητά του. Ένας βασικός ένοχος; Η κορτιζόλη, η ορμόνη του στρες, η οποία σε χρόνιες υψηλές συγκεντρώσεις φαίνεται να συρρικνώνει αυτή την κρίσιμη περιοχή του εγκεφάλου.
2. Η κατάθλιψη συνδέεται με φλεγμονή
Οι έρευνες δείχνουν πως τα άτομα με κατάθλιψη παρουσιάζουν υψηλότερα επίπεδα φλεγμονής στον οργανισμό τους. Αυτή η φλεγμονή μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργία των εγκεφαλικών κυκλωμάτων, επιβαρύνοντας τη διάθεση και τις γνωστικές λειτουργίες.
Ορισμένοι επιστήμονες θεωρούν ότι το χρόνιο στρες επηρεάζει το ανοσοποιητικό, προκαλώντας υπερβολική φλεγμονώδη απόκριση στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Το αποτέλεσμα; Απορρύθμιση στις νευρωνικές συνδέσεις και πιθανή επιδείνωση της κατάθλιψης.
3. Αλλαγές στον προμετωπιαίο φλοιό
Ο προμετωπιαίος φλοιός, υπεύθυνος για λειτουργίες όπως ο προγραμματισμός, η λήψη αποφάσεων και η επίλυση προβλημάτων, παρουσιάζει συχνά δυσλειτουργίες στην κατάθλιψη. Αυτό εξηγεί γιατί πολλοί ασθενείς δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν, να οργανώσουν σκέψεις ή να πάρουν ακόμη και απλές αποφάσεις.
Αυτή η λεγόμενη εκτελεστική δυσλειτουργία (executive dysfunction) μπορεί να επηρεάσει την καθημερινότητα, τη δουλειά και τις κοινωνικές σχέσεις ενός ατόμου.
4. Η επεξεργασία των πληροφοριών γίνεται πιο αργή
Η επιβράδυνση της νοητικής επεξεργασίας είναι μια ακόμα σιωπηλή, αλλά συχνή, επίδραση της κατάθλιψης. Χρειάζεται περισσότερος χρόνος για να απαντήσει κανείς σε ερωτήσεις, να ανακαλέσει ονόματα ή να συμμετέχει σε μία συζήτηση.
Σε σχετική μελέτη, άτομα με ενεργή κατάθλιψη παρουσίασαν σημαντικά χαμηλότερη ταχύτητα επεξεργασίας πληροφοριών σε σύγκριση με άτομα χωρίς κατάθλιψη ή με ύφεση των συμπτωμάτων. Ο προμετωπιαίος φλοιός έδειξε μειωμένη δραστηριότητα και συντονισμό με άλλες περιοχές του εγκεφάλου, γεγονός που πιθανόν συμβάλλει στη δυσκολία εκτέλεσης σύνθετων γνωστικών λειτουργιών.
Είναι οι αλλαγές στον εγκέφαλο αναστρέψιμες;
Αν και δεν είναι ακόμη ξεκάθαρο αν αυτές οι επιπτώσεις είναι μόνιμες, οι ειδικοί συμφωνούν ότι η έγκαιρη και σταθερή θεραπεία μπορεί να αντιστρέψει μέρος των αλλαγών και να βελτιώσει τη γνωστική και συναισθηματική λειτουργία του εγκεφάλου.
Η ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στην αντιμετώπιση των αρνητικών μοτίβων σκέψης και στη βελτίωση της καθημερινής λειτουργικότητας.
Πότε να ζητήσεις βοήθεια
• Συνεχές αίσθημα θλίψης, άγχους ή κενού
• Απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που άλλοτε σε ευχαριστούσαν
• Δυσκολία στον ύπνο ή υπερβολική υπνηλία
• Μεταβολές στην όρεξη και το βάρος
• Δυσκολία συγκέντρωσης, μνήμης ή λήψης αποφάσεων
• Απομόνωση
• Σωματικά συμπτώματα χωρίς σαφή ιατρική αιτία
• Σκέψεις αυτοτραυματισμού ή αυτοκτονίας
Η κατάθλιψη είναι πραγματική, είναι σοβαρή, αλλά — το σημαντικότερο — είναι αντιμετωπίσιμη. Και η φροντίδα για την ψυχική σου υγεία, είναι πάντα ένα βήμα φροντίδας και για τον εγκέφαλό σου.
