Πόλεμοι, οικονομικές δυσκολίες, δυσοίωνες εξελίξεις… Ο κόσμος μας μοιάζει συχνά τρομακτικός, από τα πιο μικρά μέχρι και τα πιο μεγάλα γεγονότα. Πώς μπορεί ύστερα κανείς να διατηρήσει την ελπίδα του; Πώς να περιμένει ένα μέλλον όπου τα πράγματα θα είναι έστω και λίγο καλύτερα;
Όσο δύσκολο κι αν φαντάζει, είναι ζωτικής σημασίας να διατηρήσουμε μια κάποια ισορροπία στην ψυχική μας υγεία μέσω της αισιοδοξίας.
Τι ακριβώς σημαίνει ελπίδα;
Η ελπίδα είναι η προσδοκία ότι κάτι καλό θα συμβεί στο μέλλον ή ότι κάτι κακό δεν θα συμβεί. Μπορούμε να τη νιώσουμε ως συναίσθημα, να τη χρησιμοποιήσουμε ως κίνητρο για δράση ή να την αξιοποιήσουμε ως έναν μηχανισμό αντιμετώπισης σε δύσκολες περιόδους.
Το άτομο που προσδοκά θετικά αποτελέσματα, είτε τυχαία είτε μέσω επιμονής και προσπάθειας, και που έχει εμπιστοσύνη ότι θα πετύχει τους στόχους του, είναι ένα αισιόδοξο και γεμάτο ελπίδα άτομο.
Είναι απολύτως φυσιολογικό να δυσκολευόμαστε να παραμείνουμε αισιόδοξοι, ακόμη και όταν οι συνθήκες μοιάζουν καλές. Ωστόσο, αξίζει να το προσπαθήσουμε ώστε να μη νιώθουμε δυστυχία και τόσο φόβο για τα άσχημα πράγματα που αναπόφευκτα θα αντιμετωπίσουμε κατά καιρούς στη ζωή μας. Αν μπορούμε να τα αντιμετωπίζουμε με την αίσθηση ότι υπάρχει κάτι που μπορούμε να κάνουμε γι’ αυτά, η ζωή γίνεται πιο εύκολη.
Η ελπίδα βοηθά στην ανάπτυξη της ανθεκτικότητας, της ικανότητας να ανακάμπτει ένας άνθρωπος γρήγορα από δύσκολες ή τραυματικές καταστάσεις ή να επηρεάζεσαι ελάχιστα από αυτές. Βέβαια, δεν αφορά μόνο το να αντέχει κανείς μια αντιξοότητα. Έχει να κάνει με το να ζούμε γενικότερα μια πληρέστερη ζωή, αντλώντας γνώση και δύναμη από την διαχείριση αυτής.
Ουσιαστικά, η ελπίδα μπορεί να είναι ο καταλύτης που μας ωθεί να δημιουργήσουμε συμπεριφορές που κάνουν τις καταστάσεις πιο διαχειρίσιμες. Και όταν εφαρμόζουμε αυτές τις συμπεριφορές, αυτό μπορεί με τη σειρά του να τροφοδοτήσει ακόμη περισσότερη ελπίδα.
«Δούλεψέ» το
Αν αυτή τη στιγμή, σου είναι πραγματικά δύσκολο να νιώσεις ελπίδα, ξεκίνα απλώς αναγνωρίζοντας ακριβώς αυτό. Κάποιοι άνθρωποι είναι από τη φύση τους αισιόδοξοι, ακόμη και σε πολύ δύσκολες συνθήκες. Όμως γενικά, η ανθεκτικότητα είναι κάτι που μαθαίνεται—πρώτα μέσα από τις εμπειρίες της παιδικής ηλικίας και μετά από τις δυσκολίες της ενήλικης ζωής.
Το να έχεις ελπίδα δεν σημαίνει να πιστεύεις ότι όλα θα πάνε τέλεια. Δεν χρειάζεται να ψάχνεις το πιο φωτεινό σημείο… Η ελπίδα είναι μια ρεαλιστική προσδοκία ότι κάτι καλό μπορεί να συμβεί και ότι έχεις κάποιον έλεγχο πάνω σε αυτό.
Αν πάλι δυσκολεύεσαι να βρεις μια δική σου πηγή ελπίδας, «δανείσου» μία από κάποιον άλλο! Σκέψου, για παράδειγμα, τη μητέρα σου ή έναν κοντινό σου φίλο. Τι τους εμπνέει ελπίδα; Μπορείς να το μοιραστείς μαζί τους ή να πάρεις λίγη ελπίδα έμμεσα, μέσω αυτών; Ή υπάρχει κάποιος σκοπός που σε παθιάζει, που να μπορεί να σου δώσει μια μικρή έστω δόση αισιοδοξίας; Για παράδειγμα, αν έχασες τη δουλειά σου αλλά είσαι παθιασμένος/η με έναν σκοπό, μπορείς να αντλήσεις ελπίδα προσφέροντας τον χρόνο και την ενέργειά σου σε αυτό, όσο παράλληλα σχεδιάζεις το επόμενο επαγγελματικό σου βήμα.
Άλλοι μπορεί να αντλούν ελπίδα μέσα από την πνευματικότητα ή από μια μη θρησκευτική αίσθηση σύνδεσης με την κοινότητα και τον κόσμο γενικότερα. Ουσιαστικά, οτιδήποτε μπορεί να σου υπενθυμίσει του στόχους, την ευρύτερη εικόνα και τον, ίσως μικρό αλλά σημαντικό ρόλο που παίζεις μέσα σε αυτήν, μπορεί να σε βοηθήσει να διατηρήσεις μια θετική ματιά προς το μέλλον.
Επιπλέον, μην εγκαταλείψεις τη ρουτίνα αυτοφροντίδας σου. Οτιδήποτε σε κάνει να νιώθεις καλύτερα ή σου δίνει χαρά, συνέχισε να το κάνεις. Είτε πρόκειται για άσκηση είτε για ένα δημιουργικό πρότζεκτ είτε για την αγαπημένη σου τηλεοπτική σειρά είτε απλώς να μαγειρεύεις, όλα αυτά είναι η βάση πάνω στην οποία μπορεί να χτιστεί η ανθεκτικότητα και η ελπίδα—ακόμα και όταν οι συνθήκες είναι πολύ δύσκολες.
Αν προσπαθείς να ελπίζεις και σου φαίνεται αδύνατο, προσπάθησε να εντοπίσεις και να αναπλαισιώσεις τα αρνητικά μοτίβα σκέψης σου. Για παράδειγμα, μετέτρεψε το ελπιδοφόρο «Όλα θα πάνε καλά» σε κάτι πιο ρεαλιστικό και ενωτικό, όπως «Ό,τι κι αν γίνει, είμαστε μαζί σε αυτό».
Θυμήσου: Υπάρχουν ακόμα πράγματα στη ζωή σου που μπορείς να ελέγξεις
Η ελπίδα βασίζεται, εν μέρει, στην αίσθηση ελέγχου – στην ιδέα ότι μπορείς να επηρεάσεις τον κόσμο γύρω σου και ότι οι πράξεις σου μπορούν να έχουν θετικές συνέπειες. Φυσικά, υπάρχουν καταστάσεις πέρα από κάθε έλεγχο, όπως η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου. Σε αυτές τις περιπτώσεις, χρειάζεται να επιστρατεύσεις την ανθεκτικότητά σου. Το να είσαι ανθεκτικός/ή σημαίνει επίσης να αποδέχεσαι ότι κάποια πράγματα βρίσκονται πέρα από τον έλεγχό σου. Αντί να εστιάζεις στο αναπόφευκτο, αναζήτησε εναλλακτικές ενέργειες που μπορούν να σε ανακουφίσουν συναισθηματικά, ειδικά σε περιπτώσεις απώλειας.
Το να πάρεις τον έλεγχο μπορεί να ξεκινήσει από πράγματα που ήδη κάνεις στη ρουτίνα αυτοφροντίδας σου – για παράδειγμα, να αφιερώσεις περισσότερο χρόνο για χαλάρωση πριν τον ύπνο. Ή μπορεί να σημαίνει ότι πρέπει να κάνεις κάτι παραπάνω. Πολλοί άνθρωποι βρίσκουν ανακούφιση και εσωτερική δύναμη μέσα από μικρές, ουσιαστικές πράξεις καλοσύνης.
Ελπίδα: Η αξία των αυθεντικών σχέσεων
Είναι πολύ δύσκολο να γίνεις πιο αισιόδοξος/η ή να νιώσεις ελπίδα, αν δεν παραδεχτείς ότι αυτή τη στιγμή δυσκολεύεσαι. Γι’ αυτό, το πρώτο βήμα για να χτίσεις την ελπίδα (και την ανθεκτικότητα), είναι να κοιτάξεις κατάματα την πραγματικότητα και να αναγνωρίσεις τη δυσκολία της – κατά προτίμηση μαζί με άλλους ανθρώπους που ξέρουν πώς να ακούν με ενσυναίσθηση.
Προστάτευσε τις σχέσεις σου με εκείνους που σε κάνουν να νιώθεις ασφάλεια και αποδοχή, ώστε να μπορείς να μοιραστείς ανοιχτά και αυθεντικά τα όσα περνάς και να μπορέσετε μαζί να επεξεργαστείτε αυτά τα συναισθήματα με έναν εποικοδομητικό τρόπο. Και μην υποτιμάς τη δύναμη του να είσαι εσύ ο ακροατής.
Αν δεν έχεις τέτοιες στενές σχέσεις, υπάρχουν τρόποι να τις καλλιεργήσεις. Ίσως υπάρχουν άτομα στον κύκλο σου με τα οποία θα ήθελες να έρθεις πιο κοντά. Σε μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Development and Psychopathology, οι ερευνητές ανέθεσαν τυχαία σε 23 γυναίκες να συμμετέχουν σε μια ομάδα υποστήριξης που συναντιόταν διαδικτυακά 12 φορές σε διάστημα λίγων μηνών. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι πολλές από τις συμμετέχουσες βρήκαν αυτές τις ομάδες πολύτιμες για την ανάπτυξη αυθεντικών δεσμών και την εστίαση στην ψυχική τους ευημερία—παρότι οι συναντήσεις ήταν εξ αποστάσεως.
Αν τελικά τίποτα δεν λειτουργεί, ένας επαγγελματίας ψυχικής υγείας μπορεί να σου προσφέρει τον χώρο να εκφράσεις με ασφάλεια τις ανησυχίες και τις ευαισθησίες σου και να σε βοηθήσει να τις επεξεργαστείς. Μπορεί να σε καθοδηγήσει και να σε βοηθήσει να συνειδητοποιήσεις αρνητικά μοτίβα σκέψης και τον τρόπο που αυτά επηρεάζουν τη ζωή σου.
