Το να περιπλανιόμαστε χωρίς συγκεκριμένο λόγο στην πόλη ή να εξερευνάμε ένα καινούριο εμπορικό κέντρο, χωρίς καν να δοκιμάζουμε ρούχα ή να αγοράζουμε κάτι, μπορεί να φαίνονται χάσιμο χρόνου, αφού δεν είναι και τόσο παραγωγικά, τη στιγμή που οι υποχρεώσεις και οι πληροφορίες μάς κατακλύζουν, όμως νέα έρευνα δείχνει πως αυτη η τάση μας για εξερεύνηση χωρίς σκοπό, παίζει σημαντικό ρόλο στον τρόπο που ο εγκέφαλος μαθαίνει.
Σύμφωνα με την έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Nature, αποκαλύπτεεται ότι το να «χαζεύουμε» πού και πού, όχι μόνο μας αποφορτίζει και μας χαλαρώνει από τους φρενήρεις ρυθμούς της σύγχρονης ζωής, αλλά ενισχύει την ικανότητά μας για γρήγορη μάθηση.
Οι ερευνητές σημείωσαν ότι καθώς τα ζώα και οι άνθρωποι εξερευνούν το περιβάλλον τους, οι νευρώνες στον οπτικό τους φλοιό, την περιοχή δηλαδή του εγκεφάλου που επεξεργάζεται τις οπτικές πληροφορίες, κωδικοποιούν οπτικά χαρακτηριστικά, για να δημιουργήσουν ένα εσωτερικό μοντέλο του κόσμου. Αυτή η πληροφορία μπορεί να επιταχύνει τη μάθηση, όταν εμφανίζεται ένα πιο συγκεκριμένο έργο.
Καταγράφοντας ταυτόχρονα τη δραστηριότητα δεκάδων χιλιάδων νευρώνων, οι επιστήμονες συμπέραναν ότι η μάθηση μπορεί να συμβαίνει ακόμα και όταν δεν υπάρχει κάποιος συγκεκριμένος στόχος ή καθήκον.
Η ομάδα των ερευνητών αναφέρει ότι ακόμα και όταν απλώς περιφερόμαστε, χωρίς να κάνουμε κάτι ιδιαίτερο, ο εγκέφαλός μας πιθανόν να δουλεύει σκληρά για να απομνημονεύσει πού βρισκόμαστε και να οργανώσει τον κόσμο γύρω μας. Αυτό συμβαίνει, ώστε όταν έρθει η ώρα να συγκεντρωθεί, να είμαστε έτοιμοι να δώσουμε τον καλύτερό μας εαυτό.
Η έρευνα
Με ειδικά εργαλεία που ανέπτυξαν οι επιστήμονες, κατάφεραν να αναλύσουν τα μοτίβα δραστηριότητας στον εγκέφαλο. Ανακάλυψαν, λοιπόν, ότι συγκεκριμένες περιοχές του οπτικού φλοιού κωδικοποιούσαν οπτικά χαρακτηριστικά ακόμα και χωρίς εκπαίδευση. Όταν εισαγόταν κάποιο καθήκον, άλλες περιοχές του φλοιού ενεργοποιούνταν.
Οι ερευνητές κατέληξαν να αναρωτιούνται αν το καθήκον ήταν καν απαραίτητο, ενώ εξήγησαν ότι είναι πολύ πιθανό μεγάλο μέρος της πλαστικότητας, της ικανότητας δηλαδή για μάθηση και μνήμη, να συμβαίνει απλώς μέσω της ίδιας της εξερεύνησης του περιβάλλοντος.
Αυτό, σύμφωνα με την έρευνα, σημαίνει ότι δεν χρειαζόμαστε πάντα έναν «δάσκαλο» για να μάθουμε. Μπορούμε να μάθουμε για το περιβάλλον μας ασυνείδητα και αυτή η μάθηση είναι δυνατόν να μας προετοιμάσει για το μέλλον.
Πώς μαθαίνει ο εγκέφαλος
Η μελέτη αποκαλύπτει ότι δύο διαφορετικές περιοχές στον οπτικό φλοιό είναι υπεύθυνες για δύο διαφορετικά είδη μάθησης.
Η μία βασίζεται σε ανεξάρτητη, εξερευνητική μάθηση και η άλλη σε καθοδηγούμενη, στοχοθετημένη μάθηση. Οι ερευνητές αναφέρουν ότι όταν μαθαίνουμε ένα καθήκον, ο εγκέφαλος πιθανόν να χρησιμοποιεί και τους δύο μηχανισμούς ταυτόχρονα, τον έναν για να εξάγει χαρακτηριστικά, και τον άλλο για να δίνει νόημα σε αυτά.
Αυτό το εύρημα ανοίγει νέες προοπτικές στην κατανόηση της μάθησης και της λειτουργίας του εγκεφάλου.
Μέχρι σήμερα, η έρευνα στον οπτικό φλοιό εστίαζε κυρίως στην επιβλεπόμενη μάθηση, όμως η νέα αυτή η έρευνα δείχνει ότι αξίζει να εξετάσουμε περισσότερο και τους «χωρίς επίβλεψη» μηχανισμούς.
