Ο ισχυρός καύσωνας ο οποίος συνεχίζει να πλήττει το σύνολο σχεδόν της χώρας από την περασμένη Δευτέρα έχει μπει στο μικροσκόπιο των επιστημόνων για μια σειρά από λόγους. Ποιοι είναι αυτοί, εξηγεί στο in o διευθυντής ερευνών στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών και επικεφαλής της μονάδας ΜΕΤΕΟ, Κώστας Λαγουβάρδος.
Ο καύσωνας είναι πιο επικίνδυνος κλιματικός κίνδυνος
«Ο καύσωνας είναι ένα από τα σημαντικότερα και πιο επικίνδυνα καιρικά φαινόμενα. Είναι ο μεγαλύτερος κλιματικός κίνδυνος που αντιμετωπίζουμε στο πλαίσιο της κλιματικής αλλαγής» – Αυτό είναι το πρώτο σημαντικό στοιχείο που επισημαίνει ο κ. Λαγουβάρδος, κάνοντας λόγο για έναν «ύπουλο κίνδυνο», ο οποίος προκαλεί σημαντικά προβλήματα στην υγεία, στον τουρισμό αλλά και στα οικοσυστήματα (μιας και επιδεινώνει την ξηρασία, η οποία με τη σειρά της παίζει αρνητικό ρόλο στις πυρκαγιές). Σε αυτό το πλαίσιο, είναι ανησυχητικό το γεγονός πως την τελευταία πενταετία έχουμε καύσωνα τα τέσσερα από τα πέντε καλοκαίρια. «Ποτέ μέχρι τώρα δεν είχαμε δει τόσους πολλούς συνεχόμενους καύσωνες στην Ελλάδα. Αυτό το στοιχείο μας δείχνει πως συντελείται μια γρήγορη αλλαγή» σημειώνει ο κ. Λαγουβάρδος.
Οι καύσωνες μεγαλώνουν σε διάρκεια
Eκτός από τον αριθμό των καυσώνων, όμως, μεγαλώνει και η διάρκεια τους.
Ο κ. Λαγουβάρδος υπενθυμίζει πως καύσωνας επικρατούσε στη χώρα και από τις 14 ως τις 20 Ιουλίου. Οπως εξηγεί ο ίδιος: «Δεν ήταν ακραία ζέστη, ήταν ένας ήπιος καύσωνας, τον οποίο διαδέχτηκε ένας ισχυρός καύσωνας. Επί της ουσίας, οι συνεχόμενες μέρες όπου οι θερμοκρασίες κινούνται πάνω από τους 37 βαθμούς Κελσίου- σ.σ τιμή που θεωρείται το όριο του καύσωνα- είναι τελικά πάρα πολλές».
Οι προγνώσεις απαιτούν προσοχή και ψυχραιμία
Οσον αφορά το θέμα της παράτασης του καύσωνα κατά τρεις μέρες και αντί για «εξαήμερο καύσωνα», είμαστε τελικά αντιμέτωποι με εννέα μέρες καύσωνα, είναι γιατί σύμφωνα με τον κ. Λαγουβάρδο, η σωστή καιρική πρόγνωση, αυτή που δεν τρομοκρατεί τους πολίτες, απαιτεί υπομονή και ψυχραιμία για να είναι ακριβής.
«Οι μετεωρολόγοι βλέπαμε ήδη από το περασμένο Σαββατοκύριακο, υψηλές τιμές για το τρέχον Σαββατοκύριακο, αλλά αποφεύγαμε να τις αναφέρουμε, δεδομένου ότι η πρόγνωση επτά μέρες νωρίτερα μπορεί να έχει ένα σημαντικό ποσοστό λάθους. Κάποια προγνωστικά μοντέλα έδιναν καύσωνα μέχρι το Σάββατο το πρωί, κάποια άλλα μέχρι την Τρίτη το πρωί. Τελικά, μέρα καύσωνα θα είναι και η Δευτέρα».
Οσο για την επιστροφή στις (πιο) κανονικές θερμοκρασίες αυτή αναμένεται την ερχόμενη Τετάρτη όταν και το θερμόμετρο θα πέσει στους 35 βαθμούς Κελσίου.
Η ροή των ανέμων και η τοπογραφία διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο
«Διαπιστώσαμε για μία ακόμα φορά πόσο σημαντικό ρόλο παίζει στην τιμή των θερμοκρασιών η ροή των ανέμων αλλά και η τοπογραφία»- Ο κ. Λαγουβαρδος φέρνει ως παράδειγμα την Παρασκευή, την πιο θερμή μέρα του καύσωνα για πολλές περιοχές, συμπεριλαμβανομένης της Αθήνας.
Μέχρι την Παρασκευή (25/7), λόγω των ασθενών ανέμων, η θαλάσσια αύρα που αναπτυσσόταν από τον Σαρωνικό προς τις νότιες περιοχές της Αττικής, κρατούσε τη θερμοκρασία σε εκείνα τα σημεία στους 32 με 33 βαθμούς Κελσίου. Αντίθετα, στο εσωτερικό του λεκανοπεδίου οι θερμοκρασίες κυμαίνονταν στους 38 με 39 βαθμούς. «Την Παρασκευή, μέρα με ισχυρό μελτέμι, είδαμε τον διττό ρόλο που μπορεί να έχει αυτός ο βόρειος άνεμος. Περνώντας πάνω από το λεκανοπέδιο, ο καταβάτης βόρειος άνεμος, θερμαίνεται σημαντικά και όταν φτάνει στις νότιες, παραθαλάσσιες περιοχές, τις ζεσταίνει κι αυτές πολύ μη επιτρέποντας στη θαλάσσια αύρα να λειτουργήσει» λέει ο κ. Λαγουβάρδος.
«Είναι ενδεικτικό πως η μέγιστη τιμή που κατέγραψε ο σταθμός του Αστεροσκοπείου στο ΣΕΦ, την Δευτέρα και την Τρίτη ήταν 33 βαθμοί Κελσίου, ενώ την Παρασκευή το θερμόμετρο άγγιξε τους 40, 4 βαθμούς».
Λόγω αυτού του μελτεμιού, η Παρασκευή ήταν η πιο ζεστή μέρα σε ολόκληρη την Αττική ενώ στο 85% της χώρας το θερμόμετρο έδειχνε πάνω από 39 βαθμούς Κελσίου. Η τιμή ρεκόρ καταγράφηκε στη Σκάλα Μεσσηνίας όπου το θερμόμετρο σκαρφάλωσε στους 45,8 βαθμούς.
Αντιθέτως, περνώντας πάνω από το Αιγαίο πέλαγος, το μελτέμι της Παρασκευής βοήθησε να πέσει η θερμοκρασία στις Κυκλάδες. Για τον ίδιο λόγο –συνδυασμό ανέμου και τοπογραφίας- η Βόρεια Κρήτη «έβρασε» ενώ στη νότια επικράτησαν χαμηλότερες θερμοκρασίες.
«Ακραίο δεν είναι μόνο αυτό που δεν έχει ξανασυμβεί ποτέ»
Ο κ. Λαγουβάρδος υπογραμμίζει πως δεν απαιτούνται θερμοκρασίες «ρεκόρ» για να μιλάμε για έναν ακραίο καύσωνα. «45 βαθμούς Κελσίου είχαμε δει και το 2023» σημειώνει ο ίδιος, εξηγώντας πως: «Ακραίο δεν είναι μόνο αυτό που δεν έχει ξανασυμβεί ποτέ. Ακραίο δεν είναι μόνο το χειρότερο. Τέσσερις καύσωνες- το 2021, 2023, 2024 και 2025- μέσα σε πέντε καλοκαίρια είναι μια ακραία κατάσταση. Σε αυτόν τον καύσωνα είχαμε ακραία συμπεριφορά σε πολλές περιοχές».
Τα παράθυρα δροσιάς συρρικνώνονται
Οι ώρες που επικρατούν υψηλές θερμοκρασίες μέσα σε ένα 24ωρο, παρατείνονται κι αυτές, με το φαινόμενο να είναι έντονο στα αστικά κέντρα.
«Την Πέμπτη, μέχρι τα μεσάνυχτα, το θερμόμετρο στην Αθήνα έδειχνε 33 βαθμούς Κελσίου. Στις 20.30 η θερμοκρασία ήταν 35 βαθμοί Κελσίου» αναφέρει ο κ. Λαγουβάρδος και προσθέτει: «Αυτές είναι εξαιρετικά υψηλές θερμοκρασίες για βραδινές ώρες. H θερμοκρασία έπεσε στους 28 βαθμούς μόνο στις 6 το πρωί. Η αλληλουχία δύο καυσώνων και υψηλών θερμοκρασιών επί δύο εβδομάδες είναι αυτό που δημιουργεί τη μεγάλη κόπωση των πολιτών»
Αρχίζουμε να συνηθίζουμε το κακό
Σύμφωνα με τον κ. Λαγουβάρδο, υπάρχει μια τάση υποτίμησης του καύσωνα, η οποία θυμίζει την αμφισβήτηση απέναντι στην ύπαρξη της κλιματικής αλλαγής. O ίδιος περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο εκφράζεται αυτή η αμφιβολία που ενέχει και παραίτηση: «Βλέπουμε ότι οι πολίτες αρχίζουν να συνηθίζουν στις πολύ υψηλές θερμοκρασίες – λένε για παράδειγμα: “καλά είναι φέτος σε σχέση με πέρυσι”. Αρχίζουμε να συνηθίζουμε το κακό. Φέτος ζήσαμε τον δεύτερο πιο ζεστό Ιούνιο της ιστορίας, μετά τον περσινό που ήταν ο πρώτος πιο ζεστός και έτσι ο φετινός μας φαίνεται …καλύτερος». Σημειώνεται πως και ο φετινός Αύγουστος αναμένεται αρκετά θερμότερος από τα κανονικά επίπεδα.
Ο κόσμος προφυλάσσεται αλλά χάνει την καλοκαιρινή καθημερινότητα του
Και μπορεί οι πολίτες να συνηθίζουν τις κλιματικά στρεσογόνες συνθήκες, από την άλλη, κάθε χρόνο βελτιώνονται στο κομμάτι της πρόληψης απέναντι στον καύσωνα.
«Δυστυχώς βέβαια, η καθημερινότητα μας αλλάζει με βίαιο τρόπο κατά τη διάρκεια ενός καύσωνα. Οι Αθηναίοι περνούν όλη τους την ημέρα σε σημεία με κλιματισμό, δεν μπορούν να βγουν έξω ούτε τα βράδια, περνούν ολόκληρες μέρες κλεισμένοι σε τέσσερις τοίχους».
* Από την Δήμητρα Τριανταφύλλου
