Πέρα από ενοχλητικά, τα κουνούπια ορισμένες φορές είναι και επικίνδυνα γιατί μπορεί να μας προκαλέσουν τοπικές δερματικές αντιδράσεις ή να μας μεταδώσουν ασθένειες. Ωστόσο, όσο δελεαστική κι αν είναι η προοπτική ενός κόσμου χωρίς αυτά, οι ειδικοί προειδοποιούν: η εξάλειψη ενός, οποιουδήποτε είδους ενδέχεται να έχει αλυσιδωτές επιπτώσεις στο οικοσύστημα. Από τα περίπου 3.000 είδη κουνουπιών, λιγότερα από 400 αποτελούν πραγματική απειλή για τον άνθρωπο. Τα υπόλοιπα διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην τροφική αλυσίδα καθώς είναι τροφή για ψάρια, πουλιά και νυχτερίδες. Επιπλέον, συμβάλλουν στην επικονίαση φυτών αφού τρέφονται κυρίως με νέκταρ.
Μπορούμε να ζήσουμε χωρίς αυτά;
Από την άλλη πλευρά, η πραγματικότητα είναι αμείλικτη: το 2022 η ελονοσία στοίχισε τη ζωή σε περισσότερους από 600.000 ανθρώπους παγκοσμίως. Ο ιός του Δυτικού Νείλου κάνει αισθητή την παρουσία του κάθε καλοκαίρι στις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ νέα στελέχη ιών απειλούν να μετατραπούν σε επιδημίες.
Η κλιματική αλλαγή επιδεινώνει το πρόβλημα. Οι υψηλότερες θερμοκρασίες και η αυξημένη υγρασία επεκτείνουν τη γεωγραφική εξάπλωση των κουνουπιών ακόμα και σε περιοχές όπου παλαιότερα δεν θεωρούνταν απειλή.
Όμως, ίσως το ερώτημα δεν είναι μόνο «αν μπορούμε» ή «αν πρέπει», αλλά και ποιον κόσμο θέλουμε να φτιάξουμε. Έναν κόσμο απαλλαγμένο από κινδύνους, αλλά και από φυσική ποικιλομορφία; Ή έναν κόσμο που συμβιώνει με την πολυπλοκότητα της ζωής — και αναλαμβάνει την ευθύνη για τις αποφάσεις του;
Τι να κάνουμε για να προστατευτούμε
Είναι αλήθεια ότι τα κουνούπια τρέφονται με το νέκταρ των λουλουδιών, αλλά τα θηλυκά, την εποχή της αναπαραγωγής τους, επειδή χρειάζονται αίμα για την ανάπτυξη των αβγών τους, τσιμπούν ανθρώπους και ζώα. Όμως, μαζί με το σάλιο τους, μεταφέρουν παράσιτα ή και ιούς. Επομένως, αν είναι μολυσμένα και ανάλογα με το είδος τους, μπορεί να μεταδώσουν διάφορες ασθένειες. Τα τελευταία χρόνια,
στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί κρούσματα λοίμωξης από τον ιό του Δυτικού Νείλου και, πιο σπάνια, ελονοσίας. Αυξημένο κίνδυνο για σοβαρή νόσηση από τον ιό του Δυτικού Νείλου έχουν οι ηλικιωμένοι και άτομα με υποκείμενα προβλήματα υγείας – π.χ., ανοσοκατασταλμένοι, νεφροπαθείς, καρκινοπαθείς, διαβητικοί, άνθρωποι με καρδιαγγειακές παθήσεις ή χρόνια αναπνευστικά αλλά και νευρολογικά προβλήματα όπως άνοια. Το τσίμπημα του κουνουπιού ωστόσο δεν αποκλείεται να προκαλέσει και τοπικές αντιδράσεις. Για όλους αυτούς τους λόγους, αν και τα περισσότερα κουνούπια γύρω μας δεν είναι μολυσμένα, καλό είναι να λαμβάνουμε τα μέτρα μας, δηλαδή:
- Να προφυλασσόμαστε από τα τσιμπήματά τους.
- Να περιορίζουμε τα σημεία όπου αφήνουν τα αβγά τους.
Αντιμετώπιση των τσιμπημάτων από κουνούπια
Τις περισσότερες φορές, δεν χρειάζεται κάποια ειδική αγωγή, αρκεί να πλύνουμε την περιοχή με νερό και σαπούνι όσο το δυνατόν συντομότερα. Ένα επίθεμα με πάγο τυλιγμένο σε πανί θα βοηθήσει επίσης στη μείωση του οιδήματος.
Αν ο κνησμός είναι έντονος, ο δερματολόγος μας μπορεί να μας συστήσει μια τοπική κορτιζονούχα αλοιφή. Σε κάθε περίπτωση, δεν ξύνουμε την περιοχή επειδή ενδέχεται να μολυνθεί – το ξύσιμο των βλαβών μπορεί να οδηγήσει σε δευτεροπαθή λοίμωξη της διαβρωμένης επιδερμίδας από στρεπτόκοκκο της ομάδας Α ή χρυσίζοντα σταφυλόκοκκο.
Tips για να αποφύγουμε τα κουνούπια
- Προσέχουμε κατά τις κρίσιμες ώρες έκθεσης στα τσιμπήματα – τα περισσότερα είδη κουνουπιών που μεταφέρουν τον ιό του Δυτικού Νείλου είναι δραστήρια από το σούρουπο µέχρι το χάραµα.
- Προτιμάμε ελαφριά ρούχα που καλύπτουν όσο περισσότερο γίνεται το σώµα μας – π.χ., μπλούζες και φορέματα με µακριά µανίκια και παντελόνια. Πιο αποτελεσµατικά είναι τα ανοιχτόχρωµα με φαρδιά γραμμή.
- Κάνουμε συχνά ντους. Έτσι, απομακρύνουμε τον ιδρώτα, ο οποίος προσελκύει τα κουνούπια.
Εντομοαπωθητικό σώματος
Τι να προσέχουμε κατά τη χρήση του:
- Δεν το βάζουμε πάνω σε ερεθισμένο δέρμα και σημεία με αμυχές ή τραύματα.
- Φροντίζουμε να μην έρθει σε επαφή με τα μάτια και το στόμα μας.
- Δεν το εφαρμόζουμε στο δέρμα κάτω από τα ρούχα μας.
- Δεν το απλώνουμε στα χέρια (παλάμες) των παιδιών.
- Έγκυοι, θηλάζουσες και παιδιά πρέπει να συμβουλεύονται τον γιατρό τους.
- Το ξεπλένουμε καθημερινά με νερό και σαπούνι.
Ισχυρά μέτρα πρόληψης στο σπίτι
- Όταν πρόκειται για βρέφη και μικρά παιδιά, βάζουμε κουνουπιέρα στις κούνιες και στα καρότσια τους και σιγουρευόμαστε ότι δεν έχουν εγκλωβιστεί κουνούπια σε αυτήν.
- Τοποθετούμε σε παράθυρα, μπαλκονόπορτες και άλλα ανοίγµατα σήτες που εμποδίζουν τη δίοδο των κουνουπιών και φροντίζουμε κάθε χρόνο για τη συντήρησή τους.
- Χρησιμοποιούμε ανεμιστήρες και κλιματιστικά. Ο δροσερός αέρας µειώνει τη δραστηριότητα των κουνουπιών, αλλά δεν τα σκοτώνει.
- Τα κουνούπια αφήνουν τα αβγά τους σε στάσιμα νερά. Για αυτόν το λόγο, φροντίζουμε να μη λιμνάζει νερό πουθενά – σε κουβάδες, πιατάκια γλαστρών μέσα και έξω από το σπίτι μας, στα μπαλκόνια ή στην αυλή.
- Προμηθευόμαστε εντομοκτόνα/εντομοαπωθητικά χώρου, όπως ταμπλέτες ή υγρά (στην πρίζα), φιδάκια κ.λπ.
- Αντικαθιστούμε σπασμένους, χαλασμένους ή με διαρροές σωλήνες.
- Καθαρίζουμε τις υδρορροές από τα φύλλα.
- Ποτίζουμε τον κήπο και τις γλάστρες τις πρωινές ώρες ώστε να έχουν στεγνώσει όλες οι επιφάνειες. Επίσης, αδειάζουμε τους κουβάδες και άλλα δοχεία νερού και τα αποθηκεύουμε γυρισμένα ανάποδα ή καλυμμένα.
- Αν έχουμε γρασίδι, το κουρεύουμε συχνά και καλά. Το ίδιο κάνουμε με τις φυλλωσιές και τους θάμνους.
- Στη μάχη ενάντια στα κουνούπια, κάνουμε συμμάχους μας τα εντομοαπωθητικά φυτά και βότανα. Για παράδειγμα, η μυρωδιά της μέντας, του βασιλικού, του δεντρολίβανου και της λεβάντας τα διώχνει αποτελεσματικά.
- Για το φωτισμό εξωτερικών χώρων, προτιμάμε λαµπτήρες κίτρινου χρώµατος, οι οποίοι ελκύουν λιγότερα έντομα.
