Πολύ συχνά, η επιθυμία μας δεν πηγάζει από την εσωτερική μας «φωνή», αλλά από αυτό που βλέπουμε να ποθούν οι άλλοι. Όταν βλέπουμε κάποιον να κυνηγάει κάτι με πάθος, ένα προϊόν, ένα πρότζεκτ ή έναν τρόπο ζωής, αυτή η επιθυμία μεταδίδεται και σε εμάς, χωρίς απαραίτητα να μας εκφράζει. Στη σύγχρονη εποχή, μάλιστα, η επιρροή είναι πιο μεγάλη από ποτέ. Τα social media και γενικότερα η τεχνολογία μάς εκθέτουν καθημερινά σε εικόνες τελειότητας γεμάτες από επιτυχία, καλοπέραση και κοινωνική αποδοχή.
Μελέτη που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, δείχνει ότι η θέαση περιεχομένου για πολυτελείς εμπειρίες αυξάνει τη ζήλια και την πρόθεση αγοράς, ειδικά σε όσους συγκρίνουν συχνά τον εαυτό τους με άλλους.
Ποιο είναι το αποτέλεσμα; Επιθυμίες που φαίνονται απολύτως δικές μας, αλλά δεν είναι και συχνά δεν αντιστοιχούν καν στις προσωπικές μας αξίες, αντιθέτως αντικατοπτρίζουν αξίες άλλων, που δεν μας ταιριάζουν.
Όταν η επιθυμία γίνεται ανταγωνισμός
Η μιμητική επιθυμία μπορεί εύκολα να γίνει λόγος για ανταγωνισμό. Όπως από παιδιά, θέλαμε τα ίδια παιχνίδια με τους φίλους μας και νιώθαμε αδικημένοι που δεν τα είχαμε, έτσι συμβαίνει συχνά και στην ενήλικη ζωή.
Όλοι θέλουν το ίδιο, πολλές φορές όχι γιατί το χρειάζονται, αλλά γιατί το ποθούν άλλοι και έτσι αποκτά αξία μόνο και μόνο εξαιτίας του ότι είναι επιθυμητό. Δημιουργείται, με αυτόν τον τρόπο, ανταγωνισμός, άγχος και κοινωνική πίεση, ενώ σε ακραίες μορφές, αυτή η κατάσταση μπορεί να δημιουργήσει τοξικό περιβάλλον συνεργασίας ή γενικότερα συνύπαρξης.
Πώς να ξαναβρούμε την αυθεντική επιθυμία;
Αν η επιθυμία μας, φαίνεται να μην έχει νόημα ή αν απλώς ίσως δεν έχουμε ακόμη καταλάβει τι είναι αυτό που πραγματικά θέλουμε και επηρεαζόμαστε από αυτό που θέλουν οι άλλοι, ας προσπαθήσουμε για λίγο να μην συγκρινόμαστε.
Ρωτήστε τον εαυτό σας «Θα με ενδιέφερε αυτό, αν κανείς δεν έβλεπε ότι το αποκτούσα ή το έκανα;». Αν η απάντηση είναι «ναι», τότε η επιθυμία σας είναι αυθεντική και ίσως να αξίζει τον κόπο να προσπαθήσετε για να την κάνετε πραγματικότητα.
«Τι θα ήθελα πραγματικά χωρίς να κάνω συγκρίσεις;», αναρωτηθείτε και δοκιμάστε να απεξαρτηθείτε από τα social media και τον ψηφιακό κόσμο, δημιουργώντας τον χώρο για τη δική σας σκέψη και τις αληθινές σας ανάγκες. Επίσης, αναζήτησε ποικιλία ερεθισμάτων.
Τεχνητή νοημοσύνη και μίμηση
Το AI, που έχει μπει για τα καλά σε πολλές πτυχές της ζωής μας, ενισχύει κάπως την τάση μας για μιμητική επιθυμία. Κάποιοι τρόποι είναι οι ακόλουθοι:
- Προτείνει περιεχόμενο, βάσει των πιο δημοφιλών θεμάτων.
- Εστιάζει σε συλλογικές επιθυμίες, χωρίς να χρειάζεται ανθρώπινη ενέργεια.
Η αληθινή επιθυμία αναγνωρίζεται από την εσωτερική ηρεμία που μας δίνει το νοήμα, όχι από τη «θόρυβο» του περιβάλλοντος, από την ποιότητα της ουσίας και όχι από την πρόσκαιρη «λάμψη» της πολυτέλειας. Όταν έχουμε στόχους, που συνάδουν με τις προσωπικές μας αξίες, επιλέγουμε να ζούμε μία ζωή αυθεντική και ουσιαστική, όχι σκηνοθετημένη για να εντυπωσιάσουμε.
