Τα τελευταία χρόνια, τα περιστατικά καρκίνου του δέρματος αυξάνονται όλο και περισσότερο διεθνώς – και σε μεγάλο βαθμό για αυτό ευθύνεται η χρόνια έκθεση στην υπεριώδη ηλιακή ακτινοβολία, που μπορεί να ξεκινά από την παιδική ή την εφηβική ηλικία. Ιδιαίτερα σε μια ηλιόλουστη σχεδόν όλο το χρόνο χώρα όπως η Ελλάδα, οφείλουμε να προστατεύουμε το δέρμα μας καθημερινά και όχι μόνο επιλεκτικά, κατά τη διάρκεια των διακοπών. Η ανάγκη για πρόληψη και ευαισθητοποίηση γίνεται περισσότερο προφανής όταν δούμε τα ευρήματα των ερευνών σχετικά με το πόσο συχνός αλλά και απειλητικός για τη ζωή μας –αν δεν διαγνωστεί σε αρχικά στάδια– μπορεί να είναι ο καρκίνος του δέρματος. Σύμφωνα με τα στοιχεία της American Cancer Society για το 2025, υπολογίζεται ότι ένας στους πέντε Αμερικανούς θα αναπτύξει το συγκεκριμένο καρκίνο μέχρι την ηλικία των 70 ετών, ενώ περισσότεροι από δύο άνθρωποι στις ΗΠΑ πεθαίνουν από αυτόν κάθε ώρα. Η καλύτερη λύση είναι να ενημερωθούμε ώστε να προφυλασσόμαστε με κατάλληλο και επαρκή τρόπο από τον ήλιο, που, αν και απαραίτητος για τη ζωή αλλά και για τη σωματική και ψυχική μας υγεία και βοηθητικός σε πολλές διεργασίες του οργανισμού (για παράδειγμα, στη σύνθεση της βιταμίνης D), μπορεί να αποδειχθεί επικίνδυνος, ειδικά τώρα το καλοκαίρι που ερχόμαστε σε συχνή επαφή μαζί του.

Ήλιος & καρκίνος του δέρματος

Αποτελεί έναν από τους πιο συχνούς καρκίνους, αλλά, όταν διαγιγνώσκεται έγκαιρα, πολύ σπάνια δημιουργεί προβλήματα. Η πιο επικίνδυνη μορφή του είναι το μελάνωμα, το οποίο, ευτυχώς, είναι και η λιγότερο συχνή. Είναι απαραίτητο να είμαστε πολύ προσεκτικοί με την έκθεσή μας στον ήλιο, η οποία πρέπει να γίνεται πάντα μετά την εφαρμογή αντηλιακού, καθώς, αν έχουμε πάθει στη ζωή μας από πέντε ηλιακά εγκαύματα και πάνω, διπλασιάζεται ο κίνδυνος εμφάνισης μελανώματος. Τα καλά νέα είναι ότι όταν το μελάνωμα εντοπιστεί έγκαιρα, σε συνδυασμό με τις νέες, καινοτόμους θεραπείες, το ποσοστό πενταετούς επιβίωσης αγγίζει το 99%. Γι’ αυτό και κρίνεται αναγκαίος ο ετήσιος προληπτικός έλεγχος με εξέταση σπίλων και λοιπών αλλοιώσεων από δερματολόγο.

Απαραίτητο  το αντηλιακό

Η UV ηλιακή ακτινοβολία διακρίνεται σε δύο είδη: τη UVB, που προκαλεί τα εγκαύματα, και τη UVA, που εισέρχεται βαθύτερα στο δέρμα και είναι υπεύθυνη για τη γήρανσή του προκαλώντας ρυτίδες και καφέ κηλίδες. Τόσο η UVA όσο και η UVB είναι υπεύθυνες για την ανάπτυξη του καρκίνου του δέρματος. Για να προστατευτούμε από αυτές τις ακτινοβολίες, θα πρέπει να χρησιμοποιούμε αντηλιακό πάντα – όχι μόνο το καλοκαίρι και όχι μόνο στην παραλία. Τα αντηλιακά έχουν φίλτρα που χωρίζονται σε δύο κατηγορίες, στα χημικά και τα φυσικά, και συγκεκριμένο δείκτη προστασίας (SPF – Sun Protection Factor). Όσο πιο υψηλός είναι ο SPF τόσο πιο αποτελεσματικό το αντηλιακό, γι’ αυτό και είναι σκόπιμο να επιλέγουμε δείκτη μεγαλύτερο του 30. Σημαντικό είναι επίσης να αναγράφεται στη συσκευασία του προϊόντος ότι προστατεύει και από τη UVA και από τη UVB ακτινοβολία.

 Πόσο αντηλιακό να βάζουμε

Έρευνες έχουν δείξει ότι οι περισσότεροι βάζουμε λιγότερη από τη μισή ποσότητα που συνιστάται. Οι ειδικοί υπολογίζουν ότι ένας μέσος ενήλικος χρειάζεται έξι μεγάλες κουταλιές αντηλιακού για να καλύψει ολόκληρο το σώμα του. Επιπλέον, καλό είναι να μην ξεχνάμε και κάποιες περιοχές που συχνά μας ξεφεύγουν, όπως η πλάτη ή ορισμένα σημεία του λαιμού. Όσον αφορά το χρόνο και τη συχνότητα, πρέπει να εφαρμόζουμε το αντηλιακό 15-30 λεπτά προτού βγούμε στον ήλιο και να το ανανεώνουμε κάθε δύο με τρεις ώρες, ειδικά αν κολυμπήσουμε, ιδρώσουμε ή σκουπιστούμε με την πετσέτα. Η γενική οδηγία που θα πρέπει να κρατήσουμε είναι ότι όσο πιο πολύ και όσο πιο συχνά τόσο το καλύτερο.

Άλλα μέτρα προστασίας

Για ακόμα μεγαλύτερη προφύλαξη, καλό είναι να φοράμε γυαλιά ηλίου και καπέλο και να καλύπτουμε όσο μπορούμε το δέρμα μας με ρούχα. Δεν πρέπει επίσης να ξεχνάμε ότι η ακτινοβολία είναι εντονότερη μεταξύ 11 π.μ. και 3 μ.μ., οπότε αυτές τις ώρες θα πρέπει να είμαστε πιο προσεκτικοί και να αποφεύγουμε την απευθείας έκθεση στον ήλιο. Το σολάριουμ, τέλος, δεν είναι επίσης μια ασφαλής επιλογή.

Δεν κοιμηθήκατε καλά; Έτσι θα επανέλθετε
ΔΙΑΒΑΣΕ ΕΠΙΣΗΣ

Δεν κοιμηθήκατε καλά; Έτσι θα επανέλθετε

Για τα παιδιά

Καθώς η ευαίσθητη επιδερμίδα τους κινδυνεύει περισσότερο από τον ήλιο, είναι σκόπιμο να:

  •  Τα κρατάμε όσο το δυνατόν περισσότερο μακριά από το άμεσο ηλιακό φως.
  • Μην εκθέτουμε καθόλου στο άμεσο ηλιακό φως τα μικρότερα από 6 μηνών βρέφη.
  •  Βεβαιωνόμαστε ότι καλύπτονται με ρούχα και καπέλα όταν κυκλοφορούν στον ήλιο.
  • Φορούν αντηλιακή μπλούζα όταν κολυμπούν.
  •  Χρησιμοποιούν πάντα αντηλιακό με δείκτη προστασίας 50+, το οποίο ανανεώνουμε κάθε λίγες ώρες, ιδίως αφού κολυμπήσουν, ιδρώσουν ή σκουπιστούν με την πετσέτα.

Ηλιακά εγκαύµατα: Δεν συµβαίνουν µόνο στην παραλία

Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι ο κίνδυνος των ηλιακών εγκαυμάτων υπάρχει όταν κυκλοφορούμε γενικά κάτω από τον ήλιο, είτε στην εξοχή είτε στην πόλη, ακόμα κι αν δεν είναι καλοκαίρι. Γι’ αυτό και επιβάλλεται να φοράμε αντηλιακό πάντα, χειμώνα – καλοκαίρι. Όταν παθαίνουμε έγκαυμα, το δέρμα μας κοκκινίζει, είναι ζεστό στην αφή, πονά και, μετά από μερικές ημέρες, μπορεί να αρχίσει να ξεφλουδίζει. Το πιο συνηθισμένο και συχνό ηλιακό έγκαυμα είναι αυτό που οι ειδικοί αποκαλούν «πρώτου βαθμού», το οποίο εκδηλώνεται με ερυθρότητα και πόνο. Όταν δημιουργούνται και φουσκάλες με νερό στην πάσχουσα περιοχή, τότε είναι πιο σοβαρό και χαρακτηρίζεται «δεύτερου βαθμού». Σπανιότατα είναι τα ηλιακά εγκαύματα τρίτου βαθμού, στα οποία, εκτός από μεγάλες φουσκάλες, υπάρχουν και πληγές. Σε περίπτωση εγκαύματος δεύτερου βαθμού (δηλαδή με φουσκάλες), πρέπει να επισκεφθούμε γιατρό, κυρίως αν αφορά παιδί ή άνθρωπο που ανήκει σε ευπαθή ομάδα. Ο γιατρός είναι πιθανόν να μας συστήσει κορτιζόνη σε μορφή χαπιών, κρέμας ή ακόμα και ενέσιμη.

Όταν οι φουσκάλες είναι αρκετά μεγάλες, ο ειδικός θα τις σπάσει αφαιρώντας το υγρό και θα συνταγογραφήσει τοπικά αντιβιοτικά και αντισηπτικά ώστε να αποφευχθεί η μόλυνση. Τα εγκαύματα δεύτερου βαθμού επουλώνονται συνήθως μετά από διάστημα οκτώ με δέκα ημερών.

Τι θα μας βοηθήσει να αντιμετωπίσουμε το έγκαυμα

  •  Να απομακρυνθούμε αμέσως από τον ήλιο και να μην ξαναεκθέσουμε την περιοχή με το έγκαυμα μέχρι να επουλωθεί πλήρως.
  • Να τοποθετούμε στο πάσχον σημείο βρεγμένα πανιά και ενυδατικές κρέμες, αλλά όχι πάγο.
  • Να κάνουμε συχνά ντους και να πίνουμε πολύ νερό ώστε να συμβάλουμε στην ενυδάτωση.
  • Να παίρνουμε παυσίπονα ή μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη όταν πονάμε πολύ.
  • Να μην πειράζουμε τυχόν φουσκάλες ή πληγές.
  • Να μη φοράμε ρούχα που μας σφίγγουν.

Καλό είναι να απευθυνθούμε στο γιατρό μας αν:

  •  Ανεβάσουμε πυρετό.
  • Η περιοχή έχει πληγές ή φουσκάλες ή είναι πρησμένη.
  • Νιώθουμε ζαλάδα, κούραση και ναυτία.
  • Έχουμε πονοκέφαλο και μυϊκές κράμπες.
  • Το έγκαυμα αφορά μωρό, παιδί ή άτομο που ανήκει σε ευπαθή ομάδα.

Πρέπει να προσέχουμε ιδιαίτερα αν:

  • Έχουμε πολύ λευκό ή ανοιχτόχρωμο δέρμα, φακίδες, κόκκινα ή ανοιχτόχρωμα μαλλιά και μάτια.
  • Αντί να μαυρίζουμε, συνήθως καιγόμαστε.
  • Έχουμε πολλές ελιές.
  • Αντιμετωπίζουμε δερματικά προβλήματα που μπορεί να επιδεινώνονται από τον ήλιο (π.χ., λεύκη, επιχείλιο έρπη κ.ά.).
  • Υπάρχει οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του δέρματος.
  • Πρόκειται για μωρά και μικρά παιδιά.
  • Έχουμε κάποια ασθένεια ή λαμβάνουμε φαρμακευτική αγωγή, όπως τοπικά ρετινοειδή, αντιβιοτικά, διουρητικά, αντιμυκητιασικά, ορισμένα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη σε μεγάλες δόσεις, κάποια αντιυπερτασικά και αντιαρρυθμικά, ορισμένα φάρμακα για διαβητικούς, ψωραλένια, αντιψυχωσικά και φάρμακα κατά του καρκίνου. Σε αυτές τις περιπτώσεις, πρέπει να συμβουλευτούμε το γιατρό μας γιατί μπορεί κάποια σκευάσματα να προκαλούν φωτοευαισθησία, που σημαίνει ότι υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες το δέρμα μας να κοκκινίσει, να πρηστεί, να εμφανίσει φουσκάλες και να μας προκαλέσει φαγούρα, έστω και μετά από μικρή έκθεση στον ήλιο. Να σημειωθεί ότι τα καλλυντικά με άρωμα και οι κολόνιες ενδέχεται επίσης να έχουν παρόμοιες αντενδείξεις. Σε κάθε περίπτωση, εύλογο είναι ότι όλες οι ευπαθείς ομάδες (άνθρωποι με χρόνια νοσήματα, ηλικιωμένοι κ.ά.) πρέπει να προσέχουν τον ήλιο περισσότερο από τους υπόλοιπους.
  • Εμφανίσουμε αλλεργία. Για άγνωστους λόγους, σε ορισμένους ανθρώπους, κυρίως γυναίκες, ο ήλιος μπορεί να προξενήσει αλλεργία, συνήθως λίγες ώρες μετά την έκθεση σε αυτόν. Η αλλεργία αυτή εκδηλώνεται με ερυθρότητα, οίδημα και φυσαλίδες στα σημεία του δέρματος που έχουν εκτεθεί. Η λύση είναι η χρήση αντηλιακού με υψηλό δείκτη προστασίας, σε συνδυασμό με την αποφυγή του ήλιου.
  • Διανύουμε μια εγκυμοσύνη ή παίρνουμε αντισυλληπτικά χάπια. Και στις δύο περιπτώσεις, ο ήλιος μπορεί να πυροδοτήσει την εμφάνιση πανάδων. Γι’ αυτό, χρειάζεται προστασία με καπέλο και αντηλιακό.

*Βιβλιογραφία

Oxford University Hospitals, NHS Trust, Department of dermatology, Your skin and the sun. Information for patients (July 2024, revision July 2027). Sunscreen and sun safety, National Health System UK. nhs.uk/conditions/sunburn