Μπορούμε να μείνουμε νέοι για πάντα; Εξαρτάται ποιος ρωτάει και φυσικά ποιος απαντάει. Ζώντας σε μια εποχή που δοξάζει την αιώνια νεότητα, σίγουρα είναι δύσκολο να πεις με βεβαιότητα.
Η Μόγια Σάρνερ, ψυχοθεραπεύτρια, αρθρογράφος στον Guardian, περιέγραψε πόσο σοκ της προκάλεσε μια αφίσα που διαφήμιζε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα για νέους που θέλουν να κάνουν καριέρα barista. Δηλαδή να μάθουν να παρασκευάζουν ζεστά και κρύα ροφήματα σε καφέ και εστιατόρια.
Τι το περίεργο, θα πει κανείς. Γιατί να σου προκαλέσει σοκ μια αφίσα; Διότι, στη λέξη νέοι περιέγραφε άτομα ηλικίας 18-24 ετών.
Καθώς καθημερινά κοιτάζουμε τον εαυτό μας στον καθρέφτη, το πρωί, όταν ξυπνάμε, συνήθως δεν βλέπουμε κάτι περίεργο. Είναι ο ίδιος χθεσινός εαυτός μας. Συνήθως. Και έτσι δεν συνειδητοποιούμε το πέρασμα του χρόνου. Αποσυνδεόμαστε με κάποιο τρόπο από την πραγματικότητα: ότι ο χρόνος περνάει και μεγαλώνουμε.
Βέβαια, μπορεί να ξυπνήσουμε ένα πρωί και να τρομάξουμε: από μια νέα ρυτίδα, λίγη χαλάρωση στον λαιμό ή τα μαλλιά μας που θα θέλουν πάλι βαφή στο κομμωτήριο. Μπορεί να είναι και ένας επίμονος πόνος στα γόνατα ή στη μέση, μια παλιά φωτογραφία ή η κάπως πιο ασθενής όραση.
Όπως την πρώτη φορά που ο οφθαλμίατρος θα σας πει «μα, στην ηλικία σας, είναι λογικό να έχετε λίγη πρεσβυωπία». Και τότε, ίσως συνειδητοποιήσουμε ότι όλα όσα λέγονται περί παντοτινής νεότητας δεν είναι παρά σαχλαμάρες.
Η Μόγια Σάρνερ, λοιπόν, χάρη και στην επαγγελματική της πείρα, εξηγεί ότι η ικανότητα να «αγκυροβολείς» τον εαυτό σου στη χρονική πραγματικότητα είναι θεμελιώδες για την ψυχική υγεία και μια ευτυχισμένη ζωή. Ή για να βελτιώσουμε την παρούσα ζωή μας.
Μια γόνιμη περίοδος
Η μέση ηλικία, παρά τη φήμη μιας δύσκολης μετάβασης, μπορεί να αποδειχθεί πολύ γόνιμη. Γιατί, όπως κάθε στάδιο της ζωής, μπορεί να είναι ένα ακόμη σκαλοπάτι για το μέλλον και φυσικά για την ευτυχία. Και όπως κάθε άλλο σκαλοπάτι, έχει κάτι ουσιώδες και αληθινό.
Μπορεί να είναι και δύσκολο: φέρνει απώλειες, και πένθος γι’ αυτές. Και με τη λέξη απώλεια, δεν περιγράφουμε μόνο ανθρώπους που χάνονται –ως φυσική υπόσταση ή από τη ζωή μας γιατί κάνουν επιλογές μακριά μας-, αλλά και απώλεια της περασμένης ζωής.
Η Σάρνερ αποφεύγει να δώσεις συμβουλές του τύπου «πέντε πράγματα που πρέπει να κάνετε για να βρείτε την ευτυχία». Ή, «πόση δουλειά χρειάζεται η ευτυχία». Απλώς λέει πως όταν αγκιστρωνόμαστε στη φιλοσοφία «η ηλικία είναι απλώς ένας αριθμός», χάνουμε κάτι από το προσωπικό μας χρονοδιάγραμμα.
Και πως η συνειδητοποίηση ότι ο χρόνος που αφήσαμε πίσω μας είναι περισσότερος από αυτόν που έχουμε μπροστά μας μπορεί να είναι ένα δώρο. Σοκαριστικό στην αρχή, αλλά γόνιμο στο μέλλον.
Οι άνθρωποι με τους οποίους μίλησε, άτομα στη μέση ηλικία, όταν έφτασαν σε αυτό το επίπεδο συνειδητοποίησης, ανέπτυξαν, εξηγεί, ένα διαφορετικό είδος ενέργειας. Είχε έρθει η στιγμή να κάνουν σημαντικές αλλαγές και να επικεντρωθούν σε αυτό που ήθελαν να είναι το υπόλοιπο μισό της ζωής τους.
Η ίδια παραδέχεται ότι, τώρα, που μπαίνει στη μέση ηλικία, δυσκολεύεται να πιστέψει ότι το κεφάλαιο νεότητα τελειώνει. Και παραδέχεται ότι αυτό έχει να κάνει με την απώλεια. Αλλά μια λέξη που «δεν υπάρχει» την έκανε να το σκεφτεί καλύτερα.
Η ηλικία των παιδιών
Η μικρή της κόρη δυσκολευόταν να πει τη λέξη σκούτερ –ξέρετε, αυτά τα μικρά πατίνια που έχουν τα παιδιά. Το έλεγε για πολύ καιρό «γκούστερ». Ώσπου μια μέρα δεν το είπε πια. Η γλωσσική της ικανότητα αναπτύχθηκε περισσότερο, όπως συμβαίνει με όλα τα παιδιά, και πια το λέει σωστά: σκούτερ.
«Δεν ήμουν προετοιμασμένη για την απώλεια μιας λέξης που έμοιαζε τόσο ολοκληρωτικά δική της. Λέξης που έχει τώρα αφήσει τόσο απρόσεκτα. Αλλά την έχω κρατήσει με λαχτάρα εγώ», λέει η Μόγια Σάρνερ.
Και κάπως έτσι την επανέφερε στην «καταστροφική πραγματικότητα» του χρόνου. Αυτή όμως που επιτρέπει σε ένα παιδί να μεγαλώσει, να ωριμάσει και να πάει μπροστά.
«Αν μπορούμε να επιτρέψουμε στον εαυτό μας να κινείται μέσα, έξω και πίσω στα διαφορετικά στάδια της ζωής – καθώς η κόρη μου περνάει τη νηπιακή ηλικία και καθώς εγώ προχωράω στη μέση ηλικία – μπορούμε να αναπτυχθούμε γύρω από τον νεότερο εαυτό μας, όχι μακριά από τον εαυτό μας», λέει η Σάρνερ.
Και χρησιμοποιώντας το παράδειγμα μιας συναδέλφου της, ψυχολόγου, λέει ότι σε κάθε άνθρωπο βρίσκουμε μέσα «πάντα το βρέφος, το μικρό παιδί, τον έφηβο στον ασθενή. Σαν τους κύκλους σε ένα δέντρο, είναι όλοι εκεί».
Δεν έχουμε λοιπόν παρά να κωπηλατήσουμε –ή να κολυμπήσουμε- στη νέα φάση της ζωής.
