Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε στην καθημερινότητά μας, ίδιως στη σύγχρονη εποχή, είναι συχνά περίπλοκα. Μας αγχώνουν και μας μπερδεύουν, ιδίως όταν τα έχουμε στο μυαλό σαν μεγάλα και σύνθετα, με πολλές παραμέτρους και συνέπειες. Δεν θα ήταν καλύτερα, αν τα διαχειριζόμασταν βήμα – βήμα; Αν τα μετατρέπαμε σε πιο μικρά προβλήματα, που αποτελούν ένα μεγαλύτερο και λύναμε αυτά τα μικρότερα προβλήματα ένα – ένα;
Σίγουρα θα ήταν! Οι ερευνητές λένε πως δεν χρειάζεται πανικός, μιας και ο ανθρώπινος εγκέφαλος ξέρει πώς να διαχειριστεί τις απαιτητικές νοητικές εργασίες. Σύμφωνα με νέα έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Nature Human Behaviour, οι άνθρωποι χρησιμοποιούν συγκεκριμένες στρατηγικές λήψης αποφάσεων για την επίλυση ενός δύσκολου προβλήματος.
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι εξαιρετικά ικανός στην επίλυση σύνθετων προβλημάτων και ένας από τους λόγους είναι η ικανότητα του να διασπά τα προβλήματα σε διαχειρίσιμα υποπροβλήματα που μπορούν να λυθούν ένα-ένα.
Αυτό μας επιτρέπει, για παράδειγμα, να εκτελούμε ακόμη και μια καθημερινή εργασία, με πολλς παραμέτρους, όπως το να πάμε για καφέ, χωρίζοντας την αποστολή σε βήματα. Ξεκινάμε με το να βγούμε από το κτίριο του γραφείου μας, να βρούμε τον δρόμο προς το καφέ και, όταν φτάσουμε, να πάρουμε τον καφέ.
Αυτή η στρατηγική, εφαρμοσμένη σε σοβαρότερα ζητήματα, μας βοηθά να αντιμετωπίζουμε εμπόδια με ευελιξία. Αν, για παράδειγμα, το ασανσέρ είναι χαλασμένο, μπορούμε να πάμε από τις σκάλες, τροποποιώντας μόνο το συγκεκριμένο βήμα, χωρίς να αλλάξουμε τα υπόλοιπα.
Βέβαια, παρόλο που έχουμε την ικανότητα να εκτελούμε σύνθετες εργασίες, είναι δύσκολο να σχεδιαστούν πειράματα που να αποκαλύπτουν με ακρίβεια τις υπολογιστικές στρατηγικές που χρησιμοποιεί ο εγκέφαλός μας για την επίλυση προβλημάτων.
Προβλήματα και εγκέφαλος, τι έδειξε η έρευνα
Στην εν λόγω έρευνα, εξετάστηκε η δυνατότητα για πρόβλεψη της πορείας μιας μπάλας που κινείται μέσα σε έναν λαβύρινθο, ενώ η ίδια η μπάλα είναι κρυμμένη από την όραση του παρατηρητή. Οι ερευνητές σημειώνουν ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος δεν μπορεί να εκτελέσει αυτή την εργασία τέλεια, καθώς είναι αδύνατο να παρακολουθήσει όλες τις πιθανές τροχιές ταυτόχρονα.
Ωστόσο, διαπίστωσαν ότι οι άνθρωποι αποδίδουν αρκετά καλά, υιοθετώντας ευέλικτα δύο στρατηγικές, τον ιεραρχικό συλλογισμό και τον και αντεστραμμένο συλλογισμό.
- Ο ιεραρχικός συλλογισμός είναι η διαδικασία κατά την οποία ένα πρόβλημα διασπάται σε επίπεδα, ξεκινώντας από το γενικό και προχωρώντας στα ειδικά.
- Ο αντεστραμμένος συλλογισμός, από την άλλη, περιλαμβάνει την υπόθεση του τι θα είχε συμβεί αν είχε γίνει μια διαφορετική επιλογή.
Οι επιστήμονες κατάφεραν, επίσης, να προσδιορίσουν κατά προσέγγιση τις συνθήκες υπό τις οποίες οι άνθρωποι επιλέγουν τη μία ή την άλλη στρατηγική. Με το να τροποποιούν ελαφρώς τον βαθμό εξασθένησης της μνήμης που έχει προγραμματιστεί στα μοντέλα, παρατήρησαν ενδείξεις ότι η μετάβαση από τη μία στρατηγική στην άλλη φαίνεται να συμβαίνει σταδιακά, και όχι με απότομο ή απόλυτο τρόπο.
Αυτή την περίοδο, η ερευνητική ομάδα πραγματοποιεί επιπλέον μελέτες προκειμένου να κατανοήσει τι ακριβώς συμβαίνει στον εγκέφαλο κατά τη διάρκεια αυτών των αλλαγών στρατηγικής.
Η μελέτη έδειξε, ακόμη, ότι αυτό που μπορούν να κάνουν οι άνθρωποι είναι να διασπούν τον λαβύρινθο σε υποενότητες και να επιλύουν το κάθε στάδιο, χρησιμοποιώντας σχετικά απλούς αλγορίθμους. Ουσιαστικά, όταν δεν έχουμε τα μέσα να λύσουμε ένα σύνθετο πρόβλημα, τα καταφέρνουμε χρησιμοποιώντας απλούστερες μεθόδους που αποδίδουν, λένε οι μελετητές.
