Η ανάγκη μας για έλεγχο προέρχεται από μια εσωτερική φωνή που αναζητά ασφάλεια, ευτυχία και ευημερία. Συχνά o έλεγχος εμφανίζεται ως ένας χρήσιμος οδηγός, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να μας κρατά προσκολλημένους όταν περισσότερο χρειαζόμαστε να αφήσουμε τα πράγματα να κυλήσουν.
Ο έλεγχος μας βοηθά να αντιμετωπίσουμε τις καταστάσεις της ζωής, ιδίως τις δύσκολες. Ωστόσο, μπορεί επίσης να γίνει καταναγκαστικός ή ανθυγιεινός. Σε περιόδους κρίσης, μπορεί να προσκολλούμαστε σε ρουτίνες ή κανόνες, όχι απαραίτητα επειδή μας βοηθούν, αλλά επειδή μας δημιουργούν την αίσθηση ότι έχουμε τον έλεγχο της κατάστασης.
Στην πρώτη περίπτωση, ο έλεγχος μας ενδυναμώνει ενώ στη δεύτερη μας “φυλακίζει”. Ο στόχος δεν είναι να εξαλειφθεί εντελώς ο έλεγχος, μιας και μπορεί να έχει υγιείς διαστάσεις. Αντίθετα, καλό είναι να τον παρατηρείτε, να τον κατανοείτε και να τον μετριάζετε, όποτε είναι ανάγκη, ώστε να μην γίνεται άκαμπτος.
Έλεγχος: φίλος ή εχθρός;
Όπως οι περισσότερες ψυχολογικές άμυνες, ο έλεγχος είναι και τα δύο — προστατευτικός όταν είναι μέτριος, αλλά δυνητικά επιβλαβής όταν εκτοπίζει την ευελιξία, τη σύνδεση ή την εμπιστοσύνη στο άγνωστο.
Μερικές τεχνικές που θα μπορούσαν να σας βοηθήσουν να παρακολουθήσετε την σχέση σας με τον έλεγχο, περιλαμβάνουν:
- Ονομάστε ό,τι μπορεί να ελεγχθεί. Ακούγεται υπερβολικά απλό αλλά το να προσδιορίζουμε τι μπορούμε και τι δεν μπορούμε να ελέγξουμε («Δεν μπορώ να ελέγξω τον καιρό», «Μπορώ να αναπρογραμματίσω αυτή την εκδήλωση») δημιουργεί έναν άμεσο οδικό χάρτη. Απομακρύνει τα υπολείμματα της αβεβαιότητας. Μπορεί να μην είμαστε σε θέση να αλλάξουμε μια διάγνωση ή να αποτρέψουμε μια απόλυση, αλλά μπορούμε να επιλέξουμε με ποιον θα μιλήσουμε, πώς θα φροντίσουμε τον εαυτό μας, ποια βήματα θα κάνουμε στη συνέχεια και ποιους πόρους θα χρησιμοποιήσουμε.
- Αφήστε το «όλα ή τίποτα». Οι πεποιθήσεις του «όλα ή τίποτα» μπορούν να μας παγιδεύσουν σε ακραίες καταστάσεις. Μπορεί να λέμε στον εαυτό μας: «Αν δεν έχω τον έλεγχο, όλα θα καταρρεύσουν» ή «Αν δεν μπορέσω να το διορθώσω, θα έχω αποτύχει». Αυτές οι σκέψεις όμως δεν θα μας ωφελούν. Αντί να βλέπουμε τη ζωή με μαύρο ή άσπρο χρώμα, μπορούμε να αναγνωρίσουμε ότι δύο φαινομενικά αντιφατικές αλήθειες μπορούν να συνυπάρξουν: «Θρηνώ για αυτό που έχασα και είμαι ευγνώμων για αυτό που έχω».
- Δημιουργήστε ρουτίνες, αλλά αποφύγετε τις άκαμπτες συνήθειες. Οι ρουτίνες προσφέρουν σταθερότητα και συνέπεια. Αλλά όταν γίνονται άκαμπτες ή αντιπαραγωγικές, μπορούν να ενισχύσουν το άγχος.
- Προσπαθήστε να απαντάτε όχι να αντιδράτε. Ο έλεγχος συχνά εμφανίζεται ως μια επείγουσα απαίτηση, είναι κάτι που πρέπει να διορθώσουμε, να λύσουμε και να δράσουμε αμέσως. Όταν νιώθετε εκείνη τη φωνή μέσα στο κεφάλι σας που φωνάζει «Αυτό πρέπει να γίνει αμέσως», κάντε ένα διάλειμμα και ρωτήστε: Αντιδρώ ή ανταποκρίνομαι; Η αντίδραση είναι μια αυθόρμητη παρόρμηση γεμάτη συναισθήματα όπως θυμός ή αμυντικότητα. Η ανταπόκριση είναι πιο στοχαστική, συνειδητή και ελεγχόμενη.
