Οι σχέσεις είναι δύσκολη πίστα. Επίσης, σε πολλές από αυτές, τα διαπροσωπικά όρια είναι θολά. Τα άτομα που εμπλέκονται γίνονται τόσο συναισθηματικά μπερδεμένα μεταξύ τους, ώστε είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς πού τελειώνει ο ένας και πού αρχίζει ο άλλος. Αυτό μπορεί να συμβεί μεταξύ συντρόφων, αλλά και μεταξύ γονιών και παιδιών, αδελφών ή ακόμη και στενών φίλων.
Ποια είναι τα σημάδια;
Αν βρισκόμαστε σε μία δύσκολη σχέση, μπορεί να:
- Δυσκολευόμαστε να πάρουμε αποφάσεις μόνοι μας
- Νιώθουμε ενοχές ή ότι είμαστε εγωιστές, αν κάνουμε κάτι χωρίς το άλλο άτομο ή αν το δυσαρεστήσουμε
- Νιώθουμε φόβο μήπως πούμε ή κάνουμε κάτι λάθος
- Θυσιάζουμε τις δικές μας ανάγκες και επιθυμίες για να ικανοποιήσουμε το άλλο άτομο
- Δυσκολευόμαστε να θέσουμε όρια
Οι άνθρωποι σε τέτοιου είδους σχέσεις συχνά χάνουν την επαφή με το ποιοι είναι, ορίζοντας τον εαυτό τους μέσα από τη σχέση και όχι μέσα από τις δικές τους ανάγκες, αξίες και ενδιαφέροντα. Μπορεί, ακόμη, να δυσκολεύονται να διατηρήσουν άλλες σχέσεις, αφού τόσο μεγάλο μέρος της ενέργειάς τους αφιερώνεται σε αυτή τη μία και μοναδική σύνδεση.
Πώς τα όρια μεταμορφώνουν αυτές τις σχέσεις;
Τα όρια είναι οι προσωπικοί περιορισμοί που θέτουμε για να καθορίσουμε ποιοι είμαστε και να προστατέψουμε την ψυχική μας ευεξία. Μπορεί να είναι σωματικά, συναισθηματικά ή νοητικά.
- Ένα σωματικό όριο μπορεί να είναι να κρατάμε την πόρτα μας κλειστή όταν ντυνόμαστε.
- Ένα συναισθηματικό όριο μπορεί να είναι να μην απαντάμε στο τηλέφωνο όταν αισθανόμαστε στρες.
- Ένα νοητικό όριο μπορεί να είναι να αρνούμαστε να εμπλακούμε σε καβγάδες με κάποιον που είναι λεκτικά επιθετικός.
Τα όρια είναι απαραίτητα σε όλες τις σχέσεις γιατί δημιουργούν αίσθηση χώρου και ατομικότητας. Όταν έχουμε υγιή όρια, μπορούμε να είμαστε ο εαυτός μας και να εκφράζουμε τις ανάγκες και τις επιθυμίες μας χωρίς ενοχές ή φόβο.
Μπορούμε να λέμε «όχι» χωρίς να φοβόμαστε την απόρριψη ή την εγκατάλειψη. Τα όρια μάς βοηθούν να ξαναπάρουμε τον έλεγχο των επιλογών μας, να προστατέψουμε την ψυχική μας ενέργεια και να «χτίσουμε» σχέσεις που τιμούν και τις δύο πλευρές, τις δικές μας ανάγκες και του άλλου ανθρώπου.
Γιατί είναι δύσκολο να θέσουμε όρια σε τέτοιες σχέσεις;
Η θέσπιση ορίων σε μια τέτοια σχέση μπορεί να είναι δύσκολη για πολλούς λόγους:
- Έλλειψη εκμάθησης από την παιδική ηλικία. Όσοι μεγάλωσαν σε οικογένειες με αντίστοιχα σχεσιακά μοτίβα, συχνά δεν έμαθαν ποτέ πώς να θέτουν όρια. Μπορεί να τους έμαθαν ότι οι δικές τους ανάγκες δεν έχουν σημασία ή ότι είναι εγωιστικό να τις βάζουν πρώτες. Έτσι, δυσκολεύονται να εντοπίσουν και να διεκδικήσουν τα όριά τους ως ενήλικες.
- Ενοχές και φόβος. Οι άνθρωποι σε συγχωνευμένες σχέσεις συχνά αισθάνονται ενοχές ή ότι είναι εγωιστές όταν προσπαθούν να θέσουν όρια. Φοβούνται ότι το άλλο άτομο θα πληγωθεί ή θα θυμώσει αν πουν «όχι». Μπορεί επίσης να ανησυχούν ότι τα όρια θα καταστρέψουν τη σχέση.
- Χειριστικές τακτικές. Το άλλο άτομο μπορεί να χρησιμοποιήσει ενοχικές πιέσεις, ντροπή ή ακόμα και απειλές για να μας κάνει να παραβούμε τα όριά μας. Αυτό καθιστά πολύ δύσκολο να σταθούμε σταθεροί και να τα υπερασπιστούμε.
Παρά τις δυσκολίες, είναι ουσιαστικό να θέτει κάποιος όρια σε όλες τις σχέσεις. Τα όρια μάς προστατεύουν σωματικά, συναισθηματικά και ψυχικά. Μας βοηθούν να αναπτύξουμε ισχυρότερη αίσθηση του εαυτού και να έχουμε πιο ικανοποιητικές σχέσεις.
Πώς να θέσουμε όρια;
- Προσδιορίστε τα όριά σας. Τι χρειάζεστε; Ποια όρια λείπουν; Μόλις τα ξεκαθαρίσετε, μπορείτε να τα επικοινωνήσετε.
- Να είστε σαφείς και άμεσοι. Όταν επικοινωνείτε τα όριά σας, πείτε ξεκάθαρα τι ζητάτε ή τι χρειάζεστε. Αυτό αυξάνει τις πιθανότητες να σας καταλάβουν και να σας σεβαστούν.
- Να είστε συνεπείς. Μόλις θέσετε ένα όριο, τηρήστε το σταθερά, ακόμη κι αν χρειαστεί να το επαναλάβετε. Οι άλλοι χρειάζονται χρόνο για να προσαρμοστούν, ειδικά αν δεν είχατε ποτέ σταθερά όρια στο παρελθόν.
- Να περιμένετε αντίσταση. Το άλλο άτομο μπορεί να αντιδράσει, ειδικά αν έχει συνηθίσει να γίνεται το δικό του. Να είστε προετοιμασμένοι και να θυμάστε ότι αυτό δεν σημαίνει πως κάνετε κάτι λάθος ή κακό, σημαίνει απλώς ότι φροντίζετε τον εαυτό σας.
