Μια νέα μελέτη έδειξε ότι ένα παιχνίδι εικονικής πραγματικότητας μπορεί να διδάξει με επιτυχία στους ανθρώπους μια τεχνική αναπνοής που βοηθά στη ρύθμιση των φυσιολογικών αντιδράσεων στο στρες.
Σύμφωνα με την έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Psychophysiology, αυτή η εκπαίδευση οδήγησε σε βελτίωση των βιολογικών δεικτών που σχετίζονται με τη ρύθμιση του στρες κατά τη διάρκεια μιας έντονης εικονικής εμπειρίας. Αυτό υποδηλώνει ότι τέτοια παιχνίδια θα μπορούσαν να αποτελέσουν έναν πρακτικό τρόπο εξάσκησης δεξιοτήτων διαχείρισης άγχους.
Στρες και ο ρόλος της ανάπνοης
Αν και είναι γνωστό ότι στρατηγικές φυσιολογικής ρύθμισης, όπως η ρυθμισμένη αναπνοή, είναι αποτελεσματικές, συνήθως διδάσκονται και εφαρμόζονται σε ήρεμα, ελεγχόμενα περιβάλλοντα.
Ωστόσο, αυτές οι συνθήκες διαφέρουν σημαντικά από τις πραγματικά αγχωτικές καταστάσεις όπου οι τεχνικές αυτές είναι πιο απαραίτητες, κάτι που δυσκολεύει την εφαρμογή τους στην πράξη.
Εικονική πραγματικότητα και στρες
Οι ερευνητές πρότειναν ότι η εικονική πραγματικότητα μπορεί να προσφέρει μια μοναδική λύση, παρέχοντας ένα καθηλωτικό περιβάλλον όπου ο χρήστης μπορεί να μάθει μια δεξιότητα ρύθμισης και αμέσως μετά να τη δοκιμάσει σε ένα στρεσογόνο πλαίσιο.
Στην έρευνα, συμμετείχαν υγιείς ενήλικες συμμετέχοντες και κατέγραψαν τον βασικό τους καρδιακό ρυθμό, τη μεταβλητότητα του καρδιακού ρυθμού και τον ρυθμό αναπνοής τους σε κατάσταση ηρεμίας.
Η μεταβλητότητα του καρδιακού ρυθμού αποτελεί δείκτη της ικανότητας του οργανισμού να προσαρμόζεται στο στρες και όσο μεγαλύτερη είναι, τόσο καλύτερη θεωρείται η φυσιολογική ρύθμιση.
«Η βάρκα»
Στη συνέχεια, οι συμμετέχοντες φόρεσαν ένα σετ εικονικής πραγματικότητας και έπαιξαν ένα εκπαιδευτικό παιχνίδι. Σε αυτό, βρίσκονταν πάνω σε μια βάρκα σε ήρεμη θάλασσα και καθοδηγούνταν μέσω μιας αργής, ρυθμισμένης άσκησης αναπνοής.
Οι οδηγίες στην οθόνη τους ζητούσαν να εισπνέουν για 5 δευτερόλεπτα, να κρατούν την αναπνοή τους για 5 δευτερόλεπτα και να εκπνέουν για 5 δευτερόλεπτα, με στόχο έναν ρυθμό 4 αναπνοών το λεπτό.
«Το μπουντρούμι»
Αμέσως μετά την εκπαίδευση, μεταφέρθηκαν σε ένα αγχωτικό παιχνίδι που εκτυλισσόταν σε ένα σκοτεινό μπουντρούμι, όπου έπρεπε να αποφύγουν έναν πλάσμα που «άκουγε» τον καρδιακό τους παλμό.
Μια απλή οθόνη έδειχνε συνεχώς ένα «σκορ στρες», βασισμένο στον καρδιακό ρυθμό. Το πράσινο φως σήμαινε ασφάλεια, ενώ το πορτοκαλί και κόκκινο φως υποδείκνυαν αυξανόμενο κίνδυνο. Για να πετύχουν, οι συμμετέχοντες έπρεπε να χρησιμοποιήσουν τη νέα τεχνική αναπνοής ώστε να κρατήσουν χαμηλούς τους παλμούς τους.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι συμμετέχοντες εφάρμοσαν αποτελεσματικά την τεχνική. Ο ρυθμός αναπνοής τους κατά τη διάρκεια του αγχωτικού παιχνιδιού ήταν σημαντικά χαμηλότερος από τον αρχικό, δείχνοντας ότι ακολούθησαν την εκπαίδευση.
Αν και ο καρδιακός τους ρυθμός αυξήθηκε φυσιολογικά λόγω του στρες, η μεταβλητότητα του καρδιακού ρυθμού τους αυξήθηκε επίσης, κάτι που υποδηλώνει καλύτερη φυσιολογική ρύθμιση, πιθανότατα λόγω του ελεγχόμενου ρυθμού αναπνοής.
«Ο εισβολέας»
Στη δεύτερη μελέτη, συμμετείχαν μια ομάδα που εκπαιδεύτηκε και μια ομάδα που δεν εκπαιδεύτηκε. Και οι δύο ομάδες πήραν μέρος σε δύο συνεδρίες με διαφορά περίπου μίας εβδομάδας.
Στην πρώτη συνεδρία, όλοι οι συμμετέχοντες βίωσαν ένα αρχικό αγχωτικό σενάριο εικονικής πραγματικότητας, όπου υπήρχε «εισβολέας» σε ένα σπίτι. Αυτό έγινε για να καθοριστεί η βασική τους αντίδραση στο στρες. Μετά από αυτό, μόνο η μη εκπαιδευμένη ομάδα έπαιξε δύο φορές το παιχνίδι με τη βάρκα για να μάθει την τεχνική αναπνοής.
Όταν επέστρεψαν για τη δεύτερη συνεδρία, η εκπαιδευμένη ομάδα έπαιξε ξανά το παιχνίδι-εκπαίδευση για υπενθύμιση και στη συνέχεια και οι δύο ομάδες συμμετείχαν στο ίδιο αγχωτικό παιχνίδι με το μπουντρούμι από την πρώτη μελέτη.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ξεκάθαρα την επίδραση της εκπαίδευσης. Κατά τη διάρκεια του αγχωτικού παιχνιδιού, η εκπαιδευμένη ομάδα είχε σημαντικά χαμηλότερο ρυθμό αναπνοής και σημαντικά υψηλότερη μεταβλητότητα καρδιακού ρυθμού σε σχέση με την ομάδα ελέγχου.
