Οι απλές, καθημερινές πράξεις καλοσύνης έχουν μετρήσιμα οφέλη για την ψυχική και τη σωματική μας υγεία και, μάλιστα, η επίδρασή τους μπορεί να είναι «μεταδοτική». Σύμφωνα με ερευνητές από τη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Χάρβαρντ, υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι η καλοσύνη σχετίζεται με την ευεξία σε πολλαπλά επίπεδα. Μελέτες δείχνουν ότι μπορεί να αυξήσει την ευτυχία, να ενισχύσει το αίσθημα ικανοποίησης από τη ζωή, να μειώσει τα συμπτώματα άγχους και να ενδυναμώσει τους κοινωνικούς δεσμούς.
Επιπλέον, φαίνεται ότι η καλή πράξη δεν σταματά στον αποδέκτη, αλλά συχνά τον ωθεί να ενεργήσει με τη σειρά του πιο ευγενικά προς κάποιον άλλον.
Από την ψυχολογία της θετικότητας στη βιολογία της καλοσύνης
Μέχρι και τις δεκαετίες του 1980 και του 1990, η ψυχολογία επικεντρωνόταν κυρίως στα ψυχικά προβλήματα: την κατάθλιψη, το άγχος, τις διαταραχές. Με την εμφάνιση όμως του κινήματος της θετικής ψυχολογίας, οι ερευνητές άρχισαν να εξετάζουν τι κάνει τον άνθρωπο να ευδοκιμεί, όχι μόνο να επιβιώνει. Έννοιες όπως η ευγνωμοσύνη, η συγχώρεση και, φυσικά, η καλοσύνη έγιναν αντικείμενο συστηματικής μελέτης.
Η καλοσύνη ορίζεται ως η πρόθεση και η διάθεση να συμβάλουμε στο καλό των άλλων, να είμαστε φιλικοί, γενναιόδωροι και προσεκτικοί. Δεν είναι απλώς μια «πράξη», αλλά μια στάση ζωής που βασίζεται στην επιθυμία να προσφέρουμε κάτι θετικό στους γύρω μας.
Και όπως φαίνεται, αυτή η στάση έχει βιολογικές ανταμοιβές. Έρευνες δείχνουν ότι οι πράξεις καλοσύνης μειώνουν τα επίπεδα κορτιζόλης, της ορμόνης του στρες, ενώ σχετίζονται και με χαμηλότερη αρτηριακή πίεση. Άλλες μελέτες έχουν δείξει πως η εθελοντική προσφορά, ένα είδος «οργανωμένης καλοσύνης», συνδέεται με μακροβιότητα και καλύτερη σωματική λειτουργία σε μεγαλύτερες ηλικίες.
Ο άνθρωπος είναι κοινωνικό ον… Είναι και καλοσυνάτο;
Κάποιοι άνθρωποι φαίνεται να είναι από τη φύση τους πιο ευγενικοί ή γενναιόδωροι.
Το γεγονός ότι είμαστε κοινωνικά όντα μάς προδιαθέτει γενικά προς την καλοσύνη. Παρόλα αυτά, τόσο η γενετική όσο και η ιδιοσυγκρασία παίζουν ρόλο: ορισμένοι τείνουν να είναι πιο πρόθυμοι να προσφέρουν από άλλους.
Το ευχάριστο, όμως, είναι ότι η καλοσύνη καλλιεργείται. Οι πράξεις καλοσύνης μπορούν να αναδιαμορφώσουν τον τρόπο που σκεφτόμαστε και αισθανόμαστε. Μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Journal of Social Psychology επιβεβαίωσε ότι η καθημερινή πρακτική καλοσύνης για μία εβδομάδα αύξησε σημαντικά τα επίπεδα ευτυχίας των συμμετεχόντων. Η συνήθεια, όπως κάθε άλλη, ενισχύεται μέσω της επανάληψης και μετατρέπεται σε στοιχείο του χαρακτήρα.
Το ντόμινο της ενσυναίσθησης
Όταν κάποιος γίνεται αποδέκτης μιας ευγενικής πράξης, συχνά αναπαράγει το ίδιο μοτίβο προς άλλους, είτε συνειδητά είτε ασυνείδητα. Έτσι, μια πράξη μπορεί να πυροδοτήσει αλυσιδωτές αντιδράσεις αλληλεγγύης και ενσυναίσθησης.
Τα δεδομένα δείχνουν ότι όταν παρακολουθούμε σκηνές εχθρότητας, είναι πιο πιθανό να αντιμετωπίσουμε κι εμείς τους άλλους με επιθετικότητα.
Μικρές πράξεις, μεγάλα αποτελέσματα
Η καλοσύνη δεν απαιτεί ηρωισμό ούτε ιδιαίτερη οικονομική ευχέρεια. Μπορεί να εκφραστεί μέσα από μικρές, καθημερινές πράξεις, όπως:
-
να επαινέσουμε ανθρώπους μέσα στη μέρα,
-
να βοηθήσουμε έναν γείτονα με τα ψώνια,
-
να αφήσουμε φιλοδώρημα σε έναν ευγενικό υπάλληλο,
-
να ακούσουμε κάποιον που περνά δύσκολα,
-
να χαρίσουμε τη σειρά μας ή τη θέση μας,
-
να εγγραφούμε σε μια εθελοντική δράση,
-
ή απλώς να χαμογελάσουμε σε έναν άγνωστο.
