Ο χρόνος – και όχι μόνο οι κλασικοί κοινωνικοί ή βιολογικοί παράγοντες – μπορεί να αποτελεί το κλειδί για την πρόληψη της άνοιας, σύμφωνα με νέα έρευνα του Κέντρου Υγιούς Γήρανσης του Εγκεφάλου (CHeBA) του Πανεπιστημίου UNSW στο Σίδνεϊ. Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό The Lancet Healthy Longevity, εισάγει έναν νέο όρο στη συζήτηση γύρω από την υγεία του εγκεφάλου: τη «χρονική ανισότητα».
Ο χρόνος είναι ένας κοινωνικός παράγοντας που συχνά παραβλέπουμε
Η έννοια της χρονικής ανισότητας περιγράφει τις άνισες ευκαιρίες που έχουν διαφορετικές κοινωνικές ομάδες ως προς τη διαχείριση και την πρόσβαση στον ελεύθερο χρόνο. Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι αυτή η ανισότητα δεν είναι λιγότερο σημαντική από γνωστούς κοινωνικοοικονομικούς δείκτες, όπως το επίπεδο εκπαίδευσης ή το εισόδημα, όταν εξετάζουμε την υγεία του εγκεφάλου.
Σύμφωνα με τους συγγραφείς της μελέτης, ο χρόνος – ως διαθέσιμος πόρος – επηρεάζει άμεσα τη δυνατότητα ενός ατόμου να υιοθετήσει συνήθειες που έχουν αποδεδειγμένο προστατευτικό ρόλο απέναντι στην άνοια. Παράγοντες όπως οι ώρες εργασίας, οι οικογενειακές υποχρεώσεις, οι φροντίδες τρίτων και η οικονομική ανασφάλεια μπορούν να περιορίσουν σοβαρά τον χρόνο που απομένει για φροντίδα της υγείας.
Όταν δεν προλαβαίνουμε να φροντίσουμε την υγεία μας
Η επικεφαλής συγγραφέας της έρευνας, Σουζάν Ρορ, τονίζει ότι οι βασικές συμπεριφορές που χτίζουν μια υγιή γνωστική λειτουργία στη μέση και τρίτη ηλικία απαιτούν χρόνο: επαρκή ύπνο, τακτική σωματική δραστηριότητα, υγιεινή διατροφή και κοινωνική αλληλεπίδραση.
«Έως και το 45% των περιστατικών άνοιας παγκοσμίως θα μπορούσαν να είχαν προληφθεί, αν εξαλείφονταν οι τροποποιήσιμοι παράγοντες κινδύνου», αναφέρει η Ρορ. «Ωστόσο, πολλοί άνθρωποι δεν διαθέτουν τον ελεύθερο χρόνο για να ασκηθούν, να ξεκουραστούν επαρκώς, να φάνε υγιεινά ή να διατηρήσουν κοινωνικές επαφές. Αυτή η έλλειψη χρόνου αποτελεί ένα κρυφό εμπόδιο στη μείωση του κινδύνου άνοιας».
Με άλλα λόγια, ακόμα και οι καλύτερες προθέσεις συχνά προσκρούουν σε ένα πρακτικό, αλλά καθοριστικό ζήτημα: οι ώρες της ημέρας δεν επαρκούν.
Η άνοια ως πολυπαραγοντικό φαινόμενο
Η νέα μελέτη έρχεται να εμπλουτίσει την ήδη εκτενή συζήτηση γύρω από την πρόληψη της άνοιας, η οποία τα τελευταία χρόνια εστιάζει ολοένα και περισσότερο στους τροποποιήσιμους παράγοντες κινδύνου: την άσκηση, τη διατροφή, την κατανάλωση αλκοόλ, το κάπνισμα, την κοινωνική απομόνωση, την ακοή, αλλά και την ποιότητα του ύπνου.
Πάνω σε αυτό το υπόβαθρο, η έννοια της χρονικής ανισότητας προσθέτει μια νέα διάσταση: ακόμη κι όταν οι άνθρωποι γνωρίζουν τι πρέπει να κάνουν για να προστατεύσουν την υγεία του εγκεφάλου τους, δεν έχουν όλοι την ίδια δυνατότητα να το εφαρμόσουν.
Με τη νέα αυτή μελέτη, ο χρόνος παύει να είναι απλώς ένα ατομικό ζήτημα διαχείρισης και αναγνωρίζεται ως κοινωνικός πόρος, απαραίτητος για την υγιή γήρανση του εγκεφάλου.
