Δεν είναι άγνωστη σχεδόν σε κανέναν από μας. Οι περισσότεροι, όσο προσεκτικοί κι αν είμαστε, έχουμε βιώσει τη δυσάρεστη εμπειρία της δυσπεψίας. Κάποιοι επειδή έχουμε ευαίσθητο στομάχι και άλλοι επειδή δεν προσέξαμε όσο έπρεπε.
Μπορεί να φταίνε το στρες, η κούραση, το ξενύχτι, οι άστατες ώρες φαγητού, οι μεγάλες ποσότητες, συγκεκριμένα τρόφιμα, πολύ λιπαρά, γλυκά ή καυτερά, τα ποτά, το κάπνισμα… Με όλα τα παραπάνω άλλωστε έχουμε την τάση να το παρακάνουμε στη διάρκεια των γιορτών. Όταν μαζί με τις καταχρήσεις υπάρχει και ευαισθησία στο στομάχι ή σχετική γενετική προδιάθεση, είναι πιθανό να προκύπτουν κατά διαστήματα αυξημένες συσπάσεις και παλινδρόμηση γαστρικού υγρού –είναι όξινο, και γι’ αυτό ερεθιστικό–, που ευθύνονται για τα συμπτώματα τα οποία μας ταλαιπωρούν.
Προφανώς η δυσπεψία δεν αποτελεί απειλή για την υγεία μας, αλλά μπορεί να μας ρίξει τη διάθεση, να διαταράξει τον ύπνο μας και να χαλάσει την έξοδό μας, ειδικά στην εορταστική περίοδο, όταν τρώμε και πίνουμε περισσότερο και συχνότερα. Η βαρυστομαχιά είναι, δυστυχώς, το τίμημα των κακών διατροφικών επιλογών (βαριά φαγητά και γλυκά), της κατανάλωσης πολύ αλκοόλ, του καπνίσματος κ.λπ. Ας μάθουμε να την αναγνωρίζουμε, να την προλαβαίνουμε και να την αντιμετωπίζουμε ώστε να μη μας κάνει να το μετανιώνουμε κάθε φορά που το ρίχνουμε λίγο έξω.
Αναγνωρίζουμε τη δυσπεψία
Αν νιώθουμε στο πάνω μέρος της κοιλιάς, κάτω από το στέρνο (στην περιοχή του στομαχιού), πόνο που μπορεί να είναι ήπιος και να υπάρχει σχεδόν συνεχώς ή να έρχεται και να φεύγει, να υποτροπιάζει δηλαδή, δεν αποκλείεται να υποφέρουμε από δυσπεψία. Μπορεί να εμφανίζεται επίσης με ερυγές (ρεψίματα), καούρες, ξινίλες, τάση προς εμετό, βαρυστομαχιά και φουσκώματα – ακόμα και χωρίς να έχουμε φάει τόσο πολύ.
Την προλαβαίνουμε
Δεν πέφτουμε για ύπνο αμέσως μετά το φαγητό. Είναι πολύ σημαντικό να μην τρώμε και στη συνέχεια να ξαπλώνουμε, ειδικά αν το γεύμα που έχει προηγηθεί είναι πλούσιο. Η συνήθεια που είναι σκόπιμο να υιοθετήσουμε είναι να καταναλώνουμε το δείπνο μας τουλάχιστον δύο ώρες προτού κοιμηθούμε και –αν είναι εφικτό– να ανασηκώνουμε την πάνω πλευρά του στρώματος ώστε ο οισοφάγος να βρίσκεται ψηλότερα από το στομάχι για να περιορίζεται η άνοδος των υγρών.
Τρώμε συχνά, πολλά και μικρά γεύματα.
Διερευνούμε τις προσωπικές μας ευαισθησίες. Παρατηρούμε ποια τρόφιμα μας πειράζουν κάθε φορά που τα καταναλώνουμε και, κατά συνέπεια, τα αποφεύγουμε.
Περιορίζουμε τις τροφές και τις συνήθειες που είναι γνωστό ότι λειτουργούν επιβαρυντικά. Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν τα τρόφιμα με μεγάλη περιεκτικότητα σε ίνες (π.χ., η σκληρή φλούδα του μήλου ή της μελιτζάνας, η σοκολάτα, τα καρυκεύματα, τα εσπεριδοειδή, τα πολύ όξινα, το κρεμμύδι, το σκόρδο, η πιπεριά, ειδικά η καυτερή, το αβγό κ.ά.), τα βαριά φαγητά (τσιγαριστά, πικάντικα, λιπαρά, τηγανητά, καυτερά κ.ά.), το άγχος, το κάπνισμα, ο καφές, το αλκοόλ, τα αναψυκτικά, η πρόσληψη μεγάλης ποσότητας υγρών με το γεύμα κ.λπ.
Πώς να αντιμετωπίσουμε τη δυσπεψία;
Με τη βοήθεια της φύσης. Εκτός από τα φάρμακα, μπορεί να ανακουφιστούμε πίνοντας αφεψήματα με βότανα όπως γλυκόριζα, μάραθο, μαντζουράνα, δυόσμο, μολόχα, μελισσόχορτο, αγγελική, γλυκάνισο, κάρδαμο, χαμομήλι και φτελιά. Η περιστασιακή κατανάλωσή τους από υγιείς ενηλίκους δεν αντενδείκνυται, χρειάζεται όμως πολλή προσοχή στη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού και στην παιδική ηλικία, όταν δεν πρέπει να λαμβάνονται φάρμακα ούτε βότανα ή αφεψήματα χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του γυναικολόγου και του παιδιάτρου αντίστοιχα.
Με τη συμβολή του γαστρεντερολόγου. Αφού πάρει το ιστορικό μας και μας εξετάσει κλινικά για να δει πότε, πού και πώς προκύπτουν τα συμπτώματά μας, μπορεί να μας συστήσει να κάνουμε κάποιες εξετάσεις (π.χ., γαστροσκόπηση, που διερευνά αν υπάρχει το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού, υπέρηχο άνω κοιλίας κ.ά.). Αν δεν βρεθεί τίποτα παθολογικό (π.χ., πέτρες στη χοληδόχο κύστη, μια εγκατεστημένη γαστρίτιδα κ.ά.), θα αποδώσει το πρόβλημά μας σε μια αθώα λειτουργική διαταραχή του ανώτερου πεπτικού (λειτουργική δυσπεψία), όπως συμβαίνει στο 75% των ανθρώπων που πάσχουν από δυσπεψία. Στη συνέχεια θα μας συμβουλεύσει να προσπαθούμε να αποφεύγουμε τους ερεθιστικούς παράγοντες και να την αντιμετωπίζουμε συμπτωματικά, όποτε και αν μας ταλαιπωρεί.
Με τη λήψη φαρμάκων που μπορούν να μας βοηθήσουν να διαχειριστούμε αποτελεσματικά τα συμπτώματά μας. Τέτοια είναι οι αναστολείς της αντλίας πρωτονίων – PPIs (π.χ., ομεπραζόλη, παντοπραζόλη), που, όπως και οι ανταγωνιστές των Η2-υποδοχέων (π.χ., φαμοτιδίνη, νιζατιδίνη), καταστέλλουν την παραγωγή οξέος στο στομάχι και είναι προτιμότερο να λαμβάνονται πριν από το φαγητό. Υπάρχουν επίσης τα γνωστά σε όλους μας αντιόξινα, που εξουδετερώνουν τα οξέα του στομαχιού και καταπραΰνουν τις καούρες και τη δυσπεψία σε λιγότερο από μία ώρα, και τα αλγινικά, μια νεότερη κατηγορία φαρμάκων, που δρουν άμεσα, εντός 5 λεπτών, σχηματίζοντας ένα προστατευτικό φράγμα στο στομάχι ώστε να συγκρατούνται τα οξέα εκεί και να εμποδίζεται η παλινδρόμησή τους προς τον οισοφάγο.
Ευχαριστούμε τον Βασίλη Σαζανίδη, γαστρεντερολόγο-ηπατολόγο, για τη συνεργασία
