Στην Ευρώπη και στις Ηνωμένες Πολιτείες η χειροπρακτική είναι πλέον μία αναγνωρισμένη επιστήμη που διδάσκεται σε πανεπιστημιακές σχολές και χαίρει της εκτίμησης του συνόλου της επιστημονικής κοινότητας. Αλλά και στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια έχει αποκτήσει φανατικούς οπαδούς, που ολοένα αυξάνονται. Ποιο είναι το… μυστικό που κάνει αυτή τη μέθοδο τόσο δημοφιλή; Θα το ανακαλύψετε αν διαβάσετε παρακάτω.
Πολλοί άνθρωποι, ακόμη κι αν δεν αντιμετωπίζουν σοβαρά μυοσκελετικά προβλήματα, επισκέπτονται σε τακτά χρονικά διαστήματα ένα χειροπρακτικό. Η καθιστική ζωή, η πολύωρη εργασία σε γραφεία μπροστά στους υπολογιστές, το στρες και παράλληλα η ανεπαρκής σωματική άσκηση ενδέχεται να δημιουργήσουν με τον καιρό προβλήματα ακόμα και σε ένα υγιές κατά τα άλλα σώμα. O αυχένας μας χάνει σταδιακά τη φυσική του λόρδωση και τείνει να γίνει ευθύς. Φανταστείτε ότι για κάθε ίντσα πρόσθιας μετακίνησης το βάρος που σηκώνει διπλασιάζεται και θα καταλάβετε την καταπόνηση που υφίσταται καθημερινά τόσο αυτός όσο και το υπόλοιπο σώμα μας. Η πλάτη μας καμπουριάζει, η λεκάνη γέρνει προς τα πίσω, και κατά συνέπεια τα φυσιολογικά τόξα της σπονδυλικής μας στήλης αναστρέφονται. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να καταπονούνται όχι μόνο οι σπόνδυλοι, αλλά και οι μύες που στηρίζουν τη σπονδυλική στήλη. Αυτός είναι ένας από τους κυριότερους λόγους που η χειροπρακτική, η οποία μετράει κάτι περισσότερο από έναν αιώνα ζωής (πρωτοεφαρμόστηκε στην Αμερική στα τέλη του 19ου αιώνα), είναι σήμερα τόσο διαδεδομένη: όλο και περισσότεροι άνθρωποι εμφανίζουν μυοσκελετικά προβλήματα, που οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στο σύγχρονο τρόπο ζωής.
Στο διάστημα που μεσολάβησε από τη γέννησή της έχουν δημιουργηθεί πολλές υποειδικότητες, όπως είναι η αμιγής χειροπρακτική, η ορθοπεδική και η εμβιομηχανική. Αυτό σημαίνει πως ενώ η φιλοσοφία της μεθόδου παραμένει η ίδια, ενδέχεται η προσέγγιση να διαφέρει από θεραπευτή σε θεραπευτή, ανάλογα με τη σχολή στην οποία ανήκει. Υπάρχουν, για παράδειγμα, θεραπευτές που χρησιμοποιούν δυνατές μαλάξεις για να μαλακώσουν τους μυς και να προετοιμάσουν το σώμα για την κύρια θεραπεία και άλλοι που χρησιμοποιούν ηπιότερες μαλάξεις, μικρές δονήσεις ή ηλεκτροθεραπεία στο στάδιο της προετοιμασίας. Η κυρίως θεραπεία, ωστόσο, παραμένει η ίδια: ο χειροπρακτικός χρησιμοποιεί χειρισμούς (ανατάξεις) ώστε να επαναφέρει τα τόξα της σπονδυλικής στήλης, τις καμπύλες του σώματος δηλαδή, στη φυσιολογική τους θέση. Η μέθοδος εστιάζει στο κεντρικό νευρικό σύστημα μέσω της απελευθέρωσης των σπονδύλων και των νεύρων του νωτιαίου μυελού.
;
Στην πρώτη συνεδρία ο χειροπρακτικός θα πάρει ένα πολύ λεπτομερές ιστορικό και στη συνέχεια θα κάνει ψηλάφηση της σπονδυλικής στήλης σε διάφορες γωνίες: σε κάμψη, σε έκταση, πλάγια, δεξιά και αριστερά. Η ψηλάφηση γίνεται κατά κανόνα με τα χέρια. «Δεν πρέπει ποτέ να αγνοήσεις την κλινική εξέταση που γίνεται με το χέρι. Ένας καλός χειροπρακτικός εμπιστεύεται πρώτα από όλα τα χέρια του για να κάνει τη διάγνωση. Σήμερα, χάρη στην τεχνολογία, έχουμε τη δυνατότητα επακριβών μετρήσεων με μηχανήματα. Ωστόσο, αυτές οι μετρήσεις έπονται και πρέπει να επιβεβαιώνουν τη διάγνωση που έγινε με τα χέρια», υπογραμμίζει ο διδάκτορας Χειροπρακτικής και φυσικοθεραπευτής κ. Γιώργος Γουδέβενος. Η εξέταση έχει ως στόχο να διερευνήσει ποια σημεία είναι υποκινητικά -ποια δηλαδή «μαγκώνουν», όπως θα λέγαμε απλά- και ποια είναι υπερκινητικά ή ασταθή. Τα ασταθή σημεία ο χειροπρακτικός δεν τα ακουμπά, αλλά με τους ειδικούς χειρισμούς του προσπαθεί να κινητοποιήσει τα υποκινητικά. «Ποτέ δεν εφαρμόζεις τους ίδιους χειρισμούς σε όλους. Κάθε ασθενής έχει το δικό του, μοναδικό ιστορικό και χρειάζεται εξατομικευμένη αντιμετώπιση», αναφέρει ο κ. Γουδέβενος. Αφού, λοιπόν, γίνει η διάγνωση, με ή χωρίς τη συμβολή μηχανημάτων, αρχίζει η προετοιμασία για να μαλακώσουν οι μύες και να δεχτούν τους χειρισμούς του χειροπρακτικού. Η ίδια η μέθοδος δεν λειτουργεί συμπτωματικά, δεν αρκείται δηλαδή στο να ανακουφίσει απλώς τον ασθενή, αλλά προχωρά σε βάθος.
«Αυτό που ενδιαφέρει πρωτίστως το χειροπρακτικό είναι να ανακαλύψει την αιτία μιας πάθησης. Αν, για παράδειγμα, το πρόβλημα οφείλεται σε κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου, εμάς μας ενδιαφέρει πρώτα από όλα ποιοι παράγοντες δημιούργησαν την κήλη», εξηγεί ο κ. Γουδέβενος. Αφού ολοκληρωθεί η κλινική εξέταση και η προετοιμασία, που αποσκοπεί στο να μαλακώσουν οι μύες, ο χειροπρακτικός κάνει ανατάξεις. Αυτές οι λεπτές κινήσεις πρέπει να γίνονται με σεβασμό και βαθιά γνώση της ανατομίας και φυσιολογίας. Αντίθετα με ό,τι μπορεί κάποιοι να πιστεύουν, οι χειρισμοί του χειροπρακτικού δεν είναι βίαιοι, ούτε επώδυνοι. Εκτελούνται «με μεγάλη ταχύτητα και μικρό εκτόπισμα», όπως συνηθίζεται να λένε οι ίδιοι οι θεραπευτές. Αυτές οι «ανατάξεις» μπορεί επίσης να συνοδεύονται από ειδικές ασκήσεις, που έχουν ως στόχο να δυναμώσουν τους μυς που πάσχουν.
Η χειροπρακτική μπορεί να εφαρμοστεί τόσο προληπτικά όσο και θεραπευτικά. Έχει πολύ καλά αποτελέσματα σε προβλήματα αρθρώσεων. Μερικές από τις περιπτώσεις οι οποίες αντιμετωπίζονται με τη συγκεκριμένη μέθοδο είναι: αυχενικά προβλήματα που σχετίζονται με εκφυλιστικές αλλοιώσεις, αυχενικό σύνδρομο, προβλήματα που εντοπίζονται στη θωρακική μοίρα, όπως κύφωση και σκολίωση, οσφυαλγίες που μπορεί να οφείλονται μεταξύ άλλων σε κήλες μεσοσπονδυλίου δίσκου ή σε σπονδυλολισθήσεις, αρθρίτιδες, πόνοι στα γόνατα, τραυματισμοί και πονοκέφαλοι που προκαλεί το αυχενικό σύνδρομο.
Η χειροπρακτική δεν πρέπει να εφαρμόζεται όταν υπάρχουν κατάγματα στη σπονδυλική στήλη ή εξαρθρώσεις που έχουν πλέον παγιωθεί. Επίσης, αντενδείκνυται σε περιπτώσεις βαριάς οστεοπόρωσης, σε φυματιώσεις των οστών, σε μεταβολικές νόσους, σε αγκυλοποιητικές σπονδυλοπάθειες. Ακριβώς επειδή σε ορισμένες περιπτώσεις η χειροπρακτική μπορεί να είναι ως και απαγορευτική, πρέπει πάντα ο θεραπευτής να παίρνει λεπτομερές ιστορικό του ασθενούς.
Ανάλογα με το είδος και το μέγεθος του προβλήματος διαμορφώνεται και η διάρκεια της θεραπείας. Υπάρχουν περιπτώσεις, όπως μία συγκεκριμένη κατηγορία από οξείες οσφυαλγίες, που μπορεί να χρειάζονται μόνο μία συνεδρία. Μπορεί όμως να χρειαστούν πέντε, ακόμα και δέκα συναντήσεις με το θεραπευτή. Συνήθως πραγματοποιείται μία συνεδρία την εβδομάδα, αλλά και πάλι αυτό εξαρτάται από το εκάστοτε περιστατικό. Επίσης, κάποιες περιπτώσεις μπορεί να απαιτούν χειρουργείο ή παράλληλη παρακολούθηση και από έναν άλλο γιατρό. Η συντήρηση συνήθως περιλαμβάνει μία συνάντηση το μήνα. Κάθε συνεδρία διαρκεί από 45 λεπτά μέχρι 1 ώρα.
Είναι μια από τις πιο σύγχρονες μορφές χειροπρακτικής, καθώς συνδυάζει την κλασική χειροπρακτική με μετρήσεις και εργομετρική άσκηση. Εκτός, δηλαδή, από το «χέρι του χειροπρακτικού», η διάγνωση εμπλουτίζεται με μηχανήματα που μετρούν τα τόξα της σπονδυλικής στήλης και στη συνέχεια οι χειρισμοί του θεραπευτή συνοδεύονται από τη λεγόμενη «θεραπευτική ή εργομετρική άσκηση» (medical exercise). O θεραπευτής απομονώνει τα σημεία που θέλει να μετρήσει και έχει έτσι τη δυνατότητα να διαπιστώσει πού ακριβώς βρίσκεται το πρόβλημα. Έτσι μπορεί να αποτιμήσει την καμπύλη του ασθενούς, γνωρίζοντας πόση ακριβώς απόκλιση υπάρχει από τα φυσιολογικά επίπεδα. Έχοντας υπόψη του τις αρχικές μετρήσεις, μπορεί να διαπιστώσει και ποσοτικά την πρόοδο που σημειώνει ο ασθενής, επαναλαμβάνοντας τις μετρήσεις κατά τη διάρκεια των θεραπευτικών συναντήσεων. Η εργομετρική άσκηση, από την πλευρά της, έχει την ιδιότητα να απομονώνει τους μυς που πρέπει να δυναμώσουν ώστε να στηρίζουν καλύτερα το σώμα. «Μπορεί κάποιος ασθενής να έχει αδύναμους ραχιαίους. Αν, ωστόσο, δεν είναι σε θέση να στηρίξει το σώμα του με τους μυς της πλάτης, αντί να «δουλεύει» τους ραχιαίους στη διάρκεια της άσκησης, δουλεύει, ασυναίσθητα, τους μυς των γλουτών», επισημαίνει ο κ. Γουδέβενος. Τέτοιου είδους προβλήματα αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά από την εργομετρική άσκηση (που γίνεται με μηχανήματα), ενισχύοντας τα, ούτως ή άλλως, ευεργετικά αποτελέσματα της χειροπρακτικής. Η συγκεκριμένη μέθοδος είναι ευρέως διαδεδομένη στην Αμερική και τα μεγάλα ευρωπαϊκά κέντρα, ενώ εφαρμόζεται, σε μικρότερη βέβαια κλίμακα, και στην Ελλάδα.
Όσοι έχουν δοκιμάσει τη χειροπρακτική θυμούνται πολύ καλά τον ήχο που παράγεται από τους χειρισμούς του θεραπευτή, το χαρακτηριστικό «κρακ» των οστών που ανατάσσονται. Δεν ξέρουν όμως πως, σύμφωνα με έρευνες, χάρη σε αυτούς τους μικρούς τριγμούς που βγάζει το σώμα μας, δημιουργούνται φυσαλίδες αζώτου που στέλνουν μήνυμα στον εγκέφαλο, ο οποίος εκκρίνει εγκεφαλίνες και ενδορφίνες, που με τη σειρά τους δημιουργούν έντονη μυοχάλαση μεγάλης διάρκειας καθώς και αναλγησία. Σε πολλές περιπτώσεις, μάλιστα, οι χειρισμοί του θεραπευτή δημιουργούν επιπλέον διάχυτη ευφορία, σαν ελαφριά μέθη!
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία τον κ. Γιώργο Γουδέβενο, διδάκτορα Χειροπρακτικής (manual medicine), φυσικοθεραπευτή.
Σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία, στατιστικά ο κίνδυνος στα χέρια του χειροπρακτικού είναι ελάχιστος, σχεδόν ανύπαρκτος. Εξάλλου, για να γίνει κάποιος χειροπρακτικός, απαιτούνται πολλά χρόνια εκπαίδευσης. O θεραπευτής αναλαμβάνει παράλληλα και το ρόλο του «εκπαιδευτή» απέναντι στον ασθενή, καθώς πολλές φορές -ασυνείδητα ίσως- δεν δίνουμε σημασία σε μερικές μικρές αλλά ζωτικής σημασίας λεπτομέρειες: αν, για παράδειγμα, ο χειροπρακτικός διαπιστώσει πως η κακή στάση του σώματός σας επιδεινώνεται εξαιτίας της λάθος αναπνοής, θα σας «θυμίσει» πώς πρέπει να αναπνέετε. Σε κάθε περίπτωση, καλό είναι να επιλέξετε ένα χειροπρακτικό που διαθέτει συστάσεις και μπορεί να πιστοποιήσει τα -πολλά- χρόνια της εκπαίδευσής του.