Ακµή: Τι φταίει για τα σπυράκια της νεότητας

Μπορεί να μη βλάπτει την υγεία μας, ωστόσο πλήττει την εξωτερική μας εμφάνιση και επηρεάζει την ψυχική μας διάθεση. Η ακμή είναι η συχνότερη δερματολογική πάθηση. Ακολουθεί χρόνια διαδρομή, με υφέσεις και εξάρσεις. Προσβάλλει το 85% περίπου των εφήβων. Βέβαια, απασχολεί και αρκετούς ενηλίκους, που είτε δεν απαλλάχτηκαν ποτέ από τα σπυράκια της εφηβείας τους είτε τα εμφάνισαν ξαφνικά στα 30 τους. Το ευχάριστο, όμως, είναι ότι η ακμή αντιμετωπίζεται σήμερα καλύτερα παρά ποτέ.

Το προφίλ της ακμής
Η ακμή είναι μια χρόνια, πολυπαραγοντική πάθηση που εμφανίζεται κυρίως στην εφηβική ηλικία (12 με 17 ετών) και υποχωρεί μέχρι το 25ο έτος της ζωής μας. Ωστόσο, σε κάποιες περιπτώσεις, μπορεί να κρατήσει και παραπάνω. Προσβάλλει νωρίτερα τα κορίτσια (10 με 12 ετών), γιατί ωριμάζουν γρηγορότερα από τα αγόρια. Εκδηλώνεται με την παρουσία μικρών πολύμορφων εξανθημάτων – τα γνωστά, δηλαδή, σε όλους σπυράκια, που όμως, ανάλογα με τον τύπο της ακμής, μπορεί να διαφέρουν στην όψη. Εμφανίζεται στο πρόσωπο, στο στήθος, στην πλάτη και στους ώμους, εκεί που υπάρχουν τριχοσμηγματογόνοι θύλακες.

Πώς δημιουργείται
Οι μηχανισμοί δημιουργίας της ­ακμής δεν είναι απόλυτα ξεκαθαρισμένοι. Οι επιστήμονες έχουν παρατηρήσει ότι διάφοροι παράγοντες συντελούν στην εμφάνισή της. Οι πιο σημαντικοί από αυτούς είναι:
› Η κληρονομικότητα Άνθρωποι που κάποιο άλλο μέλος της οικογένειάς τους υπέφερε ή υποφέρει από την πάθηση της ακμής έχουν αυξημένη πιθανότητα να την εμφανίσουν και οι ίδιοι.
› Η διαταραχή της κερατινοποίησης Στους τριχοσμηγματογόνους θύλακες, από όπου βγαίνουν οι τρίχες, δημιουργούνται τα κερατινοκύτταρα. Όταν, όμως, παράγονται πολλά κερατινοκύτταρα, φράζουν τους θύλακες, με αποτέλεσμα το σμήγμα να εγκλωβίζεται και να δημιουργούνται σπυράκια.
› Η ορμονική δραστηριότητα Η ακμή στην εφηβεία εμφανίζεται λόγω των πολλών ορμονικών αλλαγών που συντελούνται στον οργανισμό μας και οι οποίες δρουν στους σμηγματογόνους αδένες και στους θύλακες των τριχών. Όταν οι αδένες υπερλειτουργούν, τότε αρχίζουν να παράγουν περισσότερο σμήγμα από το φυσιολογικό, που φράσσει τους πόρους και δημιουργούνται τα σπυράκια.
› Τα καλλυντικά Η ακμή μπορεί να προκληθεί από καλλυντικά προϊόντα που δεν είναι κατάλληλα για τον τύπο του δέρματός μας. Αν, για παράδειγμα, χρησιμοποιούμε κάποια πολύ λιπαρή κρέμα, είναι δυνατό να φράξουν οι πόροι του δέρματος και το σμήγμα να μην έχει διέξοδο, με αποτέλεσμα να εμφανίζεται ακμή. › Ορισμένα φάρμακα Υπάρχουν φάρμακα, με συνηθέστερο την κορτιζόνη, που μπορεί να προκαλέσουν ακμή. Το καλό όμως είναι ότι, όταν σταματήσει η χορήγηση του φαρμάκου, υποχωρεί και το πρόβλημα.

Τι φουντώνει την ακμή
Οι κυριότεροι παράγοντες που μπορεί να επιδεινώσουν την ακμή είναι:
› Το στρες Έντονοι συγκινησιακοί παράγοντες (άγχος, νεύρα, στενοχώρια) συσχετίζονται με την επιδείνωση της ακμής, όχι τόσο της εφηβικής όσο της ενήλικης.
› Η διατροφή Αν και δεν έχει αποσαφηνιστεί ο ρόλος της διατροφής στην πρόκληση ή στην επιδείνωση της ακμής, έχει παρατηρηθεί ότι ορισμένες τροφές πλούσιες σε λιπαρά μπορεί να οξύνουν το πρόβλημα (π.χ. λόγω της υπερέκκρισης ινσουλίνης).
› Το κλίμα Εδώ μιλάμε για τη λεγόμενη «τροπική ακμή» (ακμή της Μαγιόρκα), που φουντώνει κυρίως από την πολλή ζέστη και την υγρασία. Ο ιδρώτας, μάλιστα, δημιουργεί ευνοϊκές συνθήκες για την ανάπτυξή της.

Οι τύποι της ακμής
Οι πιο συνηθισμένοι τύποι ακμής είναι οι εξής:
› Φαγεσωρική ακμή Πρόκειται για την πιο ήπια μορφή, που ­εκδηλώνεται με τους φαγέσωρες, μικρά σπυράκια («μπιμπίκια») άσπρα ή μαύρα, ή πολύ μικρές κυστούλες σαν τα κεφαλάκια της καρφίτσας.
› Βλατιδοφλικταινώδης ακμή Μέτριας μορφής, που εκδηλώνεται με μικρά κοκκινωπά σπυράκια με πύον.
› Φλεγμονώδης ή κυστική ακμή Αυτή είναι και η πιο βαριά μορφή. Εδώ μπορεί να συνυπάρχουν και τα σπυρά­κια με πύον, αλλά και μεγάλες κύστεις κάτω από το δέρμα. Πρόκειται για επώδυνη ακμή που αφήνει σημάδια, γι’ αυτό απαιτεί θεραπεία. Η φλεγμονή οφείλεται κυρίως σε ένα μικρόβιο, το προπιονοβακτηρίδιο της ακμής.

Αντιμετώπιση και θεραπεία
Η καθυστερημένη αντιμετώπιση και οι ακατάλληλες θεραπείες διαιωνίζουν το πρόβλημα. Γι’ αυτό είναι πολύ σημαντική η σωστή διάγνωση του τύπου της ακμής και η έγκαιρη έναρξη εξατομικευμένης θεραπείας, που διαφέρει βέβαια ανάλογα με τον τύπο της ακμής.
› Καλός καθαρισμός του προσώπου Θεωρείται απαραίτητος δύο φορές την ημέρα, με προϊόντα που συστήνει ο δερματολόγος ανάλογα με την κάθε περίπτωση.
› Τοπικά σκευάσματα Αν πρόκειται για ήπια ακμή, εφαρμόζονται κρέμες ή διαλύματα που έχουν αντιβιοτικές ή κερατολυτικές ουσίες.
› Αντιβιοτικά, ορμονικά σκευάσματα και ισοτρετινοΐνη Αν τα πράγματα είναι πιο δύσκολα, συστήνεται συστηματική θεραπεία με φάρμακα που χορηγούνται από το στόμα. Τα αντιβιοτικά χορηγούνται συνήθως όταν υπάρχουν πολλά σπυράκια με πύον, για να αντιμετωπίσουν το προπιονοβακτηρίδιο της ακμής. Τα ορμονικά σκευάσματα συνιστώνται για τη θεραπεία των ορμονικών διαταραχών που μπορεί να ευθύνονται για την ακμή (π.χ. πολυκυστικές ωοθήκες). Η ισοτρετινοΐνη είναι από τα πιο ισχυρά φάρμακα που χορηγούνται για την κυστική ακμή, μπορεί να έχει όμως σοβαρές παρενέργειες.
› Λέιζερ Τελευταία χρησιμοποιείται και ένα είδος λέιζερ για την ακμή, τα αποτελέσματά του όμως είναι προσωρινά. Γι’ αυτό, καλό είναι να χρησιμοποιείται εναλλακτικά μόνο σε ανθρώπους που για κάποιους λόγους (π.χ. αλλεργίες, ηπατικά προβλήματα ή πολύ μικρές ηλικίες κάτω των 15 ετών) δεν μπορούν να πάρουν φάρμακα. Επιπλέον, δεδομένου ότι αποτελεί σχετικά καινούργια μέθοδο για την αντιμετώπιση της ακμής, δεν έχει ακόμη διαπιστωθεί η αποτελεσματικότητά της και η ασφάλειά της μακροπρόθεσμα.

Ευχαριστούμε για τη συνεργασία την κ. Άννα Παγούνη, ­δερματολόγο-αφροδισιολόγο.