Φάκελος: Όσα θέλετε να ξέρετε για τις επεµβάσεις παχυσαρκίας

Ολοι πλέον γνωρίζουμε ότι, αν θέλουμε να αποφύγουμε τα περιττά κιλά, πρέπει να τρώμε με μέτρο, να αποφεύγουμε τα πολλά λίπη και να ασκούμαστε. Για όσους, όμως, ήδη αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα παχυσαρκίας, έχει φανεί ότι ­πολλές φορές αυτά τα μέτρα είναι ανεπαρκή. Η δίαιτα, η άσκηση, η ψυχολογική στήριξη για την αλλαγή του τρόπου διατροφής, αλλά και τα φάρμακα κατά της παχυσαρκίας, φαίνεται ότι οδηγούν σε πρόσκαιρη απώλεια βάρους και γρήγορη επανάκτησή του, στη συντριπτική πλειονότητα (90%) των παχύσαρκων ασθενών. Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, ότι, ήδη από το 1998, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας θεωρεί πως, για τις περιπτώσεις όπου η παχυσαρκία απειλεί σοβαρά την υγεία, οι λεγόμενες «βαριατρικές επεμβά­σεις» (δηλαδή τα χειρουργεία παχυσαρκίας) αποτελούν μια αποτελεσματική μέθοδο για το αδυνάτισμα και τη διατήρηση του βάρους μετά την απώλεια κιλών. Εάν, λοιπόν, έχετε ήδη προσπαθήσει, ανεπιτυχώς, να χά­σετε βάρος με κάθε τρόπο και σκέφτεστε το ενδεχόμενο μιας τέτοιας επέμβασης, είναι σημαντικό να μάθε­τε ποια χειρουργική τεχνική ταιριάζει στη δική σας περίπτωση, πότε συστήνεται, αλλά και πώς θα πρέπει να αλλάξει ο τρόπος διατροφής σας μετά την επέμβαση.

Πότε ενδείκνυται μια επέμβαση παχυσαρκίας
Μια βαριατρική επέμβαση δεν συστήνεται για την απώλεια 10-20 κιλών, παρότι στη λεγόμενη «γκρίζα ζώνη» αυτών των επεμβάσεων ανήκουν οι περιπτώσεις ανθρώπων (συνήθως των media και του θεάματος) που τις ζητούν για επαγγελματικούς λόγους. Για να διαπιστώσετε αν ανήκετε σε αυτή την κατηγορία, πρέπει να υπολογίσετε το Δείκτη Μάζας του σώματός σας (ΔΜΣ). O ΔΜΣ είναι ένας τρόπος εκτίμησης του ιδανικού βάρους λαμβάνοντας υπόψη το ύψος και το βάρος. Το χειρουργείο παχυσαρκίας συστήνεται όταν ο ΔΜΣ είναι πάνω από 40 (νοσογόνος παχυσαρκία) ή πάνω από 35 (σοβαρή παχυσαρκία), όταν συνυπάρχουν μεταβολικά νοσήματα, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπερχοληστεριναιμία και η υπέρταση.
Επίσης, οι βαριατρικές επεμβάσεις δεν απευθύνονται σε όσους έχουν πολλά περιττά κιλά για μικρό χρονικό διάστημα, π.χ. για 1-2 χρόνια. Αντιθέτως, αφορούν εκείνους που έχουν σοβαρό και μακροχρόνιο πρόβλημα παχυσαρκίας (για περισσότερο από 5 χρόνια) και μόνο εφόσον έχουν ήδη προσπαθήσει ανεπιτυχώς να χάσουν βάρος με «συντηρητικά μέσα» (δίαιτα, άσκηση, φάρμακα) για τουλάχιστον ένα χρόνο.

Όχι στη γρήγορη απώλεια βάρους!
Ο στόχος μιας βαριατρικής επέμβασης είναι η απώλεια του 50% των περιττών κιλών μέσα στον πρώτο χρόνο. Το υπόλοιπο 50% του περιττού βάρους εκτιμάται ότι θα χαθεί σταδιακά μέσα στα επόμενα δύο χρόνια. Η γρήγορη απώλεια βάρους δεν είναι επιθυμητή, επειδή μπορεί να προκαλέσει μεγάλη χαλάρωση του δέρματος.
Μεγάλο ποσοστό ασθενών, ιδιαίτερα όσων είχαν μακροχρόνιο πρόβλημα παχυσαρκίας, αντιμετωπίζει προβλήματα χαλάρωσης στην κοιλιά, στους μαστούς (για τις γυναίκες), στους γλουτούς και τους μηρούς, καθώς και στα χέρια, μετά την απώλεια πολλών κιλών. Η κατάσταση αυτή αντιμετωπίζεται με ένα νέο κύκλο επεμβάσεων (πλαστικών), ο αριθμός των οποίων εξαρτάται από το βαθμό και τα σημεία χαλάρωσης.

Ποιοι δεν μπορούν να χειρουργηθούν
› Οι ασθενείς με σοβαρά προβλήματα υγείας (π.χ. βαριά αναπνευστική ή συστηματική νόσο) ή με ενεργό πεπτικό έλκος.
› Οι βαρείς καπνιστές (επειδή αυξάνεται ο κίνδυνος των ­μετεγχειρητικών επιπλοκών).
› Όσοι κάνουν κατάχρηση αλκοόλ ή/και ναρκωτικών ουσιών.
› Οι πάσχοντες από σοβαρές ψυχικές διαταραχές (μανιοκατάθλιψη, δια­τα­ραχές της προσωπικότητας). Σύμ­φωνα, πάντως, με τα νεότερα επι­στημονικά δεδομένα, οι βαριατρικές επεμβάσεις δεν αποκλείονται εξ ολοκλήρου σε αυτές τις περιπτώσεις. Είναι πιθανό, δηλαδή, ο ασθενής να χειρουργηθεί εφόσον τεθεί υπό παρακολούθηση και η κατάστασή του σταθεροποιηθεί για ένα χρονικό διάστημα 6-12 μηνών ή και περισσότερο.

Τι πρέπει να κάνετε πριν από το χειρουργείο
Προεγχειρητικά, θα κάνετε κάποιες απαραίτητες εξετάσεις και πιθανά θα υποβληθείτε σε δίαιτα.
› Οι εξετάσεις: Προεγχειρητικά, απολύτως απαραίτητες είναι η γαστροσκόπηση, καθώς και η πνευμονολογική, καρδιολογική και ενδοκρινολογική εκτίμηση του ασθενούς με καρδιογράφημα, ακτινογραφία θώ­ρακος και έλεγχο του θυρεοειδούς. ­Περισσότερες εξετάσεις μπορεί να ζητηθούν ανάλογα με την κατάσταση της υγείας κάθε ασθενούς, δεδομένου ότι συνήθως η υγεία των παχύσαρκων ασθενών είναι βεβαρυμένη.
› Δίαιτα: Σε ορισμένες περιπτώσεις νοσογόνου παχυσαρκίας, μπορεί να ζητηθεί από τον ασθενή να υποβληθεί σε ειδική προεγχειρητική δίαιτα (φτωχή σε υδατάνθρακες), με τη βοή­θεια της οποίας μειώνονται η λιπώδης διήθηση του ήπατος και το ενδο­κοιλιακό λίπος. Με τον τρόπο αυτό, μειώνεται και ο βαθμός δυσκολίας της χειρουργικής επέμβασης.

Απαραίτητο το «ψυχολογικό προφίλ»
Οι επεμβάσεις παχυσαρκίας δεν αποτελούν μαγικές λύσεις. Για την επιτυχία τους, απαιτείται η συμμόρφωση του παχύσαρκου με συγκεκριμένες διατροφικές οδηγίες. Γι’ αυτό και η καλή ψυχική κατάσταση του ασθενούς θεωρείται «κλειδί» για την επιτυχία μιας βαριατρικής επέμβασης. Συνι­στά­ται, λοιπόν, η προεγχειρητική εκτίμηση από έναν ψυχολόγο, για να δια­πιστωθεί κυρίως αν αντιμετωπί­ζει δια­τροφικές διαταραχές ή πάσχει από κατάθλι­ψη.
› Διατροφικές διαταραχές : Σύμφωνα με τους ειδικούς, το 40-50% των νοσογόνα παχύσαρκων ασθενών πάσχουν από επεισοδιακή υπερφαγία, οπότε καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες φαγητού χωρίς να κάνουν ­εμετό. Πολύ λιγότεροι πάσχουν από νευρογενή βουλιμία, δηλαδή υπερκαταναλώνουν φαγητό και μετά προκαλούν εμετό. Σύμφωνα με την Αμερικανική Χειρουργική Εταιρεία Παχυσαρκίας και Μεταβολικών Νόσων, οι ασθενείς που παρουσιάζουν επεισοδιακή υπερφαγία ή βουλιμία μπορούν να χειρουργηθούν εφόσον έχει προηγηθεί κα­τάλληλη προετοιμασία με τη βοήθεια ενός ψυχολόγου. Διαφορετικά, η ανεξέλεγκτη βουλιμία μπορεί να υπονομεύσει το αποτέλεσμα της επέμβασης μετεγχειρητικά. Ο ψυχοθεραπευτής εκπαιδεύει τον ασθενή, ώστε να αναγνωρίσει και να «σπάσει» το φαύλο κύκλο στον οποίο έχει παγιδευτεί (προσπάθεια απώλειας βάρους – επα­νάκτηση βάρους – ενοχή – αρνητική ­διάθεση – υπερφαγία). Το «σπάσιμο» του φαύλου κύκλου επιτυγχάνεται με την εκμάθηση ειδικών τεχνικών, ώστε ο ασθενής να διαχειρίζεται αποτελεσματικά τη σκέψη και τα συναισθή­ματά του, χωρίς να εκτονώνεται στο φαγητό. Έτσι αυξάνονται και οι πιθανότητες μεγαλύτερης απώλειας βάρους μετεγχειρητικά.
› Κατάθλιψη: Εκτιμάται ότι ένας στους δύο παχύσαρκους παρουσιάζει ήπιας μορφής κατάθλιψη. Μάλιστα, το φαινόμενο αυτό έχει χαρακτηριστεί από τους αμερικανούς επιστήμονες ως «βαριατρική κατάθλιψη» και παρατηρείται όλο και συχνότερα στο δυτικό κόσμο. Οι ειδικοί στις διατροφικές διαταραχές συνδέουν την εξάρτηση από το πρόχειρο φαγητό, αλλά και τα γλυκά, με συμπτωματολογία κατάθλιψης, δεδομένου ότι τα τρόφιμα αυτά οδηγούν σε αύξηση των επιπέδων της σεροτονίνης (της ορμόνης της ευχαρίστησης), με αποτέλεσμα οι καταθλιπτικοί ασθενείς να τα καταναλώνουν συστηματικά για να αντιμετωπίσουν την κακή τους διάθεση. Έχει παρατηρηθεί, ωστόσο, ότι, καθώς χάνονται τα πρώτα κιλά, μετεγχειρητικά η κατάθλιψη ξεπερνιέται. Ορισμένοι ασθενείς (6-7%), όμως, έχουν πιο ουσιαστικό πρόβλημα που απαιτεί ψυχολογική παρακολούθηση. Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι τυχόν αδιά­γνωστες ψυχικές διαταραχές (όπως η κατάθλιψη) μπορεί να υπονομεύσουν τη συνεργασία του ασθενούς με τους γιατρούς και να τον δυσκολέψουν να ακολουθήσει τις οδηγίες που θα του δοθούν μετεγχειρητικά.


Πώς υπολογίζουμε το Δείκτη Μάζας Σώματος
Ο ΔΜΣ υπολογίζεται ως εξής: Βάρος σε κιλά/(ύψος x ύψος). Εάν, για παράδειγμα, ζυγίζετε 80 κιλά και το ύψος σας είναι 1,70, τότε έχετε ΔΜΣ=80 / (1,70 Χ 1,70) = 80/2,89=27,6. Σύμφωνα με τον παρακάτω πίνακα, ανήκετε στους υπέρβαρους και δεν σας αφορούν οι βαριατρικές επεμβάσεις.

ΔΙΑΒΑΣΕ ΕΠΙΣΗΣ

Τα σημάδια ότι ήρθε η ώρα να χωρίσετε με τον... γιατρό σας!

Μπαλόνι: μια δημοφιλής…μη επέμβαση
Το ενδογαστρικό μπαλόνι δεν ανήκει στις βαριατρικές επεμβάσεις, αλλά αποτελεί μέρος μιας περισσότερο επεμβατικής δίαιτας. Με απλά λόγια, το μπαλόνι καθιστά τη δίαιτα πιο εύκολη και «σίγουρη». Το ενδογαστρικό μπαλόνι εισάγεται στο στομάχι από το στόμα με τη βοήθεια λαπαροσκοπίου, προκειμένου να περιορίσει τη χωρητικότητά του. Χρησιμοποιείται κυρίως σε ανθρώπους με πρόσκαιρο πρό­βλημα παχυσαρκίας (π.χ. μετά τη στρατιωτική θητεία, λόγω εγκυμοσύνης). ­Επίσης, το ­ενδογαστρικό μπαλόνι ­μπορεί να χρησιμεύσει και ως μέρος της ­προετοιμασίας πριν από μια επέμβαση παχυσαρκίας σε νοσογόνα ­παχύσαρκους ασθενείς, προκειμένου να χάσουν, για παράδειγμα, 20 κιλά και να είναι καλύ­τερα προετοιμασμένοι για το ­χειρουργείο. Για να είναι αποτελεσματικό το ενδογαστρικό μπαλόνι, πρέπει μετά την τοποθέτησή του να καταναλώνονται μικρότερες μερίδες φαγητού, χωρίς περιορισμό στο είδος της τροφής. Συνιστάται ­πάντως να αποφεύγονται τα πολλά ­λιπαρά και τα γλυκά, γιατί προσθέτουν περιττές θερμίδες. Επίσης, πρέπει να αποφεύγονται τα μεγάλα γεύματα και να ­προ­τιμώνται τα 4-5 μικρογεύματα την ημέρα. Μετά από 6 μήνες, το μπαλόνι πρέπει να αφαιρεθεί, γιατί έχει διαπιστωθεί ότι τρίβεται στο στομάχι και προκαλεί κάκωση του βλεννογόνου. Νέο μπαλόνι μπορεί να τοποθετηθεί και πάλι μετά από ­περίπου 1,5 μή­να.
● To κόστος του
Περίπου 3.000 € (δεν καλύπτεται από τα ασφαλιστικά ταμεία).

Πότε ενδείκνυται μια επέμβαση παχυσαρκίας
Μια βαριατρική επέμβαση δεν συστήνεται για την απώλεια 10-20 κιλών, παρότι στη λεγόμενη «γκρίζα ζώνη» αυτών των επεμβάσεων ανήκουν οι περιπτώσεις ανθρώπων (συνήθως των media και του θεάματος) που τις ζητούν για επαγγελματικούς λόγους. Για να διαπιστώσετε αν ανήκετε σε αυτή την κατηγορία, πρέπει να υπολογίσετε το Δείκτη Μάζας του σώματός σας (ΔΜΣ). O ΔΜΣ είναι ένας τρόπος εκτίμησης του ιδανικού βάρους λαμβάνοντας υπόψη το ύψος και το βάρος. Το χειρουργείο παχυσαρκίας συστήνεται όταν ο ΔΜΣ είναι πάνω από 40 (νοσογόνος παχυσαρκία) ή πάνω από 35 (σοβαρή παχυσαρκία), όταν συνυπάρχουν μεταβολικά νοσήματα, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπερχοληστεριναιμία και η υπέρταση.
Επίσης, οι βαριατρικές επεμβάσεις δεν απευθύνονται σε όσους έχουν πολλά περιττά κιλά για μικρό χρονικό διάστημα, π.χ. για 1-2 χρόνια. Αντιθέτως, αφορούν εκείνους που έχουν σοβαρό και μακροχρόνιο πρόβλημα παχυσαρκίας (για περισσότερο από 5 χρόνια) και μόνο εφόσον έχουν ήδη προσπαθήσει ανεπιτυχώς να χάσουν βάρος με «συντηρητικά μέσα» (δίαιτα, άσκηση, φάρμακα) για τουλάχιστον ένα χρόνο.

Όχι στη γρήγορη απώλεια βάρους!
Ο στόχος μιας βαριατρικής επέμβασης είναι η απώλεια του 50% των περιττών κιλών μέσα στον πρώτο χρόνο. Το υπόλοιπο 50% του περιττού βάρους εκτιμάται ότι θα χαθεί σταδιακά μέσα στα επόμενα δύο χρόνια. Η γρήγορη απώλεια βάρους δεν είναι επιθυμητή, επειδή μπορεί να προκαλέσει μεγάλη χαλάρωση του δέρματος.
Μεγάλο ποσοστό ασθενών, ιδιαίτερα όσων είχαν μακροχρόνιο πρόβλημα παχυσαρκίας, αντιμετωπίζει προβλήματα χαλάρωσης στην κοιλιά, στους μαστούς (για τις γυναίκες), στους γλουτούς και τους μηρούς, καθώς και στα χέρια, μετά την απώλεια πολλών κιλών. Η κατάσταση αυτή αντιμετωπίζεται με ένα νέο κύκλο επεμβάσεων (πλαστικών), ο αριθμός των οποίων εξαρτάται από το βαθμό και τα σημεία χαλάρωσης.

Ποιοι δεν μπορούν να χειρουργηθούν
› Οι ασθενείς με σοβαρά προβλήματα υγείας (π.χ. βαριά αναπνευστική ή συστηματική νόσο) ή με ενεργό πεπτικό έλκος.
› Οι βαρείς καπνιστές (επειδή αυξάνεται ο κίνδυνος των ­μετεγχειρητικών επιπλοκών). › Όσοι κάνουν κατάχρηση αλκοόλ ή/και ναρκωτικών ουσιών.
› Οι πάσχοντες από σοβαρές ψυχικές διαταραχές (μανιοκατάθλιψη, δια­τα­ραχές της προσωπικότητας). Σύμ­φωνα, πάντως, με τα νεότερα επι­στημονικά δεδομένα, οι βαριατρικές επεμβάσεις δεν αποκλείονται εξ ολοκλήρου σε αυτές τις περιπτώσεις. Είναι πιθανό, δηλαδή, ο ασθενής να χειρουργηθεί εφόσον τεθεί υπό παρακολούθηση και η κατάστασή του σταθεροποιηθεί για ένα χρονικό διάστημα 6-12 μηνών ή και περισσότερο.


Τι πρέπει να κάνετε πριν από το χειρουργείο
Προεγχειρητικά, θα κάνετε κάποιες απαραίτητες εξετάσεις και πιθανά θα υποβληθείτε σε δίαιτα.
› Οι εξετάσεις: Προεγχειρητικά, απολύτως απαραίτητες είναι η γαστροσκόπηση, καθώς και η πνευμονολογική, καρδιολογική και ενδοκρινολογική εκτίμηση του ασθενούς με καρδιογράφημα, ακτινογραφία θώ­ρακος και έλεγχο του θυρεοειδούς. ­Περισσότερες εξετάσεις μπορεί να ζητηθούν ανάλογα με την κατάσταση της υγείας κάθε ασθενούς, δεδομένου ότι συνήθως η υγεία των παχύσαρκων ασθενών είναι βεβαρυμένη.
› Δίαιτα: Σε ορισμένες περιπτώσεις νοσογόνου παχυσαρκίας, μπορεί να ζητηθεί από τον ασθενή να υποβληθεί σε ειδική προεγχειρητική δίαιτα (φτωχή σε υδατάνθρακες), με τη βοή­θεια της οποίας μειώνονται η λιπώδης διήθηση του ήπατος και το ενδο­κοιλιακό λίπος. Με τον τρόπο αυτό, μειώνεται και ο βαθμός δυσκολίας της χειρουργικής επέμβασης.

Απαραίτητο το «ψυχολογικό προφίλ»
Οι επεμβάσεις παχυσαρκίας δεν αποτελούν μαγικές λύσεις. Για την επιτυχία τους, απαιτείται η συμμόρφωση του παχύσαρκου με συγκεκριμένες διατροφικές οδηγίες. Γι’ αυτό και η καλή ψυχική κατάσταση του ασθενούς θεωρείται «κλειδί» για την επιτυχία μιας βαριατρικής επέμβασης. Συνι­στά­ται, λοιπόν, η προεγχειρητική εκτίμηση από έναν ψυχολόγο, για να δια­πιστωθεί κυρίως αν αντιμετωπί­ζει δια­τροφικές διαταραχές ή πάσχει από κατάθλι­ψη.
› Διατροφικές διαταραχές: Σύμφωνα με τους ειδικούς, το 40-50% των νοσογόνα παχύσαρκων ασθενών πάσχουν από επεισοδιακή υπερφαγία, οπότε καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες φαγητού χωρίς να κάνουν ­εμετό. Πολύ λιγότεροι πάσχουν από νευρογενή βουλιμία, δηλαδή υπερκαταναλώνουν φαγητό και μετά προκαλούν εμετό. Σύμφωνα με την Αμερικανική Χειρουργική Εταιρεία Παχυσαρκίας και Μεταβολικών Νόσων, οι ασθενείς που παρουσιάζουν επεισοδιακή υπερφαγία ή βουλιμία μπορούν να χειρουργηθούν εφόσον έχει προηγηθεί κα­τάλληλη προετοιμασία με τη βοήθεια ενός ψυχολόγου. Διαφορετικά, η ανεξέλεγκτη βουλιμία μπορεί να υπονομεύσει το αποτέλεσμα της επέμβασης μετεγχειρητικά. Ο ψυχοθεραπευτής εκπαιδεύει τον ασθενή, ώστε να αναγνωρίσει και να «σπάσει» το φαύλο κύκλο στον οποίο έχει παγιδευτεί (προσπάθεια απώλειας βάρους – επα­νάκτηση βάρους – ενοχή – αρνητική ­διάθεση – υπερφαγία). Το «σπάσιμο» του φαύλου κύκλου επιτυγχάνεται με την εκμάθηση ειδικών τεχνικών, ώστε ο ασθενής να διαχειρίζεται αποτελεσματικά τη σκέψη και τα συναισθή­ματά του, χωρίς να εκτονώνεται στο φαγητό. Έτσι αυξάνονται και οι πιθανότητες μεγαλύτερης απώλειας βάρους μετεγχειρητικά.
› Κατάθλιψη: Εκτιμάται ότι ένας στους δύο παχύσαρκους παρουσιάζει ήπιας μορφής κατάθλιψη. Μάλιστα, το φαινόμενο αυτό έχει χαρακτηριστεί από τους αμερικανούς επιστήμονες ως «βαριατρική κατάθλιψη» και παρατηρείται όλο και συχνότερα στο δυτικό κόσμο. Οι ειδικοί στις διατροφικές διαταραχές συνδέουν την εξάρτηση από το πρόχειρο φαγητό, αλλά και τα γλυκά, με συμπτωματολογία κατάθλιψης, δεδομένου ότι τα τρόφιμα αυτά οδηγούν σε αύξηση των επιπέδων της σεροτονίνης (της ορμόνης της ευχαρίστησης), με αποτέλεσμα οι καταθλιπτικοί ασθενείς να τα καταναλώνουν συστηματικά για να αντιμετωπίσουν την κακή τους διάθεση. Έχει παρατηρηθεί, ωστόσο, ότι, καθώς χάνονται τα πρώτα κιλά, μετεγχειρητικά η κατάθλιψη ξεπερνιέται. Ορισμένοι ασθενείς (6-7%), όμως, έχουν πιο ουσιαστικό πρόβλημα που απαιτεί ψυχολογική παρακολούθηση. Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι τυχόν αδιά­γνωστες ψυχικές διαταραχές (όπως η κατάθλιψη) μπορεί να υπονομεύσουν τη συνεργασία του ασθενούς με τους γιατρούς και να τον δυσκολέψουν να ακολουθήσει τις οδηγίες που θα του δοθούν μετεγχειρητικά.

Οι εγχειρήσεις παχυσαρκίας με μια ματιά

Ο γαστρικός δακτύλιος
Είναι η συχνότερη επέμβαση που πραγματοποιείται διεθνώς. Οδηγεί σε σταδιακή απώλεια βάρους μέσα σε 2-3 χρόνια. Θεωρείται η λιγότερο επεμβατική από τις βαριατρικές επεμβάσεις, δεδομένου ότι δεν αποκόπτεται τμήμα του στομάχου. Τοπο­θετείται ένας δακτύλιος σιλικόνης λαπαροσκοπικά (με ολική νάρκωση), δίνοντας στο στομάχι το σχήμα κλεψύδρας. Ο δακτύλιος περιορίζει τη χωρητικότητα του στομάχου και καθυστερεί τη διέλευση της τροφής από το μικρότερο άνω τμήμα της κλεψύδρας προς το μεγαλύτερο κάτω μέρος της. Η απώλεια βάρους με το γαστρικό δακτύλιο είναι πιο αργή σε σύγκριση με το γαστρικό by-pass και το γαστρικό «μανίκι».


Τα γαστρικά by-pass
Πρόκειται για τις πιο δημοφιλείς επεμβάσεις στις ΗΠΑ, αλλά ταυτόχρονα και για τις πιο «ριζικές». Παρέχουν μεγαλύτερη ελευθερία όσον αφορά την ποσότητα της τροφής που μπορεί να καταναλώνει ο ασθενής μετεγχειρητικά, σε σύγκριση με τις άλλες βαριατρικές επεμβάσεις. Τα γαστρικά by-pass περιορίζουν τη χωρητικότητα του στομάχου, μέσω της αποκοπής τμήματός του, και προκαλούν δυσαπορρόφηση των τροφών, μέσω της παράκαμψης (by-pass) μέρους του λεπτού εντέρου, στο οποίο γίνεται η απορρόφηση των τροφών. Κατά συνέπεια, οι τροφές απορροφώνται ατελώς στη διάρκεια της πέψης και αποβάλλονται από το έντερο. Υπάρχουν διάφορες τεχνικές γαστρικού by-pass, ανάλογα με το μέρος του στομάχου που απομονώνεται και το τμήμα του λεπτού εντέρου που παρακάμπτεται (π.χ. γαστρικό by-pass, χολοπαγκρεατική εκτροπή κατά Σκοπινάρο). Πρόκειται, όμως, για εκτεταμένα χειρουργεία, με τις περισσότερες πιθανότητες επιπλοκών συγκριτικά με τις άλλες τεχνικές. Επίσης, εξαιτίας της δυσαπορρόφησης των τροφών μετά τα γαστρικά by-pass, απαιτείται η λήψη συμπληρωμάτων διατροφής διά βίου. Γι’ αυτό και σήμερα οι χειρουργοί τείνουν να τα προτιμούν σε «δεύτερο χρόνο», μετά από ένα γαστρικό δακτύλιο ή ένα «μανίκι».

Το γαστρικό «μανίκι»
Πρόκειται για νεότερη τεχνική, γι’ αυ­τό και ακόμη δεν υπάρχουν μελέ­τες για την αποτελεσματικότητά της σε μακροχρόνια βάση (άνω των 10 ετών). Το «πλεονέκτημά» της είναι ότι αφαιρείται ένα μεγάλο τμήμα του στομάχου, όπου παράγεται η «ορεξιο­γόνος» ορμόνη γκρελίνη, με απο­τέλεσμα, εκτός του ότι μικραίνει η ­χωρητικότητα του στομάχου, να επηρεάζεται και η όρεξη. Το γαστρικό «μανίκι» -που οφείλει την ονο­μασία του στο γεγονός ότι το ­στομάχι αποκτά μακρόστενο σχήμα- αρχικά εφαρμόστηκε ως το πρώτο στάδιο ενός (χολοπαγκρεατικού) by-pass σε υπερβολικά παχύσαρκα άτομα. Στην πορεία, όμως, αποδείχτηκε ιδιαίτερα αποτελεσματική τεχνική και εφαρμόζεται αυτόνομα.


Τι πρέπει να ξέρετε για το γαστρικό δακτύλιο
Στην Ευρώπη, ο γαστρικός δακτύλιος σιλικόνης αποτελεί την πρώτη επιλογή (το λεγόμενο «gold standard») για την αντιμετώπιση της σοβαρής παχυσαρκίας. Καθώς αποτελεί μια ηπιότερη επεμβατική τεχνική συγκριτικά με τα γαστρικά by-pass και το γαστρικό «μανίκι», επιλέγεται ακόμη και σε πολύ σοβαρές περιπτώσεις παχύσαρκων εφήβων (14-18 ετών), παρότι, κατά κανόνα, οι βαριατρικές επεμβάσεις δεν γίνονται σε νέους κάτω των 18 ετών, ο οργανισμός των οποίων ακόμη αναπτύσσεται. Οι επεμβάσεις γαστρικού δακτυλίου άρχισαν να εφαρμόζονται το 1983 με ανοιχτό χειρουργείο, αλλά από το 1993 γίνονται λαπαροσκοπικά (με ολική νάρκωση). Η τοποθέτηση γαστρικού δακτυλίου απαιτεί νοσηλεία μίας ημέρας. Μετά την επέμβαση, θα πρέπει να επισκέπτεστε ανά τρίμηνο το χειρουργό σας, προκειμένου να ρυθμίζει (να σφίγγει ή να χαλαρώνει) το δακτύλιο, ανάλογα με την πρόοδό σας. Η ρύθμιση γίνεται από μια βαλβίδα που επικοινωνεί με το δακτύλιο και τοποθετείται κάτω από το δέρμα, στο ύψος του στομάχου.

Πότε συστήνεται
α Όταν ο ΔΜΣ είναι από 35 έως 49. Ο δακτύλιος θεωρείται αποτελεσματικός για απώλεια βάρους της τάξεως των 50 κιλών.
β Το βάρος του ασθενούς, ωστόσο, δεν αποτελεί το μοναδικό κριτήριο για την επιλογή της μεθόδου. Το σημαντικό κριτήριο είναι η διάθεση συνεργασίας με το χειρουργό και την ομάδα του (με το διαιτολόγο, τον ψυχολόγο κλπ.), τόσο προεγχειρητικά όσο και μετεγχειρητικά. Ένα από τα κυριότερα πράγματα που θα σας ζητηθεί είναι να κάνετε συγκεκριμένες αλλαγές στον τρόπο διατροφής σας. Εάν, λοιπόν, σκέφτεστε να βάλετε «δαχτυλίδι» στο στομάχι, πρέπει να δεσμευτείτε ότι θα ακολουθήσετε τρεις βασικούς κανόνες:
› Να σταματάτε το φαγητό μόλις νιώσετε αίσθημα κορεσμού και να μην προκαλείτε εμετό προκειμένου να συνεχίσετε. Κάτι τέτοιο θα οδηγήσει στο «σακούλιασμα» του δακτυλίου, καθιστώντας τον αναποτελεσματικό.
› Να περιορίζετε το τσιμπολόγημα και να τρώτε περισσότερο στα κύρια γεύματα (και όχι ανάμεσά τους).
› Να αποφεύγετε τα γλυκά, τα αναψυκτικά και τα λιπαρά, που «γλιστρούν» εύκολα από το δακτύλιο και τον «ξεγελούν», τουλάχιστον για τους πρώτους 6 μήνες.
Η τήρηση όλων αυτών των κανόνων σχεδόν μηδενίζει τις πιθανότητες να παρουσιαστούν επιπλοκές, όπως η διολίσθηση του δακτυλίου, η διάβρωσή του ή το «σακούλιασμα» του στομάχου.
Εάν δεν έχετε σκοπό να συμμορφωθείτε με αυτούς τους κανόνες, τότε είναι προτιμότερο να μην προχωρήσετε με την επέμβαση της τοποθέτησης του γαστρικού δακτυλίου.

Τι θα τρώτε μετά την επέμβαση
› Υγρές τροφές κατά την πρώτη εβδομάδα.
› Μαλακές τροφές (όχι πολτοποιημένες) κατά τη δεύτερη και τρίτη εβδομάδα. Δεν συνιστώνται οι πλούσιες σε φυτικές ίνες τροφές (όπως οι σαλάτες, τα φρούτα και τα δημητρια­κά ολικής άλεσης).
› 3-5 μικρογεύματα στερεάς τροφής την ημέρα κατά την τέταρτη εβδομάδα. Είναι πολύ σημαντικό να μάθετε να τρώτε αργά και να μασάτε καλά τις μπουκιές σας.

Τα πλεονεκτήματά του
› Ο γαστρικός δακτύλιος οδηγεί σε αργή και σταθερή απώλεια βάρους, γεγονός που μειώνει και τις πιθανότητες μεγάλης χαλάρωσης του δέρματος, που παρατηρείται μετά από την απώλεια πολλών κιλών.
› Ο δακτύλιος δεν αποτελεί μόνιμη παρέμβαση και μπορεί να αφαιρεθεί.

Τα μειονεκτήματά του
› Δεν θεωρείται η πλέον αποτελεσματική λύση για αυτούς που τσιμπολογούν και καταναλώνουν πολλά γλυκά και αναψυκτικά, εκτός βέβαια αν είναι αποφασισμένοι να πειθαρχήσουν στις διατροφικές οδηγίες.
Το κόστος του
› 6.000-10.000 €. Το 50% του κόστους καλύπτεται από τα ασφαλιστικά ταμεία.


Τι πρέπει να ξέρετε για τα γαστρικά by-pass
Τα γαστρικά by-pass (παρακάμψεις) είναι εκτεταμένα χειρουργεία που περιο­ρίζουν τη χωρητικότητα του στομάχου, μέσω της αποκοπής ενός τμήματός του. Επίσης, μειώνουν την απορρόφηση των τροφών, μέσω της παράκαμψης ενός τμήματος του λεπτού εντέρου. Οι ειδικοί εξηγούν ότι όσο μεγαλύτερο είναι το τμήμα του λεπτού εντέρου που παρακάμπτεται τόσο μεγαλύτερη είναι η δυσαπορρόφηση των τροφών και, κατά συνέπεια, η απώλεια βάρους. Από την άλλη μεριά, όμως, αυτό σημαίνει ότι η τροφή διέρχεται ταχύτερα από το «κοντό» πλέον λεπτό έντερο, γεγονός που μπορεί να προκαλεί διαρροϊκές κρίσεις (σύνδρομο dumping), οι οποίες επηρεάζουν σοβαρά την ­καθημερινότητα του ασθενούς. Μια επέμβαση by-pass απαιτεί νοσηλεία τουλάχιστον 5 ημερών. Ωστόσο, δεδομένου ότι πρόκειται για επεμβάσεις με τις περισσότερες πιθανότητες επιπλοκών, η νοσηλεία μπορεί να παραταθεί ανάλογα με την εκάστοτε περίπτωση.

Πότε συστήνονται
α Όταν ο ΔΜΣ είναι πάνω από 50. Οι ειδικοί εξηγούν ότι αυτός ο τύπος επέμβασης αφορά τις «δύσκολες» περιπτώσεις σοβαρής και νοσογόνου παχυσαρκίας, όπου η τοποθέτηση γαστρικού δακτυλίου δεν θεωρείται αποτελεσματική λύση. Ωστόσο, δεν αποκλείεται το by-pass να γίνει ακόμη και σε περιπτώσεις με ΔΜΣ λίγο πάνω από 35, εφόσον ο χειρουργός εκτιμά ότι ο γαστρικός δακτύλιος δεν είναι η κατάλληλη επιλογή.
β Τα γαστρικά by-pass θεωρούνται κατάλληλα για τους «τσιμπολόγους» και τους γλυκατζήδες, σε αντιδια­στολή με το γαστρικό δακτύλιο, τον οποίο η υπερβολική κατανάλωση γλυκών και αναψυκτικών «ξεγελά» και καθιστά αναποτελεσματικό. Μετεγχειρητικά, όμως, συνιστάται η περιορισμένη κατανάλωση γλυκών, για την αποφυγή των διαρροϊκών κενώσεων.
γ Επίσης, όταν δεν είστε «εξαρτημένοι» από τα πλούσια σε λίπος και αλάτι τρόφιμα (π.χ. φαστ φουντ), επειδή η υπερκατανάλωση αυτών των τροφίμων αυξάνει το ενδεχόμενο των διαρροϊκών κενώσεων και των επιπλοκών του εντέρου μετεγχειρητικά.

Τι θα τρώτε μετά την επέμβαση
› Υγρές τροφές κατά τις πρώτες 3 εβδομάδες.
› Μαλακές τροφές από την τέταρτη εβδομάδα, πιθανώς με προσθήκη πρωτεϊνούχων διαλυμάτων, σύμφωνα με τις οδηγίες του διαιτολόγου.
› 3-5 μικρογεύματα στερεάς τροφής την ημέρα, μετά την πέμπτη εβδομάδα.
› Για τους πρώτους 3 μήνες, η διατροφή σας θα είναι υπερπρωτεϊνική, δηλαδή θα βασίζεται στην κατανάλωση ζωικών τροφίμων.
› Επίσης, κατά τους πρώτους 3 μήνες πρέπει να αποφεύγετε τα μπαχαρικά, τα ωμά λαχανικά, το σκόρδο, τη μουστάρδα και το ξίδι, επειδή, εξαιτίας της μειωμένης έκκρισης οξέος στο στομάχι σας, ελλοχεύει ο κίνδυνος να σας προκαλέσουν δυσπεψία. Στη συνέχεια, μπορείτε να τα εντάξετε σταδιακά και με τήρηση του μέτρου στη διατροφή σας.
› Μετά το εξάμηνο, μπορείτε σταδια­κά να τρώτε από όλα με μέτρο και μασώντας καλά τις μπουκιές σας.
Τα πλεονεκτήματά τους
› Θεωρούνται οι πιο αποτελεσματικές επεμβάσεις όσον αφορά την απώλεια βάρους.
Τα μειονεκτήματά τους
› Μετεγχειρητικά, επηρεάζουν δυσμενώς την ποιότητα ζωής του ασθενούς (π.χ. με τις κρίσεις διάρροιας).
› Θα πρέπει να λαμβάνετε καθημερινά και διά βίου συμπληρώματα ­διατροφής (ασβέστιο, σίδηρο, βιταμίνη B12, φυλλικό οξύ), δεδομένου ότι τα by-pass είναι εκτεταμένα χειρουργεία που αλλοιώνουν σοβαρά την πε­πτική λειτουργία και προκαλούν αβιταμινώσεις.
› Δεν είναι αναστρέψιμες τεχνικές, δηλαδή η παρέμβαση στο πεπτικό σύστημα είναι μόνιμη, επομένως δεν μπορεί να τροποποιηθεί ακόμη κι αν σας προκαλεί προβλήματα μετεγχειρητικά.


Το κόστος τους
› 8.000-14.000 €. Το 50% καλύπτεται από τα ασφαλιστικά ταμεία.


Τι πρέπει να ξέρετε για το γαστρικό «μανίκι»
Η αφαίρεση γαστρικού θόλου (sleeve gastrectomy ή γαστρικό «μανίκι») είναι μια εκτεταμένη χειρουργική επέμβαση όπου αφαιρείται το μεγαλύτερο μέρος του στομάχου (ο θόλος), στο οποίο παράγεται η γκρελίνη, μια ορμόνη που σχετίζεται με το αίσθημα της πείνας. Η αφαίρεση του γαστρικού θόλου, λοιπόν, είναι μια επέμβαση που μειώνει τη χωρητικότητα του στομάχου, αλλά επηρεάζει και την όρεξη. Ο βαθμός δυσκολίας της είναι μεγαλύτερος από τον αντίστοιχο του γαστρικού δακτυλίου, αλλά μικρότερος από αυτόν του γαστρικού by-pass. Η αφαίρεση του γαστρικού θόλου απαιτεί νοσηλεία τουλάχιστον 3 ημερών.

Πότε συστήνεται
α Όταν ο ΔΜΣ είναι πάνω από 50 ή 60 και συνυπάρχουν προβλήματα υγείας (υπέρταση, σακχαρώδης διαβήτης, υπνική άπνοια κλπ.). Το γαστρικό «μανίκι», λοιπόν, αφορά βαρύτατες περιπτώσεις παχυσαρκίας. Σύμφωνα, πάντως, με τους ειδικούς, οι ενδείξεις για την αφαίρεση του γαστρικού θόλου είναι παρόμοιες με αυτές που ισχύουν για το γαστρικό by-pass – άλλωστε, το γαστρικό «μανίκι» αρχικά εφαρμοζόταν ως το πρώτο στάδιο ενός by-pass.
β Όταν έχετε άστατες και παρορμητικές διατροφικές συνήθειες, είστε «τσιμπολόγοι» και γλυκατζήδες, δυσκολεύεστε να πειθαρχήσετε σε οδηγίες και είστε ασυνεπείς. Το γαστρικό «μανίκι» ενδείκνυται για αυτό το προφίλ παχύσαρκου, επειδή «σταματά» την εγκεφαλική βουλιμία, οπότε παρέχει μια σημαντική βοήθεια για τον έλεγχο της όρεξης.

Τι θα τρώτε μετά την επέμβαση
› Οι διατροφικές οδηγίες μετά από μια επέμβαση αφαίρεσης γαστρικού θόλου είναι ίδιες με τις οδηγίες που αφορούν το γαστρικό by-pass και πρέπει να εφαρμόζονται, προκειμένου να αποφευχθούν τυχόν μετεγχειρητικές επιπλοκές (π.χ. διαφυγή, δηλαδή να «ανοίξει» η εσωτερική τομή στο στομάχι).
› Πάντως, ενδέχεται να σας φανεί σχετικά εύκολη η συμμόρφωση με τις νέες διατροφικές οδηγίες, επειδή η αφαίρεση του γαστρικού θόλου μειώνει τις τάσεις βουλιμίας.
› Η γρήγορη απώλεια βάρους που επιτυγχάνεται με το γαστρικό «μανίκι» (αλλά και με το γαστρικό by-pass) μπορεί να οδηγήσει σε συχνές κρίσεις υπογλυκαιμίας. Για την αποφυγή του προβλήματος, συνιστώνται τα συχνά μικρογεύματα και ο περιορισμός των γλυκών.
› Επίσης, πρέπει να