Video games: Μπαµπά, θα µου πάρεις τον «Πρίγκιπα της Περσίας»;

Οι γονείς στέκονται συνήθως αμήχανοι εμπρός στον… άγνωστο κόσμο των video games. Από τη μια, είναι η εικόνα του μονάκριβού τους να «σκοτώνει» σωρηδόν κακούς στον υπολογιστή, αλλά και όσα ακούγονται για τη συσχέτιση εκρήξεων βίας ή κατάθλιψης στους νέους με την ενασχόλησή τους με τα video games, γεγονός που αγχώνει ιδιαίτερα τους γονείς. Από την άλλη, είναι ένα σωρό λεπτομέρειες, όπως οι τεχνικές προδιαγραφές του παιχνιδιού, που πρέπει να λάβει ο αγοραστής υπόψη, ώστε να μην πάρει το παιχνίδι και ανακαλύψει μετά ότι δεν μπορεί να το «ανοίξει», ενώ φυσικά πρέπει να είναι σε θέση να αναγνωρίσει αν το εκάστοτε παιχνίδι ανταποκρίνεται στην ηλικία και στα ενδιαφέροντα του παιδιού. Και μολονότι είναι υπό συζήτηση αν τα video games βλάπτουν την ψυχική υγεία, εντούτοις είναι βέβαιο ότι πρέπει να «καταναλώνονται» κατόπιν σωστής επιλογής και με μέτρο. Στο Vita, για να σας βοηθήσουμε σε αυτή σας την επιλογή, διαλέξαμε τα δημοφιλέστερα video games και τα αξιολογήσαμε με τη βοήθεια των ειδικών…

Οδηγίες χρήσης για γονείς
● Πριν αγοράσετε κάποιο παιχνίδι, προσέξτε, γιατί εκτός από τα video games για υπολογιστές, υπάρχουν και άλλα που παίζονται σε κονσόλες. Στην περίπτωση που το παιχνίδι που αγοράσατε προορίζεται για PC, θα πρέπει να είστε βέβαιοι ότι ο υπολογιστής είναι αρκετά «γρήγορος» για να το υποστηρίξει. Αν πάλι το παιχνίδι παίζεται σε μία από τις κονσόλες, ελέγξτε αν το παιδί διαθέτει την ειδική κάθε φορά κονσόλα (π.χ. Play­Station 2 και 3, XBOX 360 της Micro­soft, Nintendo DS, PSP, Wii κ.ά.). Σε διαφορετική περίπτωση, και αν σκοπεύετε να ξοδέψετε περισσότερα χρήματα, μπορείτε, βέβαια, να αγοράσετε και την κονσόλα. Θα πρέπει να έχετε υπόψη σας ότι τα περισσότερα παιχνίδια κυκλοφορούν κατά κανόνα σε εκδόσεις για PC και παράλληλα για πολλές από τις κονσόλες της αγοράς.
● Σύμφωνα με την Αμερικανική Παιδιατρική Εταιρεία, τα παιδιά δεν πρέπει να περνούν πάνω από 2 ώρες την ημέρα σε καθιστικές δραστηριότητες (παρακολούθηση τηλεόρασης και ενασχόληση με τον υπολογιστή).
● Θα πρέπει να έχετε υπόψη σας ότι τα video games αφορούν όλα τα παιδιά, ακόμη κι αν τα θεωρείτε μικρά. Μάλιστα, υπάρχουν video games (π.χ. το Lego Star Wars) που απευθύνονται σε παιδιά από 3 ετών!
● Οι ενδεικτικές ηλικίες που αναγρά­φο­νται στη συσκευασία των παιχνιδιών δεν αποτελούν ασφαλές ­κριτήριο για την επιλογή τους. Οι προτεινόμενες ηλικίες δεν αναφέρονται ούτε στην παιδαγωγική αξία του παιχνιδιού ούτε στο αν είναι ακατάλληλο (π.χ. σκηνές βίας, σεξ) ούτε στην ικανότητα του παιδιού να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του. Σε ορισμένα παιχνίδια, δεν αναφέρεται η ηλικία με νούμερα, αλλά με τον εξής συμβολισμό: › M: Mature (17+) › A: Adults (Ενήλικοι) › E: Every­­­one (Όλοι)
› E10+: 10+ › EC: Early Childhood (Μικρά παιδιά) › T: Teen (13+).

Κοκτέιλ βίας και… μεταφυσικής: «Άνω των 18»!
Παιχνίδια εξαιρετικά βίαια (σε πολλά από αυτά υπάρχουν και μεταφυσικά στοιχεία), γι’ αυτό και ακατάλληλα για ανηλίκους. Εξάλλου, ως ενδεικτική ηλικία αναγράφεται στη συσκευα­σία τους το 18+ ή Μ: 17+. Παρ’ όλα αυτά, καθώς πολλά από αυτά είναι εξαιρετικά δημοφιλή, δεν είναι απίθανο να σας τα ζητήσουν τα παιδιά σας -ακόμη κι αν είναι 13 ή 14 ετών- ή να τα βρείτε ανάμεσα στα όσα διαθέτουν στη συλλογή τους.
Τέτοια είναι τα: «Metal gear solid», «Call of Duty», «World at War», «Grand Theft Auto», «Fallout», «Dead Space», «Halo», «Crysis», «Far cry», «Gears of War», «Fable», «Resistance», «Resident Evil», «Mortal Combat», «Alone in the dark», «Silent Hill» κ.ά.
› Ηλικία: 17+ › Βία: ++ › ­Παιδαγωγική αξία: – › Αισθητική: – › Δράση: ++.

Pro ή Fifa;
Παιχνίδια που απαιτούν από τον παίκτη να ακολουθήσει μια συγκεκριμένη στρατηγική, να οργανώσει την ομάδα του και να συντονίσει τις κινήσεις των παικτών του. Επιπλέον, τα παιδιά μαθαίνουν πολύ καλά τους κανόνες των αθλημάτων. Ίσως, μέσω αυτών των παιχνιδιών, θα ενδιαφερθούν περισσότερο και για τα ίδια τα αθλήματα.
Τέτοια είναι τα: «Fifa Soccer», «PRO Evolution Soccer», «NBA live», «Foot­ball Manager».
› Ηλικία: 3+ › Βία: – › Παιδαγωγική αξία: ~ › Αισθητική: ~ › Δράση: +.

Τρελές «κούρσες»
Συνήθως αρέσουν περισσότερο στα αγόρια. Ένα παιχνίδι δεν είναι ικανό να διαμορφώσει μια συγκεκριμένη τάση στο παιδί (π.χ. αγάπη για την επικίνδυνη οδήγηση), μπορεί όμως να ενισχύσει μια τάση που ήδη υπάρχει. Αν το παιδί σας έχει ιδιαίτερη αδυναμία στα παιχνίδια με αυτοκίνητα -και ειδικά σε όσα δεν προωθούν την «πρέ­πουσα» οδηγική συμπεριφορά-, είναι σκόπιμο να προσπαθήσετε να ενισχύσετε άλλου είδους επιλογές (π.χ. αθλη­τικά παιχνίδια) και όχι να απα­γορεύσετε αυτά που προτιμά. Υπάρχουν δύο ειδών τέτοια παιχνίδια:
● Ο παίκτης διαλέγει το αυτοκίνητό του, το «φτιάχνει» και το οδηγεί σε αγώνες κάνοντας κόντρες, επικίνδυνους χειρισμούς και συχνά καταστρέφοντας τα πάντα γύρω του. Ο οδηγός, για να φτάσει στο στόχο, δεν σέβεται κανέναν κανόνα.
Τέτοια είναι τα: «Need for speed» και «Flatout».
› Ηλικία: 3+ › Βία: + › Παιδαγωγική αξία: – › Αισθητική: – › Δράση: ++.

● Ο παίκτης «γίνεται» ο οδηγός ενός αυτοκινήτου ή μηχανής που τρέχει σε αγώνα ράλι. Προσπαθεί να μη φθείρει το όχημά του, να περάσει τις πίστες και να κερδίσει. Το παιδί που παίζει αυτό το video game δεν διασκεδάζει μόνο, αλλά διαπαιδαγωγείται κιόλας, επειδή αναγκάζεται να σεβαστεί κανόνες συμπεριφοράς στην οδήγηση.
Τέτοια είναι τα: «Sega Rally», «Cars», «Gran Turismo» για Play­Station (ανα­μένεται το 5), «Moto GP 2008», «Ferrari chalenge».
› Ηλικία: 3+ › Βία: – › Παιδαγωγική αξία: + › Αισθητική: + › Δράση: +.

Καριέρες στο πεντάγραμμο…
Για αγόρια και κορίτσια που τους αρέσει η μουσική. Τα παιχνίδια κυκλοφορούν μαζί με τα ειδικά όργανα (π.χ. κιθάρα, ντραμς) και είναι σίγουρα ευχάριστα, διασκεδαστικά, ενώ εισάγουν τα παιδιά στον κόσμο της μουσικής και τα εξοικειώνουν με αυτόν.
Τέτοια είναι τα: «Guitar Hero World Tour», «Rock Band 2», «Popstar Guitar».
› Ηλικία: 12+ › Βία: – › Παιδαγωγική αξία: + › Αισθητική: + › Δράση: +.

Οι στρατηγοί του καναπέ
Παιχνίδια στρατηγικής αρκετά πολύπλοκα, όπου ο παίκτης πρέπει να αφιερώσει χρόνο και φαιά ουσία για να δημιουργήσει, να διατηρήσει και να επεκτείνει την αυτοκρατορία του και να ανταγωνιστεί -ως στρατηγός- τον υπολογιστή ή το συμπαίκτη του. Σε κάποια από αυτά, η βία (αν και το αίμα δεν είναι ορατό) είναι αρκετή.
Τέτοια είναι τα: «Sid Meier’s Civili­sation Revolution», «Age of Empires», «The Lord of the Rings», «Star Wars», «Tom Clancy’s End War» και «Com­mand & Conquer: Red Alert 3».
› Ηλικία: 10 ή 12+ › Βία: + › Παιδα­γω­γική αξία: + › Αισθητική: +
› Δράση: +.

Παιχνίδια δράσης και περιπέτειας για εφήβους
Πρόκειται ίσως για τα πιο αγαπητά παιχνίδια των εφήβων, κι αυτό γιατί συνδυάζουν τη δράση και την περιπέ­τεια συχνά σε φανταστικούς κόσμους. Μολονότι είναι διασκεδαστικά, είναι αρκετά βίαια και καθόλου «χρήσιμα». Από την άλλη, το γεγονός ότι πολλά από αυτά τα παιχνίδια διαδραματίζονται σε φαντα­στικό χώρο, «βοηθά» τα παιδιά να κάνουν πιο εύκολα το διαχωρισμό από την πραγματικότητα. Αν όμως τα παιδιά έχουν την τάση να «χάνονται» σε μη πραγματικές καταστάσεις, μπορεί να τους κάνουν και κακό.
Τέτοια είναι τα: «Legend of Zelda» (παιχνίδι δράσης/περιπέτειας σε φανταστικό κόσμο – και για μικρότερα παιδιά. Παίζεται και στο Wii, με το χειριστήριο για σπαθί), «The Chroni­cles of Narnia: Prince Caspian» (παιχνίδι δράσης σε φανταστικό κόσμο. Παίζεται στο Wii, με το χειριστήριο για σπαθί ή άλλο όπλο), «Prince of Persia» (ο παίκτης μπορεί να επιλέ­ξει μόνος του το «μονοπάτι» του και να ορίσει την εξέλιξη του παιχνιδιού), Final Fantasy (o παίκτης επιλέγει ένα χαρακτήρα που εξελίσσεται ανάλογα με τις επιλογές και τα όσα περνά στο παιχνίδι), «The Lord of the rings» (θα κυκλοφορήσει), «Mirror’s Edge» (παιχνίδι δράσης/περιπέτειας με πρω­ταγωνίστρια κοπέλα), «Star Wars», «James Bond: Quantum of Solace», «WWE SmackDown vs Raw» (εκτυλίσσεται σε ρινγκ και περιλαμβάνει πολύ ξύλο), «Spider Man».
› Ηλικία: 12 ή 13+ › Βία: + › Παιδαγω­γική αξία: ~ › Αισθητική: + › Δράση: ++.

Παιχνίδια «εξομοίωσης» για όλη την οικογένεια
Παιχνίδια που αρέσουν και στα κορίτσια, ακριβώς επειδή τους δίνουν τη δυνατότητα να δημιουργήσουν, να φροντίσουν και να καθοδηγήσουν τους ήρωές τους.
Τέτοια είναι τα: «Spore» (για όλους, από το δημιουργό των «Sims». Ο παίκτης δημιουργεί ένα πλάσμα επιλέγοντας μέσα από ποικιλία «μελών»), «Animal Crossing» (ηλικία: 3+. Ο παίκτης μετακομίζει σε έναν κόσμο όπου πολύ απλά μπορεί να κάνει ό,τι θέλει), «Sims» (ηλικία: 12+. Ο παίκτης μπορεί να «δημιουργήσει» τους ήρωές του, καθώς και όλη τους τη ζωή).
› Βία: – › Παιδαγωγική αξία: + › Αισθητική: + › Δράση: +.

Safe worlds: Ευχάριστα παιχνίδια για παιδιά
Παιχνίδια που με όμορφες εικόνες και υψηλή αισθητική θα συναρπάσουν τα παιδιά, καθώς στην πλειονότητά τους απαιτούν ο παίκτης να ανεβαίνει επίπεδο, οπότε και η «ανταμοιβή» του είναι άμεση.
Τέτοια είναι τα: «Lego Star Wars» (ηλικία: 3+), «Lego Indiana Jones», «Lego Batman» (ακολουθούν το βασικό «στόρι» της ταινίας), «Sonic» (το κλασικό πλέον παιχνίδι, που συνεχώς βγαίνει σε νέες εκδόσεις), «Mario», «LittleBigPlanet» (αποκλειστικά σε PS3. Θεωρείται ότι θα γίνει η καινούργια μόδα. Επιπλέον, όλα όσα συμβαίνουν στις πίστες του είναι βασισμένα σε κανόνες φυσικής), «WALL-E», «Harry Potter», «The Incre­­­dibles», «Kung Fu Panda», «Rata­touille» (παιχνίδια δράσης βασι­σμένα στις ομώνυμες ταινίες), «Nintendogs» (τα παιδιά παίζουν με τα αγαπημένα τους σκυλά­κια στο NINTENDO DS), «De Blob» (τα παιδιά χρωματίζουν μία ασπρόμαυρη πόλη), «Monopoly» (το κλασικό επιτραπέζιο), «Pokemon» (η μανία που κατέκτησε τα παιδιά πριν από περίπου 10 χρόνια κρατά ακόμη).
› Ηλικία: 3 ή 7+ › Βία: – › Παιδαγωγική αξία: + › Αισθητική: ++ › Δράση: +. ●

Ευχαριστούμε για τη συνεργασία την κ. Κατερίνα Αγγελή, κλινική ψυχολόγο-ψυχοθεραπεύτρια γνωσιακής-συμπεριφοριστικής προσέγγισης, τον κ. Φοίβο Θεοχάρη, μηχανικό λογισμικού, και τους κυρίους Γιώργο Κριμιζά, Δημήτρη Μαύρο, Γιάννη Νικολαΐδη, Χρήστο και Ηρακλή Παπούλια