Πώς θα αποκτήσουμε γρηγορότερο μεταβολισμό; Είναι αλήθεια ότι αν κόψουμε το κάπνισμα θα παχύνουμε; Ποιες εποχές του χρόνου και ποιες περιόδους της ζωής μας μπορούμε να τρώμε περισσότερο χωρίς να παχαίνουμε, ακριβώς επειδή ο οργανισμός μας κάνει περισσότερες καύσεις; Αυτές είναι μόνο ορισμένες από τις ερωτήσεις που μας έρχονται στο μυαλό όταν πρόκειται για το μεταβολισμό, που τόσο πολύ θέλουμε να κάνουμε γρηγορότερο. Απαντάμε, λοιπόν, σε όλες τις απορίες σχετικά με το μεταβολισμό και τον… βάζουμε μπρος.

Τι ακριβώς είναι ο μεταβολισμός;
Ο βασικός μεταβολικός ρυθμός ισούται με την ποσότητα των θερμίδων που χρειάζεται καθημερινά το σώμα μας για να κάνουμε τις συνηθισμένες μας κινήσεις, αλλά και για να συντηρηθεί ο οργανισμός μας (δηλαδή για να λειτουργήσουν καθημερινά οι πνεύμονες, η καρδιά, τα αγγεία, τα νεφρά, το ήπαρ κλπ.).

Ποιοι έχουν γρηγορότερο μεταβολισμό;
Τα παιδιά, οι νέοι, οι γυμνασμένοι, οι άνδρες, οι εγκυμονούσες, οι καπνιστές, αλλά και όσοι έχουν τη γενετική τάση να καίνε πολλές θερμίδες.

Πώς μπορούμε να τον αυξήσουμε;
Ο πιο σίγουρος και αποτελεσματικός τρόπος είναι να γυμναστούμε (το μίνιμουμ της άσκησης είναι 3 ώρες και το ιδανικό 6 ώρες την εβδομάδα). Το όφελός μας θα είναι τριπλό: Θα κάψουμε θερμίδες την ώρα που γυμναζόμαστε και, επιπλέον, θα αυξήσουμε το μεταβολικό μας ρυθμό τόσο μεσοπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα. Γιατί μακροπρόθεσμα; Επειδή με τη συστηματική άσκηση αυξάνεται η μυϊκή μάζα και όσο πιο μυώδης είναι κανείς τόσο μεγαλύτερες είναι οι καύσεις που κάνει ακόμα και όταν βρίσκεται σε κατάσταση ηρεμίας.

Τι άλλο να κάνουμε για να τον επιταχύνουμε;
Εκτός από το να ασκηθούμε, μπορούμε επίσης να πίνουμε τσάι και καφέ, που διεγείρουν το συμπαθητικό σύστημα, και άρα αυξάνουν το μεταβολισμό. Επιπλέον, υπάρχουν και ορισμένες ουσίες που αυξάνουν το μεταβολισμό επειδή διεγείρουν κι αυτές με τη σειρά τους το συμπαθητικό σύστημα. Πολλές από αυτές δεν είναι νόμιμες στη χώρα μας, όπως για παράδειγμα η εφεδρίνη.

Στις γυναίκες είναι πάντα ίδιος ο μεταβολισμός;
Οι γυναίκες έχουμε γρηγορότερο μεταβολισμό όσο νεότερες και πιο γυμνασμένες είμαστε, καθώς και στην εγκυμοσύνη, το θηλασμό, αλλά και στη δεύτερη φάση του κύκλου. Στην εγκυμοσύνη, υπάρχει μια ζωή που μεγαλώνει μέσα στη γυναίκα και στο θηλασμό πρέπει να παραχθεί το γάλα, που είναι πλούσιο σε θερμίδες. Επιπλέον, μετά την ωορρηξία, ο μεταβολικός ρυθμός είναι πιο γρήγορος, επειδή υπάρχει μικρή αύξηση της προγεστερόνης και της θερμοκρασίας.

Eίναι γρηγορότερος στο κρύο;
Οι ενεργειακές ανάγκες του οργανισμού όταν κάνει κρύο είναι μεγαλύτερες από όταν έχει ζέστη. Έτσι, το χειμώνα ο βασικός μεταβολικός ρυθμός είναι μεγαλύτερος.

Σε ποιες άλλες περιπτώσεις αυξάνεται;
Σε όσους παίρνουν φάρμακα που διεγείρουν το συμπαθητικό σύστημα (π.χ. αντιυπερτασικά, αντικαταθλιπτικά), αλλά και σε όσους έχουν υπερθυρεοειδισμό, πυρετό ή υπόκεινται σε οξύ στρες. Αντίθετα, όμως, όταν το στρες γίνεται χρόνιο, επηρεάζει αρνητικά το μεταβολικό ρυθμό, κάνοντάς τον πιο αργό, γιατί οδηγεί σε απώλεια μυϊκής μάζας και αυξάνει την τάση για συσσώρευση του λίπους στην κοιλιά.

Όσο μεγαλώνουμε μειώνεται ο μεταβολισμός;
Ναι. Ο βασικός μεταβολικός ρυθμός μειώνεται με το χρόνο (περίπου κατά 300 θερμίδες ανά δεκαετία), κυρίως επειδή χάνουμε μυϊκή μάζα μεγαλώνοντας, αλλά και επειδή ασκούμαστε λιγότερο.

Όταν κόβουμε το κάπνισμα, παχαίνουμε επειδή μειώνεται ο μεταβολισμός μας;
Όταν κόβουμε το κάπνισμα, παχαίνουμε τόσο επειδή μειώνονται οι καύσεις μας όσο και επειδή αυξάνεται η όρεξη. Επιπλέον, τρώμε αντανακλαστικά μόνο και μόνο επειδή βαριόμαστε και θέλουμε να απασχολούμαστε με κάποιον τρόπο.

Πώς μπορούμε να υπολογίσουμε το βασικό μεταβολικό μας ρυθμό;
Υπάρχει ένας τύπος που θα μας βοηθήσει να υπολογίσουμε το μεταβολισμό μας.
Για τις γυναίκες: Β.Μ.* = 655 + (9,6 x Β) + (1,8 x Y) – (4,7 x H).
Για τους άνδρες: Β.Μ. = 66 + (13,7 x B) + (5 x Y) – (6,8 x H).
Για παράδειγμα, μία γυναίκα 40 ετών που έχει ύψος 1,60 μ. και βάρος 65 κιλά θα έχει Βασικό Μεταβολισμό: 655 + (9,6 x 65) + (1,8 x 160) – (4,7 x 40) = 1.379. Αυτό σημαίνει ότι η γυναίκα αυτή χρειάζεται 1.379 θερμίδες καθημερινά για να διατηρήσει το βάρος της. Για να αδυνατίσει, θα πρέπει καθημερινά να παίρνει 200 θερμίδες λιγότερες (να ακολουθεί ένα διαιτολόγιο των 1.200 θερμίδων κατά μέσο όρο, που είναι και το ιδανικό για μία υγιεινή δίαιτα) και παράλληλα να «καίει» άλλες 300 θερμίδες καθημερινά με άσκηση (περίπου 1 ώρα περπάτημα ή 30 λεπτά τρέξιμο ή χορός την ημέρα), ώστε να διατηρεί και το μυϊκό της ιστό. Έτσι, θα καταφέρει να χάνει 1/2 κιλό λίπους την εβδομάδα.
*Β.Μ. = Βασικός Μεταβολισμός, Β = Βάρος σε κιλά, Υ = Ύψος σε εκατοστά, Η = Ηλικία σε χρόνια