Είναι πολύ δύσκολο πλέον μια γυναίκα που θέλει να κάνει παιδί να μην τα καταφέρει, καθώς η επιστήμη έχει κάνει άλματα σε αυτόν τον τομέα και συνεχώς μας εκπλήσσει με τις νέες της ανακαλύψεις. Ένα από τα τελευταία της επιτεύγματα είναι η κατάψυξη ωοθηκικού ιστού στους -196˚ C και στη συνέχεια η μεταμόσχευσή του. Έτσι, για παράδειγμα, μια γυναίκα που πάσχει από καρκίνο δεν θα στερηθεί τη δυνατότητα να αποκτήσει παιδί, αφού γίνει καλά. Η μέθοδος αυτή έχει αρχίσει δειλά-δειλά να εξαπλώνεται στις ΗΠΑ, αλλά και στην Ευρώπη, και έχουν γεννηθεί περίπου 10 μωρά μετά από κρυοσυντήρηση και μεταμόσχευση ωοθηκικού ιστού. Ο δρ. Κωνσταντίνος Πάντος, μαιευτήρας-χειρουργός γυναικολόγος, ειδικός σε θέματα υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, καταθέτει στο Vita όλες τις λεπτομέρειες. Ας πάρουμε, λοιπόν, τα πράγματα από την αρχή.

Τι γινόταν μέχρι τώρα
Μέχρι σήμερα γνωρίζαμε για την κατάψυξη ωαρίων, η οποία έδινε παράταση στη μητρότητα. Μια γυναίκα, δηλαδή, που κινδύνευε να χάσει τη γονιμότητά της είτε λόγω ηλικίας είτε γιατί δεν είχε τις προϋποθέσεις να κάνει ακόμα παιδί (π.χ. λόγω έλλειψης συντρόφου) είτε ακόμα επειδή είχε κάποια κακοήθεια και έπρεπε να υποβληθεί σε χημειοθεραπεία και ακτινοβολία μπορούσε να καταψύξει τα ωάριά της για αργότερα, όταν θα υπήρχαν οι προϋποθέσεις να κάνει οικογένεια. Το μειονέκτημα, όμως, της συγκεκριμένης μεθόδου (κατάψυξη ωαρίων) ήταν ότι μια γυναίκα η οποία είχε διαγνωστεί με κακοήθεια και χρειαζόταν να υποβληθεί σε χημειοθεραπεία έπρεπε να καθυστερήσει τη θεραπεία της προκειμένου να πάρει ορμόνες που διεγείρουν τις ωοθήκες, ώστε να παράγει πολλά ωάρια, τα οποία θα φυλάσσονταν στην κατάψυξη για αργότερα, όταν θα τελείωνε η περιπέτεια της υγείας της. Επιπλέον, υπήρχε ο φόβος ότι οι ορμόνες ενδεχομένως να επιβάρυναν περισσότερο την κατάστασή της.

Η εξέλιξη
Τι μπορεί να γίνει από ’δώ και πέρα; Κατάψυξη ωοθηκικού ιστού. Σύμφωνα με τον κ. Πάντο, η κατάψυξη ωοθηκικού ιστού γίνεται προκειμένου να ολοκληρώσουν οι γυναίκες τη θεραπεία του καρκίνου με ακτινοβολία ή χημειοθεραπεία, που ενδέχεται να καταστρέψει τις ωοθήκες, και μετά να μεταμοσχευθεί στις ωοθήκες, ώστε να καταστούν και πάλι γόνιμες. Πιο συγκεκριμένα, με λαπαροσκόπηση γίνεται αποφλοίωση της ωοθήκης. Λαμβάνεται, δηλαδή, μόνο ο φλοιός της ωοθήκης, καταψύχεται και διατηρείται στους -196˚ C σε υγρό άζωτο. Στη συνέχεια, μόλις η γυναίκα γίνει καλά, αποψύχεται και πραγματοποιείται μεταμόσχευση πάνω στην ωοθήκη από την οποία αφαιρέθηκε. Η μέθοδος αυτή εφαρμόζεται ήδη στην Ελλάδα. Έγινε σε 5 γυναίκες που νοσούν από διαφορετικές μορφές καρκίνου και εκτιμάται ότι περίπου σε 2 χρόνια, όταν θα έχει ολοκληρωθεί η θεραπεία από τον καρκίνο με χημειοθεραπεία/ακτινοβολία, ο ωοθηκικός ιστός θα έχει μεταμοσχευθεί ξανά στις ίδιες. Ο ωοθηκικός ιστός μπορεί να μείνει στην κατάψυξη μέχρι και 10 χρόνια βάσει νόμου. Στην ουσία, ο νόμος λέει 5 χρόνια, τα οποία όμως μπορούν να ανανεωθούν μετά τη σύμφωνη γνώμη του ζευγαριού και να γίνουν 10 χρόνια.

Το κόστος
Σε ιδιωτικά κέντρα εξωσωματικής γονιμοποίησης το κόστος αυτής της μεθόδου (αφαίρεση ωοθηκικού ιστού και κατάψυξή του) φτάνει έως τα 1.500€.

Και άλλες εξελίξεις
Τον περασμένο Οκτώβριο επιτεύχθηκε και η γέννηση διδύμων 11 χρόνια μετά τη σύλληψή τους με τεχνητή γονιμοποίηση. Τα δίδυμα ήρθαν στον κόσμο στην Πάτρα, 11 χρόνια αφότου γονιμοποιήθηκαν στο Εργαστήριο Εξωσωματικής Γονιμοποίησης του Κέντρου Ανθρώπινης Αναπαραγωγής στην Κλινική «Γένεσις» Αθηνών. Όπως μας εξήγησε ο κ. Πάντος, το ζευγάρι προσήλθε στο κέντρο εξωσωματικής το 2001, όπου υποβλήθηκε σε προσπάθεια εξωσωματικής γονιμοποίησης. Με την πρώτη προσπάθεια το ζευγάρι απέκτησε ένα υγιές κοριτσάκι. Τα πλεονάζοντα για την τότε προσπάθεια γονιμοποιημένα ωάρια καταψύχθηκαν και παρέμειναν στην κρυοσυντήρηση για 11 χρόνια. Τον Μάρτιο του 2011 το ζευγάρι πραγματοποίησε την εμβρυομεταφορά των κατεψυγμένων γονιμοποιημένων ωαρίων, η οποία οδήγησε στη γέννηση των διδύμων. Μετά από έλεγχο στη βιβλιογραφία, το περιστατικό αυτό είναι το δεύτερο στον κόσμο που τρίδυμα αδελφάκια γεννιούνται με τόσο μεγάλη διαφορά ηλικίας μεταξύ του πρώτου και των άλλων δύο.

Τον περασμένο Ιούνιο γεννήθηκαν επίσης τα πρώτα δίδυμα στην Ελλάδα μετά την εφαρμογή προεμφυτευτικού γενετικού ελέγχου με την τεχνική του Συγκριτικού Γενωμικού Υβριδισμού με μικροσυστοιχίες DNA (CGH-Array), όπου ελέγχονται και τα 23 ζευγάρια χρωμοσωμάτων που έχει το ανθρώπινο κύτταρο. Το πρώτο παιδί στον κόσμο που γεννήθηκε με τη μέθοδο αυτή είναι ο Όλιβερ στην Αγγλία, τον Σεπτέμβριο του 2009. Η συγκεκριμένη μέθοδος προσφέρει τη δυνατότητα στους μελλοντικούς γονείς να ελέγχουν τα έμβρυά τους πριν την τοποθέτησή τους στη μήτρα για όλες τις πιθανές χρωμοσωματικές ανωμαλίες, αλλά και για τα σύνδρομα που προέρχονται από τα χρωμοσώματα. Η προεμφυτευτική επίσης γενετική διάγνωση μπορεί να ελέγξει κληρονομικά νοσήματα σε ζευγάρια που είναι φορείς γενετικών νοσημάτων. Αφού ολοκληρωθεί ο έλεγχος, μόνο τα υγιή γονιμοποιημένα ωάρια μεταφέρονται στη μήτρα και με αυτόν τον τρόπο η εγκυμοσύνη ξεκινά με ασφάλεια.