Είναι εύκολο να τα αγοράσει κανείς, μέσω Ίντερνετ, σε μαγαζιά που τα εμπορεύονται, αλλά και σε φαρμακεία. Αρκεί να τα αναζητήσει ως «ηλεκτρονικά» ή «εναλλακτικά» τσιγάρα. Πολλοί τα χρησιμοποιούν ως μέσο για τη διακοπή του καπνίσματος, αν και δεν ανήκουν στα εγκεκριμένα βοηθήματα διακοπής του καπνίσματος, όπως συμβαίνει π.χ. με τις τσίχλες νικοτίνης. Τελικά τι συμβαίνει με τα ηλεκτρονικά τσιγάρα; Μπορούμε να τα χρησιμοποιούμε ή όχι; Είναι ασφαλή; Βοηθούν στη διακοπή του καπνίσματος; Ας δούμε τι ισχύει για το νέο παγκόσμιο φαινόμενο που λέγεται εναλλακτικό κάπνισμα.

Μια µατιά στο e-τσιγάρο
Το ηλεκτρονικό τσιγάρο μοιάζει με ένα πιο μακρύ κανονικό τσιγάρο. Απαρτίζεται από μια μπαταρία (λιθίου) και από έναν κύλινδρο με το εκχύλισμα που εισπνέει ο χρήστης (που κατά βάση αποτελείται από γλυκερίνη, νερό, αρώματα με ή χωρίς νικοτίνη). Υπάρχουν τσιγάρα με ποικίλες συγκεντρώσεις εκχυλίσματος νικοτίνης, καθώς και χωρίς νικοτίνη, π.χ. με γεύση μέντας, μήλου, ακόμη και σοκολάτας. Η συσκευή περιλαμβάνει έναν ατμοποιητή, ο οποίος εξασφαλίζει τη μετατροπή του υγρού διαλύματος νικοτίνης σε εισπνεόμενο ατμό. Το καινοτόμο στοιχείο του ηλεκτρονικού τσιγάρου είναι η απουσία καύσης κατά τη λειτουργία της συσκευής, γεγονός που, σύμφωνα με τους κατασκευαστές, το τοποθετεί εκτός των απαγορεύσεων του καπνίσματος στους δημόσιους χώρους.

Ούτε τσιγάρο, ούτε φάρµακο
Σύμφωνα με τον νεοσυσταθέντα Σύνδεσμο Ελληνικών Επιχειρήσεων Ηλεκτρονικού Τσιγάρου (Σ.Ε.Ε.Η.Τ.), το ηλεκτρονικό τσιγάρο δεν είναι τσιγάρο, αλλά ούτε και φάρμακο. Είναι ένα καινοτόμο προϊόν που απευθύνεται σε καπνιστές και «συστήνεται» ως προϊόν απόλαυσης χωρίς καπνό, λιγότερο βλαβερό από το παραδοσιακό τσιγάρο. Μάλιστα, ως «μη φάρμακο» δεν θεωρείται ότι πρέπει να κυκλοφορεί με έγκριση του Ε.Ο.Φ., σύμφωνα με τον Σ.Ε.Ε.Η.Τ., που ζητά να ανακληθεί η απόφαση του Ε.Ο.Φ. για την πώληση των ηλεκτρονικών τσιγάρων μόνο από τα φαρμακεία. Ήδη στη Μεγάλη Βρετανία, τις Η.Π.Α. και τη Γερμανία γίνεται μια προσπάθεια ρύθμισης των εγχώριων αγορών του e-τσιγάρου, ώστε να καλυφθεί το νομικό κενό που αφορά στην κυκλοφορία του. Στο ίδιο πλαίσιο και ο Σ.Ε.Ε.Η.Τ. ζητά από το υπουργείο Υγείας την έναρξη μιας δημόσιας συζήτησης για τη ρύθμιση της ελληνικής αγοράς του ηλεκτρονικού τσιγάρου, παράλληλα με τη διαβούλευση που ήδη διεξάγεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Λιγότερο βλαβερό από το τσιγάρο
Έχουν ήδη διεξαχθεί και συνεχίζουν να διεξάγονται έρευνες σύμφωνα με τις οποίες το e-τσιγάρο είναι λιγότερο επιβλαβές από το κανονικό.

  • Σε ελληνική μελέτη του Εργαστηρίου Περιβαλλοντικής Φυσιολογίας FAME Lab του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, που αναμένεται να δημοσιευτεί στο έγκυρο περιοδικό «Chest», συγκρίθηκε το ενεργητικό αλλά και το παθητικό κάπνισμα ηλεκτρονικού τσιγάρου με το κανονικό τσιγάρο. Διαπιστώθηκε ότι και στις δύο περιπτώσεις το κανονικό τσιγάρο προκαλεί μεγαλύτερη απόφραξη των αεραγωγών συγκριτικά με το ηλεκτρονικό τσιγάρο.
  • Σε ερευνητική εργασία του 2009 διαπιστώθηκε ότι μια ρουφηξιά από το ηλεκτρονικό τσιγάρο των 16 mg (δοσολογία υγρής νικοτίνης) δίνει το 10% της νικοτίνης ενός κανονικού τσιγάρου. Τα στοιχεία αυτά παρουσιάστηκαν σε συνέδριο της Εταιρείας Έρευνας για τη Νικοτίνη και τον Καπνό.
  • Στα κανονικά τσιγάρα οι νιτροσαμίνες (χημικά συστατικά μερικά από τα οποία είναι καρκινογόνα) είναι από 300 έως 1.400 φορές υψηλότερες σε σύγκριση με τα ηλεκτρονικά τσιγάρα, σύμφωνα με έρευνα του 2006 που δημοσιεύτηκε στο «Nicotine and Tobacco Research».

Βοηθά στη διακοπή του καπνίσµατος;
Το ηλεκτρονικό τσιγάρο δεν είναι εγκεκριμένο βοήθημα διακοπής του καπνίσματος όπως είναι τα υποκατάστατα νικοτίνης (τσίχλες, επιθέματα, εισπνεόμενη), η βουπροπιόνη και η βαρενικλίνη, που πωλούνται στα φαρμακεία και χορηγούνται από τα ιατρεία διακοπής του καπνίσματος. Φαίνεται όμως ότι αυτό δεν εμποδίζει πολλούς καπνιστές να τα χρησιμοποιούν για να κόψουν τη βλαβερή τους συνήθεια, προσδοκώντας ότι με αυτόν τον τρόπο η προσπάθειά τους θα στεφθεί με επιτυχία. Ωστόσο, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, οι χρήστες των ηλεκτρονικών τσιγάρων προσφεύγουν σε αυτά σε μια, συνήθως χωρίς σχεδιασμό, προσπάθεια διακοπής του καπνίσματος και αναμένουν ότι με αυτόν τον τρόπο θα τα καταφέρουν. Οι ειδικοί εξηγούν ότι πρόκειται για μια λανθασμένη προσέγγιση που κατά κανόνα αποτυγχάνει. Επιπλέον, η όψη και ο τρόπος χρήσης του ηλεκτρονικού τσιγάρου είναι παρόμοια με αυτά ενός κανονικού τσιγάρου. Αυτό σημαίνει ότι χρησιμοποιώντας το ουσιαστικά επαναλαμβάνουμε την κίνηση του καπνίσματος, διαιωνίζοντας έτσι μια συνήθεια που ουσιαστικά μας κρατά δέσμιους του τσιγάρου.

Είναι ασφαλές;
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και ο FDA (ο αντίστοιχος αμερικανικός Ε.Ο.Φ.) διατηρούν επιφυλάξεις ως προς την ασφάλεια των ηλεκτρονικών τσιγάρων, δεδομένου ότι δεν έχουν διεξαχθεί κλινικές μελέτες σε ό,τι αφορά τη δράση τους και τη μακροχρόνια επίπτωση της χρήσης τους στην υγεία. Σύμφωνα μάλιστα με πρόσφατη μελέτη ελλήνων επιστημόνων που δημοσιεύτηκε στο ιατρικό περιοδικό «Chest» τον Δεκέμβριο του 2011, παρατηρήθηκε ότι η χρήση του ηλεκτρονικού τσιγάρου για 5΄ προκαλεί άμεσα δυσμενείς επιπτώσεις στην αναπνευστική λειτουργία, ορισμένες από τις οποίες είναι παρόμοιες με εκείνες της χρήσης κανονικού τσιγάρου. Οι συγγραφείς της έρευνας καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η μακροχρόνια δράση του e-τσιγάρου παραμένει άγνωστη, αλλά δυνητικά δυσμενής για την υγεία.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΝ κ. ΜΙΧΑΛΗ ΤΟΥΜΠΗ, πνευμονολόγο, συντονιστή διευθυντή της 6ης Πνευμονολογικής Κλινικής, υπεύθυνο Ιατρείου Διακοπής Καπνίσματος Γ.Ν.Ν.Θ.Α. «Η ΣΩΤΗΡΙΑ», την κ. ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΓΚΡΑΤΖΙΟΥ, αναπληρώτρια καθηγήτρια Πνευμονολογίας, πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ελέγχου του Καπνού της Ευρωπαϊκής Πνευμονολογικής Εταιρείας, διευθύντρια Πρότυπου Κέντρου Διακοπής Καπνίσματος στο Ευγενίδειο Θεραπευτήριο, την κ. GEMMA VESTAL, Senior Adviser on Tobacco Product Regulation, Legislation and Enforcement of the Tobacco Free Initiative, World Health Organization, και τον ΣΥΝΔΕΣΜΟ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΤΣΙΓΑΡΟΥ Σ.Ε.Ε.Η.Τ.