Πολλοί τη θεωρούν δεδομένη και πιστεύουν ότι ορισμένοι άνθρωποι είναι ιδιαίτερα τυχεροί, αφού γεννιούνται με αυτήν. Ωστόσο, η αυτοεκτίμηση δεν είναι κάτι στάσιμο με το οποίο έτυχε κάποιοι να γεννηθούν. Αντίθετα, είναι μια «διαδικασία» σε εξέλιξη, που διαρκώς χτίζεται μέσα από καθημερινές εμπειρίες και πράξεις και καλλιεργείται από την παιδική ηλικία. Μάθετε πώς να βελτιώσετε τον τρόπο που βλέπετε τον εαυτό σας και δείτε πώς μέσα από τη δική σας αλλαγή θα έρθει και η αλλαγή στις διαπροσωπικές σας σχέσεις.

Τι είναι αυτοεκτίµηση;
Με απλά λόγια, είναι το πόσο εσείς οι ίδιοι θεωρείτε ότι αξίζετε ή αλλιώς το πόσο αγαπάτε και αποδέχεστε τον εαυτό σας, στοιχεία απαραίτητα για την ψυχική σας ισορροπία και την ικανότητά σας να διατηρείτε υγιείς κοινωνικές σχέσεις. Χάρη στην υγιή αυτοεκτίμηση, μπορείτε να απολαύσετε τη θετική πλευρά της ζωής και να βιώσετε αισθήματα όπως η χαρά, η χαλάρωση, η ευγνωμοσύνη. Η αυτοεκτίμηση συνδέεται με τον τρόπο που εσείς οι ίδιοι βλέπετε τον εαυτό σας και όχι με το πώς σας αντιμετωπίζουν οι άλλοι. Το να έχετε αυτοεκτίμηση σημαίνει ότι εκτιμάτε αυτό που είστε, έχετε διάθεση για εξέλιξη και δεν αντιμετωπίζετε τον εαυτό σας σαν κάποιο εξιδανικευμένο κατασκεύασμα που αξίζει υπό όρους ή μια εικόνα που ανταποκρίνεται σε αυτό που περιμένουν οι άλλοι.

mini test
Αν οι σκέψεις που ακολουθούν στριφογυρίζουν και στο δικό σας μυαλό, τότε είναι καιρός να ασχοληθείτε σοβαρά με την αυτοεκτίμησή σας.
«Οι περισσότεροι είναι καλύτεροι από μένα.»
«Κρατώ πράγματα μέσα μου και δεν λέω αυτό που σκέπτομαι ή αισθάνομαι, από φόβο μήπως με απορρίψουν.»
«Δυσκολεύομαι να πω όχι όταν μου ζητάνε κάτι.»
«Αισθάνομαι ότι οι άλλοι με σχολιάζουν αρνητικά.»
«Φοβάμαι ότι οι άλλοι θα με απορρίψουν αν δείξω τον πραγματικό μου ευατό.»
«Μου είναι δύσκολο να διεκδικήσω όσα δικαιούμαι.»
«Λέω ψέματα για να αποφύγω τη σύγκρουση.»
«Όταν μιλάω, πιστεύω ότι δεν μου δίνουν σημασία.»

Υψηλή και χαµηλή αυτοεκτίµηση
Τα άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση αντιμετωπίζουν πολλές δυσκολίες στην καθημερινή τους ζωή, αλλά και στις διαπροσωπικές τους σχέσεις. Εξαιτίας της έλλειψης εμπιστοσύνης στις ικανότητές τους, εξαρτώνται από τη γνώμη των άλλων και συχνά προσαρμόζονται στις επιθυμίες τους. Δεν τολμούν να διεκδικήσουν αυτά που επιθυμούν, ακόμη και όταν είναι δικαιολογημένα. Φοβούνται την αποτυχία, γι’ αυτό δυσκολεύονται να πάρουν αποφάσεις και αποφεύγουν την ανάληψη ευθυνών, τις προκλήσεις και τις πρωτοβουλίες. Πάντα προσπαθούν να είναι καθωσπρέπει. Αισθάνονται ασφαλείς όταν δεν τους κρίνουν ή τους απορρίπτουν και σημαντικοί όταν τους αναγνωρίζουν ότι κάνουν καλά τη δουλειά τους. Πιστεύουν ότι για να αξίζουν δεν πρέπει να κάνουν λάθη. Aντιδρούν υπερβολικά στην κριτική, ακόμη και στην καλοπροαίρετη, συμπεριφέρονται καχύποπτα και αμυντικά, αλλά οι ίδιοι ασκούν αυστηρή κριτική. Εστιάζουν στην αρνητική διάθεση των άλλων, ακόμα και όταν δεν σχετίζεται με αυτούς. Σε ορισμένες περιπτώσεις, προσπαθώντας να πείσουν τους άλλους για την αξία τους, καλύπτουν την ανασφάλεια με την υπερβολική προβολή τους και προσπαθούν να αντιγράψουν αυτούς που θεωρούν επιτυχημένους. Επιπλέον, η έλλειψη εμπιστοσύνης αντικατοπτρίζεται και στις προσωπικές τους σχέσεις.
Από την άλλη, όσοι έχουν υψηλή αυτοεκτίμηση δεν εξαρτώνται από άλλους ανθρώπους ή άλλες καταστάσεις και δεν γίνονται «θύματα». Είναι υπεύθυνοι για τις πράξεις τους, δεν φοβούνται να πάρουν πρωτοβουλίες, γι’ αυτό και έχουν περισσότερες επιτυχίες. Διαχειρίζονται καλύτερα τα αρνητικά συναισθήματα (π.χ. άγχος, θυμό, θλίψη) και ξέρουν να παίρνουν και να δίνουν θετικά συναισθήματα στους γύρω τους. Είναι χαρακτήρες συγκροτημένοι, ισορροπημένοι, αισιόδοξοι, δημιουργικοί και τολμηροί. Δέχονται την κριτική των άλλων και δείχνουν σεβασμό στους γύρω τους.

Καλύτερα να ρωτάς…
Όταν έχετε αμφιβολίες για κάτι που κάνατε, ζητήστε από τους γύρω σας την άποψή τους. Προσπαθήστε να μην αρχίσετε αμέσως να αμύνεστε, αλλά περιμένετε λίγο, ώστε να επεξεργαστείτε όσα ακούσατε. Καλό είναι να μάθετε να ζητάτε τη γνώμη των άλλων, πράγμα που θα σας βοηθήσει να καταλάβετε τον εαυτό σας καλύτερα. Δεν χρειάζεστε τους άλλους μόνο για να σας επαινούν, μια αρνητική κριτική μπορεί να είναι εξίσου χρήσιμη.

Η βοήθεια του ειδικού
Αν η χαμηλή αυτοεκτίμηση και τα αρνητικά αισθήματα και σκέψεις που προκαλεί παραμένουν έντονα παρά τις προσπάθειές σας, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζετε δυσκολίες στην καθημερινή σας ζωή, μη διστάσετε να ζητήσετε βοήθεια από έναν ψυχολόγο. Ο ειδικός θα σας βοηθήσει να αποκτήσετε νέα προοπτική και θα σας κατευθύνει έτσι ώστε να ανακαλύψετε τις δυνατότητές σας, να δημιουργήσετε καλές διαπροσωπικές σχέσεις και να αναπτύξετε μια πιο θετική εικόνα για τον εαυτό σας. Επίσης, μπορεί να σας βοηθήσει να αντιμετωπίσετε συναισθήματα και πεποιθήσεις που αποτελούν εμπόδια για την ανάπτυξη της αυτοπεποίθησής σας, όπως ο φόβος της αποτυχίας.

Μήπως οδηγεί στον ναρκισσισµό;
Η αποδοχή και η αγάπη του εαυτού μας είναι από τις υποχρεώσεις που έχουμε ως άνθρωποι, αν θέλουμε να διατηρήσουμε την ψυχική μας ισορροπία, και δεν πρέπει να συγχέονται με τον ναρκισσισμό. Η αληθινή αυτοεκτίμηση, πέρα από τον σεβασμό για εμάς τους ίδιους, περιλαμβάνει την αποδοχή και την αγάπη προς τους άλλους.

Από την κούνια
Το να ενθαρρύνουν οι γονείς το παιδί τους να αναλάβει πρωτοβουλίες είναι πολύ σημαντικό, γιατί έτσι το οδηγούν προς την ανεξαρτησία του και τονώνουν το αίσθημα ικανοποίησής του, αφού προσπαθεί και πετυχαίνει μόνο του. Αντίθετα, όταν το εμποδίζουν να αναλάβει πρωτοβουλίες, μπορεί να του προκαλέσουν ενοχές, αίσθημα ανεπάρκειας και εξάρτησης, τα οποία επιδρούν αρνητικά στη διαμόρφωση της αυτοαντίληψής του. Άτομα που έχουν υποστεί την αυστηρή κριτική, τις υπερβολικές απαιτήσεις ή την υπερπροστασία των γονέων τους δυσκολεύονται να αναπτύξουν μια καλή εικόνα του εαυτού τους, δεν βάζουν στόχους και δεν διεκδικούν τα δικαιώματά τους με αυτοπεποίθηση και με ευαισθησία για τα δικαιώματα των άλλων. Φυσικά, σημαντικό ρόλο στην κοινωνικοποίηση του παιδιού αποκτούν στη συνέχεια οι δάσκαλοι και οι συνομήλικοί του. Γενικά, η αντιμετώπιση των άλλων προς εσάς και οι σχέσεις που έχετε μαζί τους επικυρώνουν ή καταρρίπτουν την εικόνα που οι ίδιοι έχετε για τον εαυτό σας (σε κάποιο βαθμό), πράγμα που ακολουθεί κυκλική πορεία.

Αλλάζει η αυτοεικόνα;
Μπορεί μέχρι το τέλος της εφηβείας να έχουν μπει οι βάσεις για την εικόνα που έχετε για τον εαυτό σας, υψηλή ή χαμηλή, ωστόσο κάποια σημαντικά γεγονότα είναι σε θέση να την αλλάξουν είτε προς το καλύτερο είτε προς το χειρότερο. Έτσι, για παράδειγμα, τραυματικά βιώματα, όπως ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου, η ξαφνική αλλαγή του τρόπου ζωής, μια οικογενειακή κρίση, ακόμα και η συνταξιοδότηση, μπορούν να ρίξουν την αυτοεκτίμησή σας, ενώ από την άλλη μια μεγάλη επαγγελματική επιτυχία μπορεί να την ανυψώσει.

Ψυχικές διαραταχές
Τα άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση συμπεριφέρονται στον εαυτό τους χωρίς αίσθημα ευθύνης, πράγμα που συχνά επιδρά και στη σωματική τους υγεία. Μάλιστα, φαίνεται να υποφέρουν πιο συχνά από ψυχοσωματικές διαταραχές και παράλληλα να διατηρούν ανάλογη στάση απέναντι σε ό,τι τους συμβαίνει, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο, από τον οποίο δύσκολα βγαίνουν.
Από την άλλη, η υψηλή αυτοεκτίμηση είναι σπάνια σε καταθλιπτικά άτομα και εκείνοι που αξιολογούν θετικά τον εαυτό τους είναι πιο ικανοποιημένοι από τη ζωή τους και παρουσιάζουν σπανιότερα ψυχικές διαταραχές.

10+1 ασκήσεις τόνωσης του ηθικού

1. Ξεκινήστε από τα βασικά. Ξεκαθαρίστε τι σας ενοχλεί πάνω σας και βάλτε ρεαλιστικούς στόχους προκειμένου να το βελτιώσετε.
2. Εξίσου σημαντικό είναι να γνωρίζετε τι είναι αυτό που θέλετε να πετύχετε, ώστε να παλέψετε γι’ αυτό όσο μπορείτε. Γνώμονας πρέπει να είναι το τι μπορείτε και όχι το τι πρέπει να κάνετε.
3. Κατανοήστε τη διαφορά ανάμεσα σε αυτό που είστε και αυτό που κάνετε. Ούτε οι επιτυχίες ούτε οι αποτυχίες σας καθορίζουν την αξία σας.
4. Αντιμετωπίζοντας τους φόβους που σας βασανίζουν, αυτοί χάνουν τη δύναμή τους.
5. Δεν πρέπει να μένετε κολλημένοι στις αποτυχίες, γιατί μπορεί η αποχή από το ρίσκο να σας κάνει να νιώθετε ασφάλεια, αλλά δεν σας βοηθά να βελτιωθείτε.
6. Δεν χρειάζεται να ανταποκρίνεστε στις προσδοκίες των άλλων, ούτε να δικαιολογείστε για ό,τι πιστεύετε ή αισθάνεστε.
7. Όταν οι άλλοι σας κάνουν θετικά σχόλια, δεχτείτε τα με ένα «ευχαριστώ».
8. Ξεκινήστε μια νέα δραστηριότητα που σας ενδιαφέρει και δείτε τη σαν μια ευκαιρία να μάθετε και όχι σαν κάτι στο οποίο μπορεί να κερδίσετε ή να χάσετε. Επίσης, είναι ένας τρόπος να γνωρίσετε ανθρώπους με τους οποίους έχετε κοινά ενδιαφέροντα.
9. Κάντε μια λίστα με τα θετικά σας χαρακτηριστικά, ενώ αν θέλετε να συμπεριλάβετε και τα αρνητικά, βρείτε τη θετική τους όψη.
10. Καταγράψτε τα επιτεύγματά σας, από τα πιο μικρά μέχρι τα πιο μεγάλα.
11. Προσπαθήστε καθημερινά να κάνετε πράγματα που θέλετε, όσο μικρά και αν είναι, χωρίς να πρέπει οπωσδήποτε να τα πετύχετε. Για παράδειγμα, αν θέλετε να σας κάνουν έκπτωση σε ένα ρούχο, ζητήστε το. Στη χειρότερη θα σας πουν όχι και στην καλύτερη θα έχετε αυτό που θέλετε. Το να μην προσπαθείτε αυτά τα μικρά πράγματα δείχνει τα όριά σας.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΝ κ. ΣΤΕΦΑΝΟ ΚΑΤΣΑΡΑ, MSc, ψυχολόγο.