Πολλοί ερευνητές διεθνώς αναζητούν εκείνη την ουσία που θα δαμάσει με επιτυχία την όρεξή μας, δρώντας είτε στα πεπτικά ένζυμα του στομάχου είτε απευθείας στον εγκέφαλο. Ωστόσο, μια ομάδα ερευνητών από το Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης αποφάσισε να δοκιμάσει μια τελείως διαφορετική και ενδιαφέρουσα προσέγγιση. Πρόκειται για τη μελέτη μιας ουσίας που ίσως στο μέλλον να μας κινητοποιεί να γυμναστούμε περισσότερο, γέρνοντας τη ζυγαριά ανάμεσα στο γυμναστήριο και τον καναπέ προς την πλευρά του πρώτου. Βέβαια, πρόκειται για μια έρευνα σε πρώιμο στάδιο, η οποία, αν και ενδιαφέρουσα, προς το παρόν δεν παρέχει κάποια μόνιμη ή μαγική λύση στους… οκνηρούς. Ας δούμε, όμως, τι ακριβώς πέτυχαν οι ελβετοί ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης.

Η ορμόνη-στόχος
Η ουσία την οποία μελετούν οι επιστήμονες είναι η ερυθροποιητίνη, μια ορμόνη που παράγεται φυσιολογικά από τα νεφρά. Είναι ήδη γνωστό ότι η μακροχρόνια λήψη της αυξάνει τον αριθμό των ερυθρών αιμοσφαιρίων και τον όγκο του αίματος. Χρησιμοποιείται μάλιστα στη θεραπεία της αναιμίας ασθενών με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια ή και άλλες σπάνιες νόσους.

Οι ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης δοκίμασαν τη δράση της συγκεκριμένης ορμόνης σε δύο διαφορετικά πειραματικά μοντέλα ποντικιών. Σε γενετικά τροποποιημένα πειραματόζωα στον εγκέφαλο των οποίων υπερεκφράζεται διαρκώς η ανθρώπινη ερυθροποιητίνη χωρίς όμως να επηρεάζει τη διαδικασία της ερυθροποίησης (δηλαδή της δημιουργίας περισσότερων ερυθρών αιμοσφαιρίων στο αίμα, κάτι που είναι σημαντικό επειδή η υπερπαραγωγή τους μπορεί να οδηγήσει σε θρόμβωση) και σε ποντίκια στα οποία έγινε μια ένεση ανασυνδυασμένης ερυθροποιητίνης.

Και οι δύο ομάδες πειραματόζωων παρουσίασαν μια απροσδόκητη βελτίωση της αθλητικής τους ικανότητας, χωρίς να παρουσιαστούν αλλαγές στον όγκο της αιμοσφαιρίνης ή στον συνολικό όγκο του αίματος, καθώς και σε άλλες καρδιολογικές παραμέτρους.

Χωρίς επίδραση στο αίμα
Όπως δήλωσε στο Vita ο επικεφαλής ερευνητής, καθηγητής Max Gassmann, «ο απώτερος στόχος της εν λόγω έρευνας είναι να ανακαλύψουμε τον μηχανισμό δράσης της ερυθροποιητίνης στον εγκέφαλο. Γνωρίζοντας ότι η ορμόνη έχει πολλαπλές δράσεις, πέρα από την αύξηση των ερυθρών αιμοσφαιρίων του αίματος, σκεφτήκαμε να ελέγξουμε αν η παρουσία της στον εγκέφαλο αυξάνει την αθλητική απόδοση. Με την έρευνά μας δείξαμε ότι, πράγματι, τα ποντίκια μόλις αρχίσουν να αθλούνται αποδίδουν καλύτερα. Μελλοντικά σκοπεύουμε να αποκαλύψουμε τον μηχανισμό με τον οποίο η ορμόνη δρα στον εγκέφαλο και να διερευνήσουμε αν μπορεί να τροποποιηθεί ώστε να έχει δράση στον εγκέφαλο, αλλά όχι και στην κυκλοφορία του αίματος».

Με πολλή προσοχή
Η έρευνα για την ορμόνη που αυξάνει την αθλητική απόδοση είναι πολύ ενδιαφέρουσα, ωστόσο οι ειδικοί τονίζουν ότι πρόκειται για μια πρώιμη μελέτη μικρής κλίμακας. Χρειάζονται ακόμη πολλές δοκιμές -αρχικά σε πειραματόζωα και στη συνέχεια σε ανθρώπους και ειδικότερα σε αθλητές- ώστε να σχεδιαστεί ένα ασφαλές και αποτελεσματικό σκεύασμα.

Παράλληλα, πρέπει να αποσαφηνιστεί το ύψος της δόσης, η διάρκεια δράσης της, αλλά και οι τυχόν ανεπιθύμητες ενέργειές της στο κεντρικό νευρικό σύστημα.

Επιπλέον, πρέπει να διευκρινιστεί ο τρόπος χρήσης της ερυθροποιητίνης. Όπως τονίζει ο καθηγητής Φαρμακολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Νικόλαος Σιταράς, «δεν πρέπει να στραφούμε στην ερυθροποιητίνη προκειμένου να αυξήσουμε την απόδοσή μας στο γυμναστήριο. Αυτό θα ήταν όχι μόνο λανθασμένο, αλλά και παρακινδυνευμένο, δεδομένου ότι η έρευνα έγινε σε μερικά μόνο πειραματόζωα και δεν γνωρίζουμε τις συνέπειες που μπορεί να έχει η χορήγησή της στον άνθρωπο».

Άλλωστε, σήμερα η ερυθροποιητίνη συγκαταλέγεται στις απαγορευμένες ουσίες από τις περισσότερες αθλητικές ομοσπονδίες και όπως επισημαίνει ο δρ. Gassmann, «εφόσον η λήψη της οδηγεί σε αύξηση των ερυθρών αιμοσφαιρίων και ανιχνεύεται στο αίμα, θα συνεχίσει να είναι απαγορευμένη για τους αθλητές».

Επομένως, αυτή η μελέτη ανοίγει μεν ένα νέο πεδίο έρευνας το οποίο μπορεί να οδηγήσει στον σχεδιασμό μιας ουσίας που διεγείρει το κεντρικό νευρικό σύστημα χωρίς να επηρεάζει το αίμα, αλλά προς το παρόν τα ζητήματα που πρέπει να λυθούν και να αποσαφηνιστούν είναι πολλά. Δεν αποκλείεται λόγου χάρη η υπό μελέτη ουσία, η οποία σύμφωνα με τους ειδικούς φαίνεται ότι επηρεάζει θετικά τη διάθεση και τη νοητική απόδοση, να αποκτήσει τελικά έναν διαφορετικό προορισμό ως ένα ακόμη όπλο στη φαρμακευτική φαρέτρα κατά της κατάθλιψης και της νόσου του Αλτσχάιμερ ή να αποτελέσει ένα τονωτικό ευρύτερης χρήσης για την ενίσχυση της νοητικής απόδοσης και της διάθεσης.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΝ δρ. MAX GASSMANN, καθηγητή Κτηνιατρικής του Institute of Veterinary Physiology του Πανεπιστημίου της Ζυρίχης, και τον κ. ΝΙΚΟΛΑΟ ΣΙΤΑΡΑ, καθηγητή Φαρμακολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.