Αποφασίσατε επιτέλους να τρώτε κατά πως επιτάσσει η μεσογειακή διατροφή, να πίνετε περισσότερο νερό και ξεκινήσατε μαθήματα Pilates, τρέξιμο ή έστω περπάτημα! Σε γενικές γραμμές, δηλαδή, προσέχετε τον εαυτό σας. Τι κάνετε, όμως, για την προστασία των ματιών σας; Τα μάτια συλλέγουν καθημερινά εκατομμύρια εικόνες, χρώματα, σχήματα, μορφές, μας βοηθάνε να επιβιώσουμε και μας εξασφαλίζουν άμεση επικοινωνία με το περιβάλλον γύρω μας. Είναι τόσο συνυφασμένα δε με τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε και προσλαμβάνουμε τον κόσμο, που μάλλον τα θεωρούμε περισσότερο δεδομένα από ό,τι θα έπρεπε. Φοράμε, βέβαια, γυαλιά ηλίου στην παραλία, βάζουμε πού και πού και κρέμα ματιών και πιστεύουμε ότι κάναμε το καθήκον μας. Μήπως, όμως, τελικά δεν τα προστατεύουμε αρκετά; Μήπως οι καθημερινές μας συνήθειες έχουν το αντίθετο αποτέλεσμα; Μιλώντας με τους ειδικούς, ανακαλύψαμε τρόπους να κρατάμε τα μάτια μας γερά σε όλους τους χώρους, εντός και εκτός σπιτιού. Στην κουζίνα, το γραφείο, το υπνοδωμάτιο, το σαλόνι, το παιδικό δωμάτιο, τον καθρέφτη, τον ήλιο.

Στο Γραφείο
Όχι πια δάκρυα; Όλοι υποψιαζόμαστε ότι ο υπολογιστής μπορεί να προκαλεί προβλήματα στην όραση. Δεν είναι τυχαίο ότι μετά από 8 ώρες μπροστά στην οθόνη ανοιγοκλείνετε τα μάτια με δυσκολία. Ευτυχώς, οι εδικοί έχουν καλά νέα: Η χρήση του υπολογιστή δεν συνδέεται με παθήσεις των ματιών, τουλάχιστον σύμφωνα με τα έως τώρα δεδομένα. Παρ’ όλα αυτά, όσοι δουλεύουν πολλές ώρες μπροστά σε οθόνη, παρουσιάζουν συχνά ερεθισμό και ξηρότητα των ματιών, δυσκολία στην εστίαση ή θόλωση της όρασης. Όταν προσηλώνεστε στον υπολογιστή, τα μάτια βρίσκονται σε συνεχή υπερδιέγερση και μειώνεται η συχνότητα που ανοιγοκλείνουν τα βλέφαρα. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι κάθε φορά που ανοιγοκλείνετε τα μάτια, μπαίνει σε εφαρμογή ένας μηχανισμός που απομακρύνει τα υπάρχοντα δάκρυα και φέρνει καινούργια. Όταν, όμως, συμβαίνει με μικρότερο ρυθμό, δεν προστατεύονται επαρκώς τα μάτια και παρουσιάζονται ενοχλήσεις.
Τι μπορείτε να κάνετε;
– Χρησιμοποιείτε τεχνητά δάκρυα Μπορείτε να ενυδατώνετε τα μάτια σας με τις σταγόνες τεχνητών δακρύων, όσο συχνά θέλετε και σε καθημερινή βάση, προκειμένου να απαλλαγείτε από τις ενοχλήσεις. Μάλιστα, η χρήση τους είναι ακόμη πιο απαραίτητη αν φοράτε φακούς επαφής, γιατί τότε τα μάτια σας είναι αναγκασμένα να διαθέτουν και περίσσευμα δακρύων, ώστε να «ταΐσουν» και το φακό, ο οποίος με το που μπαίνει στο μάτι ζητάει υγρά.
– Κάνετε συχνά διαλείμματα «Εστιάστε το βλέμμα σε αντικείμενα που βρίσκονται μακριά και προσπαθήστε να εναλλάσσετε εργασίες που απαιτούν υπολογιστή με άλλες που δεν απαιτούν», συμβουλεύουν οι οφθαλμίατροι.
– Μάθετε τα… μυστικά της οθόνης Η οθόνη του υπολογιστή πρέπει να βρίσκεται σε απόσταση τουλάχιστον 0,5 μέτρου από εσάς. Αποφύγετε τα πολλά χρώματα στην οθόνη και, όταν γράφετε, επιλέγετε ανοιχτόχρωμο φόντο με σκούρα γράμματα, για να μην κουράζονται τα μάτια.

Στην κουζίνα
Φάτε μάτια ψάρια Η κατανάλωση λιπαρών ψαριών 2 φορές την εβδομάδα προστατεύει από την εκφύλιση της ωχράς κηλίδας (πάθηση του αμφιβληστροειδούς). Σε αυτό το συμπέρασμα κατέληξε μετα-ανάλυση του Πανεπιστημίου της Μελβούρνης, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό έντυπο «Archives of Ophthalmology». Μάλιστα, σύμφωνα με το δημοσίευμα αυτό, η πρόσληψη ω-3 λιπαρών οξέων (που περιέχουν τα λιπαρά ψάρια) έχει συνδεθεί με 38% μείωση του κινδύνου εμφάνισης εκφυλιστικών παθήσεων του αμφιβληστροειδούς.
Τι να τρώτε; Από τα πιο πλούσια ψάρια σε ω-3 λιπαρά οξέα είναι ο σολομός, η σαρδέλα, οι γαρίδες, ο ξιφίας, η πέστροφα, η πέρκα και ο κολιός.

Η βιταμίνη των ματιών
Εξίσου σημαντικό για την όραση θεωρείται το συκώτι, λόγω της βιταμίνης Α που περιέχει. Γνωστή ως «βιταμίνη των ματιών», η βιταμίνη A (που υπάρχει στις τροφές σε πρόδρομη μορφή ως ρετινόλη και καροτίνη) είναι αυτή που μας βοηθά να βλέπουμε στο σκοτάδι.
Τι να τρώτε; Επειδή η βιταμίνη Α αποθηκεύεται στο συκώτι, γι’ αυτό και η πλουσιότερη πηγή της είναι το συκώτι των διάφορων ζώων. Την καροτίνη (την οποία το σώμα μας μετατρέπει σε βιταμίνη Α) τη βρίσκουμε σε φρούτα και λαχανικά με έντονο χρώμα, όπως είναι τα καρότα, το σπανάκι και η κίτρινη κολοκύθα.

Φυλακίστε τις ελεύθερες ρίζες
Οι ελεύθερες ρίζες δεν είναι εχθρός μόνο της νεότητας, αλλά και των ματιών. Ευτυχώς, όμως, η επιστήμη είναι για μία ακόμα φορά με το μέρος μας. Πρόσφατες έρευνες φαίνεται να ανακάλυψαν ουσίες που δεσμεύουν τις ελεύθερες ρίζες, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγεται και η λουτεΐνη. Μελέτες, μάλιστα, έχουν διαπιστώσει ότι η πρόσληψη λουτεΐνης μειώνει τον κίνδυνο για αλλοίωση της δομής και της λειτουργικότητας των ματιών. Επιπλέον, πρόσφατη αμερικανική μελέτη δείχνει ότι αντίστοιχη προστατευτική δράση έχουν και άλλες αντιοξειδωτικές ουσίες, όπως οι βιταμίνες C και E, η β-καροτίνη, ο ψευδάργυρος και ο χαλκός. Ωστόσο, δεν υπάρχουν ακόμα επίσημες συστάσεις για τον ευρύ πληθυσμό.
Τι να τρώτε; Τη λουτεΐνη τη βρίσκουμε στο σπανάκι, το λάχανο, τα σπαράγγια, το καρότο, τα εσπεριδοειδή, τις αγκινάρες, την πορτοκαλί πιπεριά και τον κρόκο του αυγού.

Στο σαλόνι
Πάρτε (σωστές) αποστάσεις Κάθεστε μακριά από την τηλεόραση για να προστατεύσετε τα μάτια σας; Καιρός να μάθετε ότι κάτι τέτοιο έχει μάλλον τα αντίθετα αποτελέσματα. Πράγματι, παλαιότερα οι ειδικοί σύστηναν να διατηρούμε μια σημαντική απόσταση από την οθόνη, γιατί οι παλιές τηλεοράσεις θεωρούνταν ότι είχαν ακτινοβολία. Αυτό δεν ισχύει για τα νέα μοντέλα, οπότε το μόνο που καταφέρνουμε τοποθετώντας την τηλεόραση στην άλλη άκρη του δωματίου είναι να κουράζουμε τα μάτια μας, αφού καταβάλλουμε μεγάλη προσπάθεια να διακρίνουμε μικρά σε μέγεθος αντικείμενα. Βέβαια, και η πολύ μικρή απόσταση από την οθόνη καταπονεί τα μάτια, αφού είναι σαν να παρακολουθούμε ταινία στο σινεμά από τη δεύτερη σειρά!
Τι μπορείτε να κάνετε; Για να έχετε καλή αντίληψη της εικόνας, ιδανική απόσταση από οθόνη 32 ιντσών είναι τα 3 μ. Καλό είναι να υπάρχει και απαλός φωτισμός πίσω σας, ώστε να φωτίζεται το δωμάτιο, χωρίς να αντανακλάται το φως στην οθόνη και να επηρεάζεται η φωτεινότητά της.

Στο υπνοδωµάτιο
Bedtime stories Το διάβασμα με χαμηλό φωτισμό ούτε «χαλάει» τα μάτια -έπεσαν έξω οι προβλέψεις των γιαγιάδων μας- ούτε αυξάνει τη μυωπία – μύωπες, συνεχίστε ακάθεκτοι το διάβασμα! Τα κουράζει, όμως, γι’ αυτό και ο επαρκής φωτισμός είναι σημαντικός, αφού βοηθά το οπτικό σύστημα του ματιού. Σε συνθήκες ανεπαρκούς φωτισμού δυσκολεύονται ιδιαίτερα οι πρεσβύωπες.
Τι μπορείτε να κάνετε; Ιδανικά για διάβασμα στο κρεβάτι είναι τα φωτιστικά που «ρίχνουν» φως πάνω από το κεφάλι σας.

Στο παιδικό δωµάτιο
Homework Για να μην κουράζονται τα μάτια του παιδιού σας όταν αυτό διαβάζει στο γραφείο του, χρειάζεται να υπάρχει επαρκής φωτισμός και η απόστασή του από το βιβλίο να μην είναι μικρότερη από 30-40 εκ.
Τι μπορείτε να κάνετε; Για να είστε βέβαιοι ότι το παιδί σας έχει τη σωστή θέση ανάγνωσης, υιοθετήστε το εξής τρικ: Συμβουλεύστε το να ακουμπά τους αγκώνες του πάνω στο γραφείο. Έτσι δεν θα μπορεί να σκύψει και θα έχει τη σωστή απόσταση από το βιβλίο. Ο φωτισμός πρέπει να έρχεται αντίθετα από το χέρι με το οποίο γράφει το παιδί, προκειμένου να μη δημιουργείται σκιά την ώρα που γράφει, ενώ πέρα από το φωτιστικό γραφείου πρέπει να υπάρχει και διάχυτος φωτισμός στο χώρο, ώστε να διευκολύνεται η όραση.

Μπροστά στον καθρέφτη
The dark side Το μολύβι στο εσωτερικό των βλεφαρίδων μπορεί να δίνει βάθος και να προκαλεί μυστήριο, αλλά η προστασία των ματιών κερδίζει στα σημεία. Όταν, λοιπόν, το μολύβι μπαίνει εσωτερικά, η χρωστική ουσία που περιέχει φτάνει μέχρι τη δακρυϊκή στιβάδα και χαλάει την ποιότητά της, με αποτέλεσμα να υπάρχει ο κίνδυνος τοξικών αλλεργιών. Παράλληλα, φράζει τα στόμια των εκεί αδένων και είναι πολύ πιθανό να καταλήξετε με βλεφαρίτιδα (βουλώνουν ουσιαστικά οι πόροι που βρίσκονται κοντά στις βλεφαρίδες) ή ακόμα και χαλάζιο (φλεγμονή στους αδένες των βλεφάρων). Προσοχή χρειάζεται, επίσης, και με τη χρήση της μάσκαρας.
Τι μπορείτε να κάνετε; Προτιμήστε να βάφετε τις βλεφαρίδες από τη μέση τους με φορά προς τα έξω και όχι από τη βάση τους, ώστε να μη φτάνει η χρωστική ουσία στους βοηθητικούς δακρυϊκούς αδένες και προκαλεί αλλεργίες. Πριν κοιμηθείτε, μην ξεχνάτε να καθαρίζετε καλά το πρόσωπό σας, ώστε να απομακρυνθούν υπολείμματα χρωστικών, που θα μπορούσαν κατά τη διάρκεια του ύπνου να προκαλέσουν -μέσω των δακρύων- αλλεργίες ή παθήσεις των ματιών.

Στον ήλιο
Μαϊμούδες Όλοι γνωρίζουμε γιατί πρέπει να προστατεύουμε τα μάτια μας στον ήλιο. Το ζήτημα είναι αν πραγματικά ξέρουμε τον τρόπο. Αγοράζουμε, για παράδειγμα, τα κατάλληλα γυαλιά ηλίου ή επιλέγουμε με βάση τις επιταγές της μόδας;
Τι μπορείτε να κάνετε; Για να προστατεύονται τα μάτια μας, οι φακοί πρέπει να απορροφούν 100% την υπεριώδη ακτινοβολία και να είναι φτιαγμένοι από συγκεκριμένα υλικά που δεν προκαλούν αλλεργίες ή τραυματισμούς. Προκειμένου να βεβαιωθείτε ότι αγοράζετε απορροφητικά γυαλιά, απευθυνθείτε σε έναν οπτικό. Σύντομα, όλα τα πιστοποιημένα οπτικά καταστήματα θα φέρουν ένα ειδικό σήμα, το οποίο θα βρίσκεται στις προθήκες των καταστημάτων και θα εγγυάται την ποιότητα των προϊόντων τους. Τα πρώτα σήματα έχουν ήδη δοθεί. Όσον αφορά την απόχρωση που πρέπει να έχουν οι φακοί τους (αν θα είναι ανοιχτόχρωμοι ή σκουρόχρωμοι), αυτή δεν έχει τόση σημασία στην περίπτωση που ο φακός διαθέτει φίλτρα κατά της υπεριώδους ακτινοβολίας.
Προσοχή! Καλό είναι να αποφεύγετε να αγοράζετε τα γυαλιά σας από τα σουπερμάρκετ ή τους πλανόδιους πωλητές, επειδή η ποιότητά τους είναι αμφίβολη. Μάλιστα, ούτε το διακριτικό CE (το οποίο υπάρχει ως εγγύηση της ποιότητας και της αποτελεσματικότητας των φακών) σας εξασφαλίζει, αφού έχει παρατηρηθεί πληθώρα κρουσμάτων πλαστογράφησης.

Γυαλιά για πέταμα
Ακόμη κι αν αγοράσατε γυαλιά καλής ποιότητας, πρέπει να έχετε υπόψη σας ότι και αυτά έχουν ημερομηνία λήξης, όπως τονίζουν οι ειδικοί, ενώ αν δεν κάνετε σωστή χρήση, θα τα αχρηστεύσετε πριν την ώρα τους.
Τι μπορείτε να κάνετε; Όπως αντικαθιστάτε συχνά την παλιά σας οδοντόβουρτσα και αλλάζετε τακτικά το σφουγγαράκι του μπάνιου, το ίδιο θα πρέπει να κάνετε και με τα γυαλιά ηλίου. Κάθε 2-3 χρόνια, λοιπόν, πρέπει να προμηθεύεστε καινούργια, κυρίως γιατί αλλοιώνεται η επιφάνεια του φακού και χάνεται η διαύγειά του.

Και τα δικά σας, δικά σας!
Με εμφανή, βέβαια, τον κίνδυνο να σας κακοχαρακτηρίσουν, αρνηθείτε σε αυτές τις διακοπές να δανείσετε ορισμένα καλλυντικά στην κολλητή σας. Η μάσκαρα, το μολύβι και οτιδήποτε χρησιμοποιείτε στην περιοχή των ματιών καλό είναι να παραμένει στο δικό σας νεσεσέρ, ώστε να αποφύγετε πιθανές λοιμώξεις. Το ίδιο, βέβαια, ισχύει και για την πετσέτα προσώπου.

Ευχαριστούμε για τη συνεργασία τον κ. Γιάννη Κότσιρα, χειρουργό-οφθαλμίατρο, επιμελητή Α’ Οφθαλμολογικής Κλινικής στο Νοσοκομείο «Ερρίκος Ντυνάν», τον κ. Γιώργο Στάμα, χειρουργό-οφθαλμίατρο, τον κ. Στυλιανό Δερμιτζάκη, ειδικό παθολόγο, τον κ. Στέλιο Μυλόβα, οπτικό, πρόεδρο της Πανελλήνιας Ένωσης Οπτικών και Οπτομετρών, και την κ. Βίβιαν Ντετοπούλου, MSc, κλινική διαιτολόγο-διατροφολόγο, υποψήφια διδάκτορα Χαροκοπείου Πανεπιστημίου.