Το 90% των μελανωμάτων, αν διαγνωστούν έγκαιρα, μπορούν να θεραπευτούν. Στο πλαίσιο της ενημέρωσης του κοινού, η τρέχουσα εβδομάδα (27 έως τις 31 Μαΐου) έχει αφιερωθεί στην πρόληψη. Κατά τη διάρκεια της «Ελληνικής Εβδομάδας κατά του Καρκίνου του Δέρματος», δερματολόγοι σε όλη τη χώρα δέχονται στα ιατρεία τους και σε νοσοκομειακά ιδρύματα το κοινό και εξετάζουν δωρεάν για πιθανό μελάνωμα ή άλλη μορφή καρκίνου του δέρματος.

Επίσης το Τμήμα Πλαστικής Χειρουργικής – Μικροχειρουργικής και Κέντρο Εγκαυμάτων» του « Γενικού Νοσοκομείου Αθηνών Γ. Γεννηματάς » σε συνεργασία με το Γραφείο Πρόληψης και Αγωγής Υγείας του εν λόγω Νοσοκομείου, διοργανώνουν από τις 27 Μαίου έως τις 30 Μαίου 2013, πρόγραμμα δωρεάν προληπτικών εξετάσεων (έλεγχος σπίλων σώματος) για την πρόληψη του μελανώματος και του καρκίνου του δέρματος καθώς και ενημέρωση για την προστασία από την ηλιακή ακτινοβολία.

Το πρόγραμμα απευθύνεται τόσο στο ευρύ κοινό όσο και σε όσους έχουν προγραμματισμένη επίσκεψη κατά το εν λόγω χρονικό διάστημα. Για περισσότερες πληροφορίες: http://www.moh.gov.gr/articles/news/1716-programma-dwrean-prolhptikwn-eksetasewn-elegxos-spilwn-swmatos-gia-thn-prolhpsh-toy-melanwmatos-kai-toy-karkinoy-toy-dermatos

Καρκίνος του Δέρματος

Το ανοσοποιητικό σύστημα του δέρματος εξασθενεί από την ισχυρή ηλιακή ακτινοβολία, η οποία καταστρέφει τα κύτταρα του δέρματος και τροποποιεί το γενετικό τους υλικό. Το σύστημα αναδόμησης του δέρματος δεν μπορεί να εξαλείψει τις σοβαρές βλάβες των κυττάρων του, οι οποίες σχετίζονται με την έκθεση στην υπεριώδη (UV) ακτινοβολία, και μεταβιβάζει λανθασμένες πληροφορίες στα θυγατρικά κύτταρα. Αν αυτά τα κύτταρα συνεχίζουν να διαιρούνται ανεμπόδιστα, είναι δυνατό να μεταλλαχθούν και να εξελιχθούν μετά από χρόνια σε καρκίνο του δέρματος.

Υπάρχουν διαφορετικά είδη και υποκατηγορίες στον καρκίνο του δέρματος, από τα οποία το πιο επικίνδυνο είναι το κακόηθες μελάνωμα. Οι δερματικοί καρκίνοι, εκτός του μελανώματος, δεν είναι τόσο επικίνδυνοι, αλλά είναι 10 φορές πιο συχνοί από το κακόηθες μελάνωμα. Ιδιαίτερα εμφανίζονται σε ηλιοεκτεθειμένες περιοχές του δέρματος, όπως το πρόσωπο, τα αυτιά, η ραχιαία επιφάνεια των άκρων χειρών, οι μασχάλες και στους άνδρες σε περιοχές της κεφαλής, όπου δεν καλύπτονται από μαλλιά.

Με την έγκαιρη διάγνωση υπάρχει πολύ μεγάλη πιθανότητα θεραπείας των αργά εξελισσόμενων μη μελανωματικών δερματικών καρκίνων. Παρ’ όλο που οι μη μελανωτικοί δερματικοί καρκίνοι δίνουν σπάνια μεταστάσεις, οι γιατροί συμβουλεύουν τους ασθενείς να επισκέπτονται συχνά τον δερματολόγο τους, ώστε να ελέγχονται για τυχόν αλλαγές στο δέρμα τους. Οι μη μελανωματικοί καρκίνοι του δέρματος χωρίζονται σε τρεις διαφορετικούς τύπους: ακτινικές υπερκερατώσεις, βασικοκυτταρικός καρκίνος, ακανθοκυτταρικός καρκίνος.

Οι ακτινικές υπερκερατώσεις είναι επιφανειακές δερματικές βλάβες, οι οποίες εμφανίζονται σε περιοχές που έχουν εκτεθεί στην ηλιακή ακτινοβολία για μεγάλο χρονικό διάστημα. Τυπικά εμφανίζονται σαν μια ή περισσότερες μικρές κόκκινες ή καφέ κηλίδες του δέρματος με συχνά λεπιδώδη επιφάνεια. Αυτές είναι τραχείες στην αφή, όταν αγγίζονται με την άκρη των δακτύλων. Μερικές φορές μπορούν να αναπτυχθούν παχύτερα λέπια ή ακόμη και δομές σαν κέρατα. Κάποιες από τις τυπικές θέσεις ανάπτυξης των ακτινικών υπερκερατώσεων είναι: το πρόσωπο, το στήθος, η ραχιαία επιφάνεια των άκρων χειρών, τα αυτιά (στους άνδρες) και το τριχωτό της κεφαλής (στους άνδρες με αλωπεκία). Τα άτομα με ανοιχτόχρωμο δέρμα που έχουν εκτεθεί στην υπεριώδη ηλιακή ακτινοβολία επί πολλά έτη (π.χ. εργαζόμενοι σε εξωτερικούς χώρους ή κάτοικοι χωρών με μεγάλη ηλιοφάνεια) έχουν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης ακτινικών υπερκερατώσεων. Οι βλάβες αυτές προκύπτουν όταν το τοπικό ανοσοποιητικό σύστημα του δέρματος εξασθενεί και αδυνατεί να επιδιορθώσει την κυτταρική βλάβη που πυροδοτείται από την παρατεταμένη έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία. Οι ακτινικές υπερκερατώσεις γενικά θεωρούνται προκαρκινωματώδεις και δυνητικά εξελίξιμες προς ακανθοκυτταρικά καρκινώματα. Επομένως, πρέπει να θεραπεύονται.

Ο βασικοκυτταρικός καρκίνος ή βασικοκυτταρικό καρκίνωμα είναι ένας βραδέως αναπτυσσόμενος όγκος του δέρματος, ο οποίος συχνότερα εντοπίζεται σε ηλιοεκτεθειμένο δέρμα. Υπάρχουν διάφοροι τύποι βασικοκυτταρικού καρκινώματος. Κάποιοι εμφανίζονται σαν επηρμένοι όγκοι στο δέρμα με στίλβουσα επιφάνεια, οι οποίοι συχνά αναπτύσσουν ένα μικρό έλκος στο κέντρο. Αυτοί οι όγκοι καλούνται οζώδη βασικοκυτταρικά καρκινώματα και εντοπίζονται συχνότερα στην κεφαλή και την περιοχή του τραχήλου. Οι ασθενείς τυπικά επισημαίνουν μία βλάβη που δεν ιάται. Άλλα βασικοκυτταρικά καρκινώματα εμφανίζονται σαν λεπτές καφεοειδείς πλάκες στον κορμό, στα άνω άκρα ή στα κάτω άκρα. Αυτά είναι επιφανειακά βασικοκυτταρικά καρκινώματα και εύκολα μπορεί να εκληφθούν λανθασμένα σαν πλάκες εκζέματος ή ψωρίασης ή ξηροδερμίας, για παράδειγμα. Ωστόσο, δεν απαντούν σε ενυδατικές κρέμες ή τοπικά κορτικοστεροειδή. Τα βασικοκυτταρικά καρκινώματα εξορμώνται από το βαθύτερα κείμενο στρώμα της επιδερμίδας και αναπτύσσονται επί χρόνια χωρίς να προκαλούν οποιοδήποτε ενόχλημα. Αυτοί οι όγκοι γενικά δε μεθίστανται, αλλά αν μείνουν αθεράπευτοι μπορούν να αυξηθούν καταστρέφοντας παρακείμενες ή υποκείμενες δομές. Συστήνεται θεραπευτική αντιμετώπιση που περιλαμβάνει χειρουργική εκτομή ή άλλες τοπικά καταστροφικές για τον όγκο θεραπείες.

Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα συχνά προέρχεται από ακτινικές υπερκερατώσεις και έχει ομοιότητες με το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα. Ωστόσο, η επιφάνεια είναι συνήθως πιο επηρμένη και σκληρή. Αυτός ο τύπος του όγκου μπορεί ενίοτε να εκληφθεί λανθασμένα σαν μυρμηκία. Τα ακανθοκυτταρικά καρκινώματα δύνανται σπάνια να επεκταθούν σε λεμφαδένες ή άλλα όργανα (μετάσταση) και να επιφέρουν το θάνατο του ασθενούς.


Το μελάνωμα είναι ένας κακοήθης όγκος που μπορεί να αναπτυχθεί σε προϋπάρχοντα σπίλο στο 30% των περιπτώσεων ή να εμφανιστεί εκ νέου σε φαινομενικά υγιές δέρμα. Οι πιο κοινές εντοπίσεις είναι ο κορμός στους άνδρες, τα κάτω άκρα και ο κορμός στις γυναίκες. Το μελάνωμα εμφανίζεται γενικά σα μία κηλίδα ή πλάκα ή οζίδιο με ποικίλα χρώματα και ασαφή όρια. Όταν η διάγνωση τίθεται σε πρώιμο στάδιο, η ίαση είναι πιθανή και παρέχεται από τη χειρουργική αφαίρεση του μελανώματος. Αντιθέτως, η καθυστερημένη διάγνωση μπορεί να επιτρέψει τη διασπορά σε εσωτερικά όργανα και συνδέεται με πτωχή πρόγνωση. Επομένως, η πρόληψη είναι το μοναδικό, σταθερό και αποτελεσματικό εργαλείο που διαθέτουμε για να αντιμετωπίσουμε το μελάνωμα.
Ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου συχνά κληρονομείται καθώς τα γονίδιά μας παίζουν σημαντικό ρόλο στον καρκίνο του δέρματος. Όποιος έχει οικογενειακό ιστορικό μελανώματος και τύπο δέρματος υψηλού κινδύνου καλό είναι να λαμβάνει πρόνοια και να υποβάλλεται σε ετήσιο έλεγχο. Ένα μελάνωμα συχνά δεν αναγνωρίζεται με γυμνό οφθαλμό και εκ πρώτης όψεως μπορεί να μη διαφέρει από ένα σπίλο ή μια συγγενή βλάβη. Οι αλλαγές στο χρώμα, στο σχήμα, στο μέγεθος, στη διήθηση και στην επιφάνεια, καθώς και η ασυμμετρία στους σπίλους είναι σημάδια που πρέπει να μας προβληματίσουν. Συμπτώματα όπως επίμονος κνησμός ή αιμορραγία μιας βλάβης συνιστούν χαρακτηριστικά γνωρίσματα κακοήθειας. Επιπλέον, η εμφάνιση οποιασδήποτε νέας βλάβης με αυξανόμενο μέγεθος σε προηγούμενα φυσιολογικό δέρμα σε άτομο ηλικίας μεγαλύτερης των 40 ετών θεωρείται ύποπτη και πρέπει να κινητοποιήσει τον ασθενή, ώστε να συμβουλευτεί ένα δερματολόγο.

Φωτότυποι

Ο φωτότυπος του δέρματος περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο το δέρμα αντιδρά στον ήλιο κατά την πρώτη έκθεση: Καίγεται ή μαυρίζει; Ο φωτότυπος αναγνωρίζεται από διάφορα χαρακτηριστικά, όπως είναι το χρώμα των μαλλιών και το βασικό χρώμα του δέρματος. Τα άτομα με λευκό δέρμα ταξινομούνται σε τέσσερις διαφορετικούς τύπους.
Φωτότυπος Ι
• Ωχρό λευκό δέρμα, συχνά με παρουσία φακίδων
• Ξανθά ή κόκκινα μαλλιά
• Μπλε ή πράσινα μάτια
• Το δέρμα είναι εξαιρετικά ευαίσθητο κατά την έκθεση στον ήλιο, καίγεται πάντα και δε μαυρίζει
• Προσωπικός χρόνος προστασίας από 3 έως 10 λεπτά
• Είναι ανώφελο να προσπαθήσετε να μαυρίσετε εάν ανήκετε σε αυτό τον φωτότυπο-το μόνο που θα πετύχετε είναι η πρόκληση δερματικής βλάβης!

Φωτότυπος ΙΙ
• Λευκό δέρμα, λίγο πιο σκούρο σε σύγκριση με τον φωτότυπο Ι
• Ξανθά μαλλιά, σκούρα ξανθά μαλλιά
• Μπλε μάτια
• Το δέρμα είναι επίσης ευαίσθητο κατά την έκθεση στον ήλιο, μαυρίζει σταδιακά και όχι πάντα και είναι επιρρεπές σε εγκαύματα
• Προσωπικός χρόνος προστασίας από 10 έως 20 λεπτά


Φωτότυπος ΙΙΙ
• Ελαφρώς πιο σκοτεινή χροιά δέρματος
• Σκούρα ξανθά, καστανά μαλλιά
• Διάφορα χρώματα ματιών
• Το δέρμα είναι ελάχιστα ευαίσθητο στον ήλιο, μαυρίζει εύκολα και γρήγορα, το δε μαύρισμα διαρκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα
• Προσωπικός χρόνος προστασίας από 20 έως 30 λεπτά

Φωτότυπος ΙV
• Ανοιχτό καστανό δέρμα
• Σκούρα καστανά ή μαύρα μαλλιά
• Σκουρόχρωμα μάτια
• Το δέρμα είναι ανθεκτικό, μαυρίζει γρήγορα και βαθιά, το δε μαύρισμα διαρκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα
• Προσωπικός χρόνος προστασίας 40 λεπτών



Παράγοντες Κινδύνου Ανάπτυξης Κακοήθους Μελανώματος
• Γενετικοί παράγοντες
• Μεγάλος αριθμός κοινών και κλινικά άτυπων σπίλων
• Ευμεγέθεις συγγενείς μελανοκυτταρικοί σπίλοι
• Ιστορικό μελανωτικού ή μη-μελανωτικού καρκίνου του δέρματος
• Οικογενειακό ιστορικό μελανώματος
• Οικογενειακό ιστορικό πολλαπλών μελανοκυτταρικών σπίλων
• Σοβαρά, επώδυνα ηλιακά εγκαύματα ειδικά κατά την παιδική ηλικία
• Διαλείπουσα έκθεση σε δυνατό ήλιο
• Αδυναμία μαυρίσματος/φωτότυποι Ι-ΙΙ
• Κόκκινα ή ξανθά μαλλιά
• Ανοιχτόχρωμα μάτια
• Τάση για εμφάνιση φακίδων
• Ανοσοκαταστολή
• Χρήση συσκευών τεχνητού μαυρίσματος
• Προηγούμενη θεραπεία PUVA
• Μεγαλύτερη ηλικία
• Υψηλότερο κοινωνικοοικονομικό επίπεδο
• Μελαγχρωματική ξηροδερμία



Συμβουλές
• Έκθεση στον ήλιο (ηλιακή ακτινοβολία) Αιφνίδια εντατική και άμεση έκθεση στον ήλιο θα πρέπει οπωσδήποτε να αποφεύγεται. Είναι σοφό να αποφεύγεται η άμεση έκθεση στον ήλιο, ιδιαίτερα μεταξύ 11:00π.μ. και 15:00μ.μ.

• Αντιηλιακή προστασία Τα αντιηλιακά προϊόντα πρέπει να έχουν υψηλό δείκτη προστασίας – δείκτης 15 για ενήλικες, 30 και περισσότερο για τα παιδιά – και να παρέχουν προστασία τόσο από την υπεριώδη ακτινοβολία Α (UVA ) όσο και από την υπεριώδη ακτινοβολία Β (UVB). Το αντηλιακό θα πρέπει να εφαρμόζεται μισή ώρα πριν βγείτε έξω στον ήλιο και η εφαρμογή θα πρέπει να επαναλαμβάνεται κάθε δύο με τρεις ώρες.

• Σκιά Θα πρέπει να τονιστεί ότι τα άτομα που είναι κάτω από μια ομπρέλα σε ανοικτό περιβάλλον, όπως η παραλία, εξακολουθούν να είναι επιρρεπή σε ηλιακά εγκαύματα από την υπεριώδη ακτινοβολία που αντανακλάται, εκτός αν εφαρμοστούν συμπληρωματικά μέτρα ηλιοπροστασίας. Ομοίως, οι ακτίνες του ήλιου διαπερνούν τα σύννεφα σε σημαντικές ποσότητες και ως εκ τούτου εξακολουθεί να υπάρχει μια τάση για το δέρμα να καεί από τον ήλιο ακόμη και τις συννεφιασμένες μέρες της άνοιξης και του καλοκαιριού.

• Ένδυση Τα ενδύματα παρέχουν την καλύτερη προστασία από την έντονη ηλιακή ακτινοβολία. Οι μπλούζες με κοντό μανίκι είναι συγκριτικά καλύτερες σε σχέση με τις αμάνικες, καθώς επίσης και τα ενδύματα με πυκνή ύφανση. Είναι ακόμη καλό να φοράει κάποιος καπέλο με μεγάλο γείσο και καλής ποιότητας γυαλιά ηλίου (καθώς η υπεριώδης ακτινοβολία είναι βλαβερή για τα μάτια). Σήμερα είναι διαθέσιμα στην αγορά, ειδικά ενδύματα για τα παιδιά, συμπεριλαμβανομένων των μαγιό, με ενσωματωμένο δείκτη ηλιακής προστασίας (δείκτης μέχρι 50).

• Τύπος δέρματος Σε γενικές γραμμές, ο κανόνας είναι ότι το δέρμα θα πρέπει σταδιακά να εξοικειωθεί με την ηλιακή ακτινοβολία (σταδιακή έκθεση). Δέρμα που μαύρισε σταδιακά μπορεί να ανεχθεί την υπεριώδη ακτινοβολία έως και 10 φορές καλύτερα από το μη μαυρισμένο δέρμα. Ο καθένας, επίσης, πρέπει να γνωρίζει τον ειδικό προσωπικό χρόνο προστασίας που αντιστοιχεί στον φωτότυπό του ή διαφορετικά το μέγιστο επιτρεπτό χρονικό διάστημα έκθεσης στον ήλιο χωρίς προστασία.