Είναι εκτελεστικός διευθυντής του Κέντρου Υγείας και Ευεξίας Anschutz της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Κολοράντο και καθηγητής Παιδιατρικής. Έχει διατελέσει πρόεδρος της Α΄ Διαβούλευσης του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για την παχυσαρκία, καθώς και της Εταιρείας Παχυσαρκίας και της Αμερικανικής Εταιρείας για την Διατροφή. Υπήρξε μέλος της ομάδας εμπειρογνωμόνων του Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας των ΗΠΑ, που συνέταξε τις οδηγίες για τη θεραπεία και την πρόληψη της παχυσαρκίας. Τέλος, είναι συνιδρυτής του Εθνικού Μητρώου Ελέγχου Βάρους* (National Registry of Weight Control) και της πρωτοβουλίας «America on the Move», που στόχο έχει την πρόληψη της παχυσαρκίας μέσω μικρών αλλαγών στις διατροφικές συνήθειες και τη φυσική δραστηριότητα.
Κύριε Hill, τελικά γιατί παίρνουμε βάρος;
Παίρνουμε βάρος, γιατί ο οργανισμός μας είναι «φτιαγμένος» να ζει σε ένα εντελώς διαφορετικό περιβάλλον από αυτό που ζούμε, σε ένα περιβάλλον στο οποίο δεν υπάρχει πλεόνασμα τροφής και πρέπει καθημερινά να δουλεύουμε σκληρά. Έτσι, για το μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας της ανθρωπότητας, το φυσιολογικό ήταν να τρώμε όποτε υπήρχε διαθέσιμη τροφή και να ξεκουραζόμαστε όποτε αυτό ήταν δυνατό.
Επομένως, η αύξηση του βάρους μας σχετίζεται με την έλλειψη άσκησης και την κακή διατροφή;
Νομίζω ότι η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας είναι το κρίσιμο στοιχείο στην περίπτωση της αύξησης του σωματικού βάρους. Από όσο γνωρίζω δεν υπήρξε ποτέ ανθρώπινη κοινωνία με υψηλά επίπεδα σωματικής δραστηριότητας, που να αντιμετωπίζει πρόβλημα παχυσαρκίας. Το λάθος μας, επομένως, είναι ότι δεν είμαστε αρκετά δραστήριοι. Το σώμα μας είναι φτιαγμένο για να κινείται και όταν αυτό δεν συμβαίνει, τότε χειρίζεται με διαφορετικό τρόπο τα καύσιμα που του δίνουμε, με αποτέλεσμα η φυσιολογία μας να αλλάζει.
Πολλές έρευνες θεωρούν την καθιστική ζωή ιδιαίτερα επιβαρυντικό παράγοντα.
Αν και οι τροφές που καταναλώνουμε παίζουν σημαντικό ρόλο όσον αφορά την παχυσαρκία, ωστόσο αν ήμασταν μια σωματικά δραστήρια κοινωνία θα είχαμε λιγότερα προβλήματα. Έχουμε μελετήσει αθλητές και φαίνεται ότι οι άνθρωποι αυτοί μπορούν να φάνε ό,τι θέλουν χωρίς ουσιαστικό αντίκτυπο στο σώμα τους. Αν και οι περισσότεροι δεν πρόκειται να φτάσουμε σε τόσο υψηλό επίπεδο, η τακτική άσκηση μπορεί να μας γλιτώσει από πολλά προβλήματα. Μάλιστα, πολλοί άνθρωποι ασκούνται προκειμένου να είναι σε θέση να τρώνε ό,τι θέλουν και αυτός είναι ένας καλός λόγος για να ξεκινήσει κάποιος τη γυμναστική.
Το πρόβλημα της παχυσαρκίας είναι πιο έντονο στις μέρες μας. Γιατί;
Γιατί υπάρχει μεγάλη αναντιστοιχία ανάμεσα στο περιβάλλον και τη φυσιολογία μας. Ο οργανισμός μας δεν είναι ρυθμισμένος να λειτουργεί σε ένα περιβάλλον, όπου υπάρχει μεγάλη διαθεσιμότητα σε τροφές και η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας κυριαρχεί. Έτσι, στην ουσία δεν έχουμε αναπτύξει άμυνες ενάντια στην υπερφαγία ή την έλλειψη άσκησης.
Δηλαδή δεν μπορούμε να χάσουμε βάρος;
Μπορούμε. Μάλιστα, η απώλεια κιλών είναι το εύκολο μέρος. Η δυσκολία έγκειται στο να μην τα ξαναπάρουμε, καθώς το σώμα μας είναι «προγραμματισμένο» να αποθηκεύει ενέργεια και όχι να χάνει. Αυτός είναι και ο λόγος που οι άνθρωποι στο National Weight Control Registry ασκούνται τόσο πολύ, στην ουσία η άσκηση βοηθάει στον έλεγχο της βιολογικής μας τάσης να παχαίνουμε.
Μπορεί, λοιπόν, η διατροφή να είναι η κινητήρια δύναμη στην απώλεια του βάρους, αλλά στη φάση της συντήρησης τα δεδομένα αλλάζουν και τότε η άσκηση παίρνει τον πρώτο λόγο. Η φυσική δραστηριότητα αποτελεί τον καλύτερο δείκτη για το ποιος θα μπορέσει να διατηρήσει το βάρος του σε φυσιολογικά επίπεδα.
Έχει σημασία ποια δίαιτα θα ακολουθήσω για να χάσω βάρος; Είναι, δηλαδή, όλες οι δίαιτες εξίσου καλές;
Παλιότερα δεν θεωρούσα ότι υπάρχουν «καλές» και «κακές» δίαιτες, τώρα όμως έχει αλλάξει κάπως ο τρόπος που τις αντιμετωπίζω. Δεν έχει σημασία πώς χάνεις βάρος, αρκεί να το χάσεις. Σημασία έχει να μην το ξαναπάρεις. Η απώλεια κιλών είναι στην ουσία περιορισμός της ποσότητας τροφής που καταναλώνεις και ο τρόπος που θα το πετύχεις είναι προσωπική επιλογή. Ο καθένας βρίσκει το πρόγραμμα που του ταιριάζει και προσπαθεί να το τηρήσει. Μπορεί, για παράδειγμα, να μην είμαι οπαδός μιας διατροφής χαμηλής σε υδατάνθρακες, αλλά φαίνεται να λειτουργεί όσον αφορά την απώλεια βάρους. Δυστυχώς, όμως, δεν μπορείς να μείνεις σε αυτήν για μεγάλο χρονικό διάστημα. Έτσι, σε βοηθάει μεν να χάσεις βάρος, αλλά αν θες να το κρατήσεις μακριά πρέπει να μάθεις να ακολουθείς μια διατροφή χαμηλή σε λιπαρά και να γυμνάζεσαι περισσότερο.
Για εμένα και τους συνεργάτες μου, η απώλεια βάρους είναι μια διαδικασία που διαρκεί περίπου 6 μήνες. Στο διάστημα αυτό θα χάσεις όσο βάρος είναι να χάσεις. Στο τέλος αυτής της περιόδου –είτε έχεις φτάσει στο επιθυμητό αποτέλεσμα είτε όχι-, θα πρέπει να δουλέψεις για να μην το ξαναπάρεις.
Υπάρχουν στοιχεία για το πόσοι άνθρωποι καταφέρνουν να χάσουν κιλά και να τα κρατήσουν μακριά;
Δυστυχώς, δεν υπάρχουν καλές στατιστικές. Ειδικοί που έχουν αξιολογήσει τα περιορισμένα διαθέσιμα στοιχεία, εκτιμούν ότι το ποσοστό επιτυχίας δεν ξεπερνά το 20-25%. Αυτό σημαίνει ότι η πλειοψηφία των ανθρώπων που χάνει βάρος το ξαναπαίρνει. Το πρόβλημα είναι ότι οι άνθρωποι που ξεκινούν μια δίαιτα, πιστεύουν ότι μπορούν να την ακολουθήσουν για μεγάλο χρονικό διάστημα. Έτσι, ενώ στην αρχή τα πάνε καλά, στη συνέχεια κουράζονται και επιστρέφουν στις παλιές τους συνήθειες.
Και τι μπορούμε να κάνουμε για αυτό;
Αλλαγή στον τρόπο που αντιμετωπίζουμε την τροφή μας. Πρέπει να στραφούμε στην «έξυπνη διατροφή». Αυτό σημαίνει ότι δίνουμε βάρος στο μέγεθος των μερίδων που καταναλώνουμε και στην αναζήτηση τρόπων μείωσης της ενεργειακής πυκνότητας των τροφίμων που επιλέγουμε. Με άλλα λόγια, αποφεύγουμε τις μεγάλες μερίδες, που προωθούν την υπερκατανάλωση και αποφεύγουμε όσο γίνεται τα επεξεργασμένα τρόφιμα, που στην πλειοψηφία τους έχουν επιπλέον λίπος και ζάχαρη, άρα πολλές θερμίδες ανά μονάδα βάρους.
Για να τα πετύχουμε, όμως, αυτό πρέπει να γίνουμε υπεύθυνοι καταναλωτές, να μάθουμε να διαβάζουμε τις ετικέτες και να ζητάμε από τη βιομηχανία τροφίμων να προσαρμοστεί στις δικές μας ανάγκες.
Είστε παιδίατρος. Τι πιστεύετε για τα υψηλά ποσοστά παχυσαρκίας μεταξύ των παιδιών;
Τα παιδιά είναι παχύσαρκα για τους ίδιους λόγους που οι ενήλικες είναι παχύσαρκοι· κάθονται όλη την ώρα, δεν κινούνται και τρώνε λανθασμένα. Ωστόσο, από τη στιγμή που οι γονείς ελέγχουν εξ’ ολοκλήρου τη διατροφή τους, κάτι τέτοιο δεν θα έπρεπε να συμβαίνει. Το εντυπωσιακό, πάντως, είναι ότι τα παιδιά είναι ικανά να ρυθμίζουν μόνα τους τις ανάγκες τους, αρκεί να τα αφήσουμε. Τους αρέσει να παίζουν και μπορούν να επιλέγουν τι θα φάνε και πότε. Δυστυχώς, όμως, τα μαθαίνουμε να παρακάμπτουν τα σήματα που τους στέλνει το σώμα τους και έτσι διαταράσσουμε το πρόγραμμά τους.
Τι μπορούμε να κάνουμε στην περίπτωση αυτή;
Να καλλιεργήσουμε στα παιδιά δεξιότητες, που να βοηθούν στη διαχείρισης του βάρους. Αυτό προσπαθούμε να κάνουμε και με ένα από τα προγράμματά μας, που αφορά μαθητές 5ης δημοτικού. Είναι, για παράδειγμα, καλύτερο να τους μάθουμε πώς η ενέργεια των τροφίμων σχετίζεται με την ενέργεια της σωματικής δραστηριότητας, αντί να τους λέμε τι να κάνουν ή να μην κάνουν. Έτσι, θα αρχίσουν να παίρνουν τις δικές τους αποφάσεις και θα μάθουν πώς να είναι πιο υγιείς καταναλωτές. Ελπίζουμε ότι με τον τρόπο αυτόν θα βγουν αύριο έξω και θα αναζητήσουν πιο υγιεινές επιλογές στα καταστήματα και τα εστιατόρια.
Από πού πρέπει να ξεκινήσουμε τις παρεμβάσεις προκειμένου να σταματήσουμε την εξάπλωση της παχυσαρκίας;
Δεν μπορεί να είναι ένα μόνο μέρος. Για παράδειγμα, στις Η.Π.Α. καταφέραμε να βγάλουμε όλα τα αναψυκτικά από το 99% των σχολικών κυλικείων, αλλά αυτό δεν επηρέασε την κατανάλωσή τους, αφού οι μαθητές πήγαιναν στο σπίτι τους και τα έπιναν. Πρέπει η δράση μας να είναι πιο ευρεία, να περιλαμβάνει το σχολείο, το σπίτι, την κοινότητα, τους χώρους εργασίας.
Έχει επηρεάσει η έρευνά σας τον τρόπο ζωής σας;
Αρκετά. Αν και δεν είμαι πολύ αδύνατος, προσπαθώ να κάνω αυτό που πρέπει. Προσπαθώ να ασκούμαι τακτικά και συνήθως τα καταφέρνω τις 5 μέρες της εβδομάδας. Όσο κρατάω τα επίπεδα της φυσικής δραστηριότητάς μου υψηλά, δεν χρειάζεται να ανησυχώ για το τι θα φάω. Στην πραγματικότητα αθλούμαι για να μπορώ να τρώω ό,τι μου αρέσει.
*Ένα μητρώο, στο οποίο καταγράφονται όσοι έχουν καταφέρει επιτυχώς να χάσουν βάρος και να διατηρήσουν τα αποτελέσματα της προσπάθειάς τους.
