Τι κοινό έχουν ο άγγλος ποδοσφαιριστής David Beckham με τη λαμπερή Sharon Stone και την κόρη του Barack Obama Maya; Και οι τρεις ανήκουν στα 235 εκατομμύρια ανθρώπων παγκοσμίως που έχουν άσθμα, μια χρόνια φλεγμονώδη νόσο των αεραγωγών των πνευμόνων. Οι αεραγωγοί των ασθματικών ασθενών βρίσκονται σε μια κατάσταση διαρκούς «επιφυλακής» και μόλις εκτεθούν σε έναν ερεθιστικό παράγοντα, συσπώνται και στενεύουν, δυσκολεύοντας την αναπνοή και προκαλώντας συμπτώματα που απαιτούν άμεση αντιμετώπιση. Ας δούμε ποια είναι αυτά, πώς αντιμετωπίζονται, αλλά και τι αποκαλύπτουν οι τελευταίες έρευνες για το άσθμα.Ποια συμπτώματα να με ανησυχήσουν;Τα κύρια συμπτώματα του άσθματος είναι η δύσπνοια, ο βήχας (ιδίως τις βραδινές και πρώτες πρωινές ώρες ή μετά από άσκηση), η συρίττουσα αναπνοή (συριγμός ή «γατάκια») και το αίσθημα βάρους στο στήθος. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο επίμονος ξηρός βήχας που χειροτερεύει τις πρώτες πρωινές ώρες (4-5 π.μ.), με αποτέλεσμα να ξυπνάει τον ασθενή, μπορεί να είναι προάγγελος του άσθματος και να προηγείται των υπόλοιπων συμπτωμάτων. Πρόκειται για αλλεργία;Η πλειονότητα των περιπτώσεων άσθματος είναι αλλεργικής αιτιολογίας. Στα ύποπτα αλλεργιογόνα συγκαταλέγονται τα ακάρεα της οικιακής σκόνης, η γύρη, τα κατοικίδια και οι μύκητες (π.χ. η μούχλα). Από τη στιγμή που εντοπιστούν οι «ένοχοι», συνιστάται η αποφυγή τους, όταν αυτό είναι εφικτό, καθώς και η λήψη μέτρων (π.χ. με κατάλληλη ρύθμιση της αγωγής) όταν αυτό δεν είναι, όπως στην περίπτωση της γύρης. Ωστόσο, στους εκλυτικούς παράγοντες που μπορεί να πυροδοτήσουν μια κρίση άσθματος ανήκουν και ο καπνός του τσιγάρου, το κρύο, το άγχος, οι αναπνευστικές λοιμώξεις, καθώς και ορισμένα φάρμακα (π.χ. η ασπιρίνη, τα αντιυπερτασικά με β-αναστολείς). Επιπλέον, σήμερα για την αύξηση των κρουσμάτων άσθματος ενοχοποιούνται πλέον και παράγοντες όπως η ατμοσφαιρική ρύπανση σε συνδυασμό με τη διαβίωση σε «αποστειρωμένα» περιβάλλοντα, μακριά από τη φύση. Ποιες εξετάσεις πρέπει να κάνω;Η σπιρομέτρηση πριν και μετά τη χορήγηση φαρμάκου (βρογχοδιασταλτικού) αποτελεί την κυρία εξέταση για τη διάγνωση του άσθματος. Κατά τη διάρκεια της εξέτασης, ουσιαστικά θα χρειαστεί να φυσήξουμε με δύναμη σε ένα ειδικό στόμιο συνδεδεμένο με μια συσκευή (σπιρόμετρο) που καταγράφει τη ροή και τον όγκο του εισπνεόμενου και του εκπνεόμενου αέρα και βοηθά τον ειδικό να εκτιμήσει τον βαθμό απόφραξης των αεραγωγών. Παράλληλα, ο ειδικός θα συστήσει και ορισμένες ακόμη εξετάσεις αίματος, καθώς και δερματικές δοκιμασίες για τον εντοπισμό του ένοχου αλλεργιογόνου. Kληρονομείται;Υπολογίζεται ότι τα παιδιά των οποίων και οι δύο γονείς είναι ασθματικοί έχουν υψηλό ποσοστό εμφάνισης άσθματος, που ορισμένες μελέτες το ανεβάζουν στο 45%. Εάν μόνο ο ένας γονιός έχει άσθμα, υπολογίζεται ότι υπάρχουν περίπου 16% πιθανότητες το παιδί να εκδηλώσει άσθμα. Θα παίρνω φάρμακα κάθε μέρα;Η αγωγή εξαρτάται από τη βαρύτητα της νόσου. Εάν οι αναπνευστικές κρίσεις είναι αραιές, τότε η αγωγή μπορεί να περιοριστεί στη λήψη εισπνεόμενων βρογχοδιασταλτικών (π.χ. β-διεγέρτες ταχείας έναρξης δράσης) για την καταπολέμηση της δύσπνοιας. Τα φάρμακα αυτά δρουν αμέσως, εντός 3-5΄ από τη λήψη τους (εξού και λέγονται «ανακουφιστικά»). Εάν όμως οι κρίσεις είναι συχνές, π.χ. καθημερινές, θα χρειαστούν και ρυθμιστικά φάρμακα (π.χ. εισπνεόμενα κορτικοστεροειδή μόνα τους ή σε συνδυασμό με βρογχοδιασταλτικά μακράς δράσης), που χορηγούνται με σκοπό να προλάβουν την εμφάνιση των κρίσεων και λαμβάνονται 1-2 φορές ημερησίως.Φταίει η διατροφή μου;Η ολοένα και μεγαλύτερη αύξηση των πασχόντων από άσθμα στις σύγχρονες κοινωνίες αποδίδεται από αρκετούς ερευνητές στην υψηλή κατανάλωση επεξεργασμένων τροφίμων. Σύμφωνα μάλιστα με έρευνα που δημοσιεύτηκε στο «Nature Medicine», μια διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες (δηλαδή σε λαχανικά, φρούτα και δημητριακά ολικής άλεσης) φάνηκε να συνδέεται με μείωση της φλεγμονής των πνευμόνων, ενώ η φτωχή σε φυτικές ίνες διατροφή είχε το αντίθετο αποτέλεσμα. Επιπλέον, έρευνες έχουν συσχετίσει τη μεσογειακή διατροφή με τη μείωση της συχνότητας του άσθματος.Στην εγκυμοσύνη χειροτερεύει;Η εξέλιξη του άσθματος κατά τη διάρκεια της κύησης δεν είναι προβλέψιμη. Το άσθμα μπορεί είτε να επιδεινωθεί είτε να μείνει σταθερό είτε να βελτιωθεί. Γι’ αυτό και η έγκυος πρέπει να παρακολουθείται και από τον πνευμονολόγο, ώστε να ρυθμίζεται η αγωγή της, η οποία μπορεί να χορηγηθεί και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.Πόσο συχνό είναι;Στη χώρα μας το 8,6% του πληθυσμού έχει άσθμα, σύμφωνα με την Πανελλαδική Έρευνα για το Άσθμα, που πραγματοποίησε η Ομάδα Άσθματος της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας. Στις ηλικίες 18-44 ετών το ποσοστό είναι 8,8%, στους 45-69 ετών είναι 9,12% και στους άνω των 70 ετών είναι 11,76%. Ακόμη, στα παιδιά έως 9 ετών είναι 3,79%, ενώ στα 10-18 ετών είναι 7,89%. Τι αποκαλύπτουν οι έρευνες* Τα κατοικίδια και γενικότερα η έκθεση σε ζώα από μικρή ηλικία ισχυροποιεί την άμυνα του οργανισμού και μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης άσθματος, όπως δείχνουν πολυάριθμες έρευνες, η πιο πρόσφατη εκ των οποίων διεξήχθη από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας.* Τα δύο τρίτα όσων ταλαιπωρούνται από άσθμα έχουν και άλλη μία αλλεργία τουλάχιστον, γεγονός που καθιστά την άνοιξη -εποχή έξαρσης των αλλεργιών- εποχή μεγάλης ταλαιπωρίας για τους πάσχοντες, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε στo επιστημονικό περιοδικό «Annals of Allergy, Asthma & Immunology».* Η βιταμίνη D, που ο οργανισμός συνθέτει κατά την έκθεσή μας στον ήλιο, θεωρείται ότι ηρεμεί το υπερδραστήριο ανοσοποιητικό σύστημα των ασθματικών ασθενών, υποστηρίζει έρευνα που δημοσιεύτηκε στο «Journal of Allergy and Clinical Immunology».ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΝ κ. ΣΟΦΙΑ ΚΑΛΑΜΠΟΚΑ, πνευμονολόγο.