Ευρέως γνωστός ως Ουλάι, ο καλλιτέχνης Φρανκ Ούβε Λαϊζίπεν, πρώην σύντροφος της Μαρίνα Αμπράμοβιτς, άφησε την τελευταία του πνοή στη Λουμπλιάνα της Σλοβενίας, σε ηλικία 76 ετών, έπειτα από μάχη με τον καρκίνο.
Την είδηση του θανάτου του διάσημου εικαστικού γνωστοποίησε μέσω ανάρτησης στα social media η Μαρίνα Αμπράμοβιτς:
«Με μεγάλη θλίψη έμαθα σήμερα για το θάνατο του φίλου και πρώην συνεργάτη μου Ulay. Ήταν ένας εξαιρετικός καλλιτέχνης και ανθρώπινο ον, που θα μας λείψει βαθιά.
Την ημέρα αυτή, είναι παρήγορο να γνωρίζουμε ότι η τέχνη και η κληρονομιά του θα ζήσουν για πάντα», σημείωσε στην ανάρτησή της.
Γεννημένος στο Ζόλινγκεν της Γερμανίας το 1943, ο γερμανός καλλιτέχνης Ουλάι, γνώρισε διεθνή αναγνώριση για τις φωτογραφικές Polaroid προσεγγίσεις του αλλά και τη θυελλώδη σχέση του με τη Μαρίνα Αμπράμοβιτς.
Το ζευγάρι της σύγχρονης τέχνης
Γεννημένος το 1943 στο Ζόλινγκεν, έζησε και εργάστηκε στο Άμστερνταμ πριν μετακομίσει στη Λουμπλιάνα όπου, πέρυσι τον Νοέμβριο, στα 76α γενέθλιά του, άνοιξε το Foundation and Project Space.
Ο Ουλάι ήταν ίσως γνωστότερος από τη συνεργασία του με την Αμπράμοβιτς, με την οποία γνωρίστηκαν το 1976 στο Άμστερντάμ. Επί 12 χρόνια αποτέλεσαν ένα από τα πιο διάσημα και πρωτοπόρα καλλιτεχνικά ζευγάρια της παγκόσμιας τέχνης.
«Για να καταλάβεις τον Ουλάι, χρειάζεσαι πολύ χρόνο, ίσως όλη μας τη ζωή» είχε πει κάποτε για τον πρώην σύντροφό της η Αμπράμοβιτς.
Οι δύο τους επεχείρησαν να δοκιμάσουν την έννοια των δύο που γίνονται ένα, πιέζοντας στα άκρα τη σχέση και την τέχνη τους. Εμβληματική, άλλωστε, παραμένει η περφόρμανς με τους δύο πλάτη με πλάτη, με πλεγμένα τα μαλλιά τους.
Η σχέση τους ήταν θυελλώδης και με έντονες διακυμάνσεις. Το 1998 η κλονισμένη σχέση τους έλαβε τέλος, αν και καλλιτεχνικά συμβολικό. Αποφάσισαν να πουν «αντίο»με μία περφόρμανς όπου ο καθένας τους περπάτησε από αντίθετη αφετηρία 2,500 χιλιόμετρα στο Σινικό Τείχος, συναντήθηκαν στη μέση, αγκαλιάστηκαν και χώρισαν.
Το 2010, στο πλαίσιο της έκθεσης «Μαρίνα Αμπράμοβιτς: η Καλλιτέχνις είναι Εδώ» στο ΜΟΜΑ, η Αμπράμοβιτς καθόταν ακίνητη και σιωπηλή επί ώρες στο αίθριο του μουσείου και υποδεχόταν το κοινό. Μεταξύ των ανθρώπων που κάθισαν απέναντί της, ήταν και ο Ουλάι.
Η ίδια κατακλύστηκε από συναίσθημα και δάκρυα άρχισαν να κυλούν στα μάτια της, σε μία επανασύνδεση που είχε κάνει το γύρο του κόσμου και εκατομμύρια views.
Το 2015, ο Ουλάι μήνυσε την Αμπράμοβιτς σε ολλανδικό δικαστήριο, υποστηρίζοντας πως είχε παραβιάσει συμβόλαιο για κάποια έργα που είχαν δημιουργήσει από κοινού.
Η υπόθεση έκλεισε με την Αμπράμοβιτς να αποδίδει πάνω από 250.000 ευρώ σε δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας.
Πριν, αλλά και μετά τη σχέση του με την Αμπράμοβιτς, ο Ουλάι ήταν παθιασμένος φωτογράφος που δούλευε κυρίως με Polaroid.
Στη σειρά εικόνων του Berlin Afterimages (1994-95), εστίασε στη σκληρή πραγματικότητα των περιθωριοποιημένων που ζούσαν κόντρα στον εθνικισμό, σε μία πόλη όμως που ελάχιστα είχε συμβιβαστεί με την ενοποίησή της.
Όσο η υγεία του επιδεινωνόταν, συγκέντρωσε την προσοχή του στη διαδικασία της πόσης νερού που, όπως έλεγε, τον βοήθησε να κατανοήσει πιο βαθιά το ανθρώπινο σώμα και την τέχνη.
«Άρχισα να συλλογίζομαι πώς θα εκλεπτύνω το σώμα σε μία άλλη ζωτική ουσία και κατέληξα στο νερό, διότι το σώμα είναι φτιαγμένο από 70% νερό» έλεγε ο ίδιος.
Επίσης τον Νοέμβριο του 2019, εγκαινιάστηκε στο μουσείο Stedelijk του Άμστερνταμ μεγάλη αναδρομική έκθεση του Ουλάι – η οποία παραμένει έως τον Απρίλιο.
«Είμαστε συντετριμμένοι από τα νέα του θανάτου του Ουλάι στην ηλικία των 76 χρόνων. Ο Ουλάι ήταν το πιο ελεύθερο πνεύμα, ένας πρωτοπόρος και προβοκάτορας με ρηξικέλευθο και ιστορικά μοναδικό έργο.
Ο θάνατός του αφήνει ένα σημαντικό κενό στον κόσμο, ένα κενό που δύσκολα θα καλυφθεί» ανέφερε, μεταξύ άλλων, ο Ρίτσαρντ Σαλτούν, του οποίου η γκαλερί με έδρα το Λονδίνο εκπροσωπούσε τον καλλιτέχνη.
