Τα μάτια μας – σύμφωνα με τους ειδικούς – δεν είναι μόνο το παράθυρο στην ψυχή μας αλλά και στην υγεία μας. Ισως δεν το γνωρίζουμε, αλλά το πίσω μέρος του ματιού μας, ο λεγόμενος βυθός του ματιού, είναι το μόνο σημείο όπου οι γιατροί μπορούν να δουν τα αιμοφόρα αγγεία χωρίς να χρειαστεί να κάνουν τομή στο σώμα.
Αυτό σημαίνει ότι μέσω των ματιών οι γιατροί μπορούν να υποψιαστούν διάφορα προβλήματα υγείας, από την υπέρταση μέχρι τον διαβήτη. Παρ’ όλα αυτά όμως πολλοί από εμάς – πολύ λανθασμένα – αμελούμε τον ετήσιο προληπτικό οφθαλμολογικό έλεγχο.
Ανοια
Καθώς μεγαλώνουμε, όλοι μας κάποια στιγμή θα εμφανίσουμε καταρράκτη (ο κρυσταλλοειδής φακός του ματιού θολώνει και τα αντικείμενα δεν είναι τόσο ευδιάκριτα – κατά κάποιον τρόπο σαν να μπαίνει μία κουρτίνα μπροστά στα μάτια μας και να εμποδίζει την όρασή μας). Αλλά δεν είναι μόνο η όραση που κινδυνεύει από τον καταρράκτη. Η συγκεκριμένη πάθηση έχει συνδεθεί και με την ανάπτυξη άνοιας.
Μια μελέτη στο British Journal of Ophthalmology πέρυσι διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι που πάσχουν από καταρράκτη έχουν 11% μεγαλύτερο κίνδυνο για ανάπτυξη άνοιας. Μια άλλη μελέτη έδειξε ότι οι άνθρωποι που υποβλήθηκαν σε χειρουργική επέμβαση καταρράκτη είχαν 30% λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν άνοια σε σχέση με τους ανθρώπους με καταρράκτη που δεν υποβλήθηκαν σε τέτοια επέμβαση.
Υπάρχουν μερικοί πιθανοί λόγοι για τους οποίους σχετίζεται η ανάπτυξη καταρράκτη με τη διανοητική έκπτωση και αυτοί είναι ότι όταν κάποιος δεν βλέπει καλά μπορεί να απομονωθεί κοινωνικά με αποτέλεσμα να βιώσει τελικά γνωστική έκπτωση ή και μόνο λόγω της αισθητηριακής εξασθένησης μπορεί ο άνθρωπος να οδηγηθεί σε γνωστική έκπτωση.
Από την άλλη πλευρά, ένας άνθρωπος που κάνει χειρουργική επέμβαση καταρράκτη μπορεί να έχει μεγαλύτερη επίγνωση της υγείας του γενικότερα, οπότε και καλύτερη γνωστική ικανότητα.
Διαβήτης
Μια οφθαλμολογική εξέταση μπορεί να είναι ένα κρίσιμο πρώτο βήμα για την ανίχνευση του διαβήτη. Αν και συχνά είναι ασυμπτωματικός σε πρώιμα στάδια, μπορεί ο οφθαλμίατρος να παρατηρήσει αλλαγές στο μάτι. Αυτό συμβαίνει επειδή τα υψηλά επίπεδα γλυκόζης στο αίμα επηρεάζουν τα αιμοφόρα αγγεία.
Γι’ αυτό και μπορεί ο ασθενής που έχει αναπτύξει διαβήτη να ταλαιπωρείται από θολή όραση ακόμα και πριν από την επίσημη διάγνωση της ασθένειας. Ακόμα και οι μεγάλες διακυμάνσεις της γλυκόζης του αίματος μπορεί να οδηγήσουν σε διακύμανση της διάθλασης, με συνέπεια διακύμανση στην οπτική οξύτητα.
Αν βέβαια ο διαβήτης παραμείνει αδιάγνωστος και χωρίς έλεγχο, μπορεί η βλάβη στα μάτια να γίνει μη αναστρέψιμη. Στη διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, όπου τα αιμοφόρα αγγεία στον αμφιβληστροειδή επηρεάζονται, οι ασθενείς μπορεί τελικά να παρουσιάσουν απώλεια όρασης.
Επιπλέον, οι διαβητικοί εμφανίζουν πιο συχνά παθήσεις της οφθαλμικής επιφάνειας και διαταραχή της ποιότητας αλλά και της ποσότητας των δακρύων. Παράλληλα, είναι επιρρεπείς στην ανάπτυξη καταρράκτη σε νεότερη ηλικία.
Η παραπάνω μελέτη έδειξε επίσης 61% αυξημένο κίνδυνο άνοιας σε άτομα με οφθαλμική νόσο που σχετίζεται με τον διαβήτη. Για όλους αυτούς τους λόγους είναι πάρα πολύ σημαντικό ο διαβήτης να ανιχνεύεται νωρίς και να αντιμετωπίζεται σωστά, έτσι ώστε οι όποιες παρενέργειες να αποφευχθούν ή έστω να καθυστερήσουν κατά πολύ.
Επιπλέον, είναι πολύ σημαντικό το διαβητικό άτομο να επισκέπτεται τον οφθαλμίατρο τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο, ανάλογα με το στάδιο της πάθησής του.
Υπέρταση
Οι οφθαλμολογικές εξετάσεις μπορούν να ανιχνεύσουν την υψηλή αρτηριακή πίεση, καθώς αυτή μπορεί να βλάψει τα μικρά αιμοφόρα αγγεία του ματιού. Σε τέτοια περίπτωση δεν είναι απίθανο να έχουν επηρεαστεί και άλλα όργανα, όπως η καρδιά ή τα νεφρά.
Εάν το πρόβλημα εντοπιστεί εγκαίρως, οι αλλαγές μπορούν να αντιστραφούν με τον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης.
Επίσης, η πολύ υψηλή αρτηριακή πίεση μπορεί να οδηγήσει σε βλάβες στον βυθό του ματιού με αποτέλεσμα απώλεια όρασης, η οποία όμως τις περισσότερες φορές είναι αναστρέψιμη.
Υπερχοληστεριναιμία
Τα σημάδια της υψηλής χοληστερίνης στο αίμα μπορεί να εμφανιστούν γύρω από τα μάτια, στα βλέφαρα, με τη μορφή πορτοκαλί πλακών εναπόθεσης χοληστερίνης που ονομάζονται ξανθελάσματα. Επίσης, κάποιοι άνθρωποι με υψηλή χοληστερόλη αναπτύσσουν έναν μπλε δακτύλιο γύρω από τον κερατοειδή.
Σοβαρές ή / και επείγουσες καταστάσεις
Μερικές φορές, σοβαρές απειλητικές για τη ζωή καταστάσεις μπορεί να εντοπιστούν μέσω μιας οφθαλμολογικής εξέτασης, ιδίως αν τα συμπτώματα εμφανιστούν ξαφνικά.
Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν επώδυνες οφθαλμικές κινήσεις, ελλείμματα στο οπτικό πεδίο, διπλωπία, οξεία απώλεια όρασης ή ακούσιες οφθαλμικές κινήσεις.
Οι επείγουσες ή / και σοβαρές καταστάσεις που ίσως κρύβονται πίσω από τέτοια αιφνίδια και θορυβώδη συμπτώματα μπορεί να είναι το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, κάποια νευρολογική πάθηση όπως η σκλήρυνση κατά πλάκας, ένας όγκος στον εγκέφαλο κ.ά.
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία τον δρα Δημήτριο Π. Μπεσίνη, χειρουργό – οφθαλμίατρο
