Λίγο η υπερπληροφόρηση λίγο τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα πρότυπα ζωής της εποχής, η τελειομανία τρυπώνει με κάθε ευκαιρία στην καθημερινότητά μας, επιβάλλοντας ένα πιεστικό τρόπο διαχείρισης του εαυτού και των δυνατοτήτων μας. Μην θεωρείτε ότι τελειομανία είναι μόνο η ανάγκη να γίνεστε καλύτεροι. Η τελειομανία εμφανίζεται ως συναίσθημα που σας κάνει να πιστεύετε ότι δεν φτάνετε σε εκείνο το στόχο, το σημείο, την κατάσταση που λανθασμένα έχετε θέσει ως κριτήριο για να σας αξιολογήσετε, με αποτέλεσμα να αισθάνεστε ανεπαρκείς.
Φανταστείτε τις διαστάσεις που έχει λάβει η τελειομανία στην εποχή μας, ώστε να υπάρχει ειδικό τεστ για την μέτρησή της (Multidimensional Perfectionism Scale). Τα ευρήματα, μάλιστα, από τις αντιδράσεις φοιτητών στις ειδικές ερωτήσεις έδειξαν ότι η τελειομανία αυξήθηκε ραγδαία μεταξύ του 2006 και του 2022. Ειδικότερα, η κοινωνικά καθορισμένη τελειομανία σημείωσε ιδιαίτερα απότομη αύξηση. Αυτό συνεπάγεται ότι παράλληλα με την αύξηση αυτού του αρνητικού συναισθήματος, μειώνεται η χαρά και τη θέση της παίρνει η έντονη αυτοκριτική.
Η απόσταση από τις προσωπικές σκέψεις μπορεί να βοηθήσει
Ο Ίθαν Κρος, καθηγητής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, θεωρεί πολύ σημαντική την απόσταση από τις αρνητικές σκέψεις που μπορεί να κατακλύζουν το μυαλό μας μέσα στην ημέρα. Όπως, χαρακτηριστικά αναφέρει, «θα μπορούσατε να εξασκηθείτε σε αυτό χρησιμοποιώντας το “εσύ” όταν μιλάτε για τον εαυτό σας αντί του “εγώ”». Δείτε το σαν παιχνίδι. Την επόμενη φορά, δηλαδή, που θα κρίνετε τον εαυτό σας για κάποιο λάθος, μπορείτε αντί να μιλήσετε με βάση «το κατηγορώ», να παρατηρήσετε απλώς τα γεγονότα και να απευθυνθείτε σε εσάς ως εξής: «Αυτό μπορεί να ήταν ένα λάθος και να νιώθεις περίεργα τώρα, αλλά δεν ήρθε και η καταστροφή του κόσμου. Τα πράγματα διορθώνονται και αυτό είναι ένα παροδικό συναίσθημα».
Η έρευνα του Ethan Kross απέδειξε ότι με αυτό τον τρόπο κυριαρχεί η αμεροληψία και ακολουθεί ένας δημιουργικός και πιο θετικός διάλογος.
Αγαπήστε τον εαυτό σας και αποδεχτείτε τον χαρακτηρισμό «αρκετά καλός-ή»
Η παγίδα της τελειομανίας σας βάζει σε έναν φαύλο κύκλο, όπου τίποτα δεν είναι αρκετά καλό. Αντιθέτως το «αρκετά καλό» δεν είναι κάτι αρνητικό. Δεν αξίζει να θυσιάζετε στον βωμό της τελειομανίας τη χαρά και την εκπλήρωση όλων των αναγκών σας.
Όπως ανέφερε και ο γνωστός Καναδός ψυχίατρος Γκάμπορ Ματέ, ο οποίος ειδικεύεται στα τραύματα, «Το να αισθανόμαστε αξιόλογοι και αξιόπιστοι, πρέπει να προέρχεται από μέσα μας και εμάς τους ίδιους. Διαφορετικά, θα περιμένουμε πάντα την επιβεβαίωση από εξωτερικούς παράγοντες».
Γενικά, είναι ωφέλιμο:
* Να κατανοήσουμε τη διαβάθμιση της απόδοσης, ότι δεν υπάρχει μόνο το 0% και το 100%, αλλά και τα ενδιάμεσα ποσοστά, που και αυτά δείχνουν ότι κάτι καταφέραμε. Είναι σημαντικό να κοιτάμε τα πόσα έχουμε καταφέρει και να λέμε: «Μέχρι τώρα καλά τα πήγα…» ή «Λαμβάνοντας υπόψη το πόσο κουρασμένη είμαι, η απόδοσή μου είναι εξαιρετική».
* Να ζητάμε βοήθεια. Καλό είναι πού και πού να δείχνουμε στους άλλους ότι είμαστε ευάλωτοι και σε δύσκολη κατάσταση. Μπορεί να εκπλαγούμε όταν δούμε ότι θα εκδηλώσουν συμπαράσταση και όχι ειρωνεία, όπως πιθανώς πιστεύουμε.
* Να αποδεχόμαστε και να μελετάμε προσεκτικά την αποτυχία. Κάθε αποτυχία μας μαθαίνει κάτι.
* Να αναλογιστούμε τι μας ωθεί να θέλουμε να είμαστε τέλειοι: Τι πιστεύουμε ότι θα μας καλύψει η τελειότητα; Ποιο είναι το πρόβλημα; Είμαστε συγκεντρωτικοί; Θέλουμε να γίνονται όλα τέλεια; Επιζητούμε τον πλήρη έλεγχο; Έχουμε αρνητικά βιώματα από όταν αφήσαμε πρωτοβουλίες σε άλλους; Θέλουμε να αποδείξουμε ότι τα καταφέρνουμε όλα;
* Να βάζουμε ρεαλιστικούς στόχους και να κατεβάσουμε λίγο τον πήχη. Σε αυτό θα μας βοηθήσει επίσης η σύγκριση με το τι κάνουν οι υπόλοιποι, ώστε να δούμε μήπως εμείς υπερβάλλουμε. Έτσι, θα φέρουμε τα πράγματα σε πιο ρεαλιστικές διαστάσεις.
* Να εξασκηθούμε στα λάθη. Να επιτρέψουμε, δηλαδή, στον εαυτό μας να κάνει λάθη επίτηδες, ώστε να δούμε ότι δεν είναι τραγικό κάτι τέτοιο και ότι δεν πρόκειται να συμβεί τίποτε το καταστροφικό αν αποτύχουμε.
