Ας μιλήσουμε για κάτι που συμβαίνει (ή, πιο σωστά, δεν συμβαίνει) στα υπνοδωμάτια σε όλο τον κόσμο: Ο κόσμος κάνει λιγότερο σεξ. Και αυτό δεν είναι απλώς κάτι που λέγεται. Ένας συνεχώς αυξανόμενος όγκος ερευνών δείχνει ότι η συχνότητα της σεξουαλικής δραστηριότητας μειώνεται σε όλες τις ηλικιακές ομάδες. Πέρα από τις προκλήσεις που δημιουργούν η αυξανόμενη εξάρτησή μας από τις συσκευές μας αντί για την επαφή με άλλους ανθρώπους, τα γεμάτα μας προγράμματα ή οι περισπασμοί της σύγχρονης ζωής, ο μεγαλύτερος, πιο ύπουλος και πιο τοξικός «εχθρός» είναι το άγχος.
Το στρες διαταράσσει την ορμονική ισορροπία, “καταλαμβάνει” τα κυκλώματα ευχαρίστησης του εγκεφάλου και κάνει δύσκολη έως και αδύνατη τη σύνδεση με την σεξουαλικότητά μας.
Όταν η αντίδραση στο στρες παραμένει ενεργοποιημένη για μεγάλο χρονικό διάστημα, τα επίπεδα της ορμόνης κορτιζόλης παραμένουν επίσης υψηλά και τότε αρχίζουν τα προβλήματα, ειδικά στον τομέα της σεξουαλικής υγείας.
Κορτιζόλη vs. Σεξουαλικών ορμονών: Μια άνιση μάχη
Τα υψηλά επίπεδα κορτιζόλης παρεμβαίνουν στην παραγωγή και λειτουργία των βασικών σεξουαλικών ορμονών μας: τεστοστερόνη, οιστρογόνα και προγεστερόνη.
Στους άνδρες, η κορτιζόλη ανταγωνίζεται την τεστοστερόνη, οδηγώντας πιθανώς σε χαμηλότερη λίμπιντο, στυτική δυσλειτουργία και μειωμένη παραγωγή σπέρματος.
Στις γυναίκες, η αυξημένη κορτιζόλη μπορεί να διαταράξει τον εμμηνορροϊκό κύκλο, να μειώσει τη διέγερση, να περιορίσει τη σεξουαλική επιθυμία και να συμβάλει σε επώδυνη επαφή ή ξηρότητα του κόλπου.
Με απλά λόγια, όταν το σώμα μας νομίζει ότι βρίσκεται σε κίνδυνο, βάζει την αναπαραγωγή και την απόλαυση στο περιθώριο.
Ο εγκέφαλος χρειάζεται το αίσθημα της ασφάλειας
Το σεξ δεν είναι μόνο θέμα ορμονών. Είναι βαθιά ριζωμένο στα συναισθηματικά και ανταποδοτικά κυκλώματα του εγκεφάλου.
Όταν το στρες γίνεται χρόνιο, η αμυγδαλή είναι υπερδραστήρια, θέτοντας τον εγκέφαλο σε εγρήγορση και σε μια μόνιμη αντιδρατικότητα. Αυτή η κατάσταση είναι αντίθετη με τις συνθήκες που απαιτούνται για τη σεξουαλική διέγερση. Η απόλαυση άλλωστε απαιτεί παρουσία. Αν είμαστε κολλημένοι σε μια κατάσταση «μάχης ή φυγής», το σώμα δεν πρόκειται να δώσει προτεραιότητα στην ερωτική διέγερση.
Το άγχος διαταράσσει το «κύκλωμα της απόλαυσης»
Το κύκλωμα ευχαρίστησης του εγκεφάλου διαταράσσεται σε περιόδους παρατεταμένου στρες. Αυτό το σύστημα είναι υπεύθυνο για τη δημιουργία αισθήσεων κίνητρου, προσμονής και ανταμοιβής. Όταν αυτό το σύστημα απορρυθμίζεται, δεν χάνουμε μόνο το ενδιαφέρον μας για το σεξ, το χάνουμε για τα πάντα. Αυτή η αποδυνάμωση της ανταπόκρισης στην ανταμοιβή είναι χαρακτηριστικό που βλέπουμε στην κατάθλιψη και στην ανηδονία (ανικανότητα να νιώσει κανείς απόλαυση).
Δεν προκαλεί λοιπόν έκπληξη που το άγχος, η σεξουαλική δυσλειτουργία και οι διαταραχές της διάθεσης συνδέονται συχνά μεταξύ τους.
Στρες, σεξ και ντροπή: Ένας φαύλος κύκλος
Το άγχος οδηγεί σε σεξουαλικές δυσκολίες, οι δυσκολίες φέρνουν περισσότερο άγχος και ντροπή, που με τη σειρά τους επιδεινώνουν ακόμα περισσότερο τη σεξουαλική λειτουργία.
Όταν εσωτερικεύουμε τις σεξουαλικές μας δυσκολίες ως προσωπικές αποτυχίες, αντί να τις αναγνωρίσουμε ως φυσιολογικές αντιδράσεις στο στρες, ενισχύουμε το ίδιο το άγχος που τροφοδοτεί το πρόβλημα. Έτσι, προκύπτει ο παραπάνω φαύλος κύκλος.
Τι μπορούμε να κάνουμε;
Μπορούμε να επαναφέρουμε την ικανότητά μας για απόλαυση και οικειότητα, αλλά αυτό απαιτεί πρόθεση:
- Ρυθμίστε το άγχος σας: Πρακτικές όπως η ενσυνειδητότητα (mindfulness), οι αναπνοές, η γιόγκα και ο χρόνος στη φύση βοηθούν, δημιουργώντας ευνοϊκές συνθήκες για σεξουαλική διέγερση. Ακόμη και σύντομες καθημερινές πρακτικές μπορούν να κάνουν διαφορά.
- Αμφισβητήστε τη ντροπή: Η ντροπή ευδοκιμεί στη σιωπή. Συζητήστε τις ανησυχίες σας είτε με έναν θεραπευτή είτε με τον/την σύντροφό σας ή με έναν έμπιστο φίλο.
- Δείξτε περιέργεια: Όταν κάτι δεν λειτουργεί σεξουαλικά, προσεγγίστε το με περιέργεια, όχι με αυστηρότητα. Το σώμα σας προσπαθεί να σας πει κάτι. Τι θα σήμαινε αν το ακούγατε;
- Χτίστε ασφάλεια: Είτε μέσω ψυχοθεραπείας είτε μέσα από εποικοδομητικές σχέσεις, η δημιουργία μιας βιώσιμης αίσθησης ασφάλειας είναι βασικό κλειδί για την αποκατάσταση της σεξουαλικής ζωντάνιας.
Η απόλαυση δεν είναι πολυτέλεια
Σε έναν κόσμο που συχνά είναι εχθρικός προς την ξεκούραση, τη σύνδεση και την απόλαυση, το να διεκδικούμε το δικαίωμά μας στη σεξουαλική χαρά είναι μια ριζοσπαστική πράξη αυτοαγάπης.
Οπότε πάρτε μια ανάσα και θυμηθείτε: η απόλαυσή σας έχει σημασία. Δεν είναι πολυτέλεια. Είναι ζωτικό κομμάτι της συναισθηματικής, σωματικής και διαπροσωπικής σας ευεξίας.
