Όταν δημιουργούμε νέες σχέσεις, υπάρχουν πολλά στοιχεία που πρέπει να ληφθούν υπόψη. Ίσως το πιο βασικό είναι το αν το άλλο άτομο λέει την αλήθεια ή όχι. Μπορείς να τον/την εμπιστευτείς; Δεδομένου ότι το να καταλάβεις ποιος λέει ψέματα και ποιος λέει την αλήθεια δεν είναι πάντα εύκολο, πώς θα αποφασίσεις αν εμπιστεύεσαι αρκετά αυτό το άτομο ώστε να μοιραστείς κι εσύ τα δικά σου μυστικά;
Σύμφωνα με τη θεωρία ανάπτυξης της προσωπικότητας του Έρικ Έρικσον, η εμπιστοσύνη, σε αντίθεση με την καχυποψία, αποτελεί το θεμέλιο για κάθε άλλη ποιότητα που αναπτύσσεται στη ζωή. Τα βρέφη που νιώθουν ασφαλή και προστατευμένα είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν θετική εικόνα για τον εαυτό τους και τις σχέσεις τους. Με άλλα λόγια, τα συναισθήματα ασφάλειας γίνονται μέρος της ίδιας της ταυτότητας του ατόμου.
Σχέσεις: Οι 3 διαστάσεις της εμπιστοσύνης
Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Χάιφα ανέλαβαν την ανάπτυξη ενός εργαλείου που θα μπορούσε να βοηθήσει ως προς το εν λόγω ζήτημα, το «Σύστημα Αξιολόγησης Επιστημονικής Εμπιστοσύνης» (Epistemic Trust Rating System – ETRS), που βασίζεται σε μια τριπλή προσέγγιση για τον ορισμό της εμπιστοσύνης, η οποία περιλαμβάνει το «μοίρασμα» (sharing), την «κοινή λειτουργία» (we-mode) και την «ανοιχτότητα στη μάθηση».
Χρησιμοποιώντας δεδομένα από συνεδρίες ψυχοθεραπείας με 118 ασθενείς, η ερευνητική ομάδα αξιολόγησε ηχογραφήσεις με βάση τις τρεις παραπάνω διαστάσεις της γνωστής στην ψυχοθεραπεία «επιστημονικής εμπιστοσύνης» (epistemic trust, ET)- μια μορφή εμπιστοσύνης που μπορεί να οριστεί ως το κατά πόσο μια πληροφορία μπορεί να γίνει πιστευτή ή όχι.
Τα αποτελέσματα οδήγησαν τους συγγραφείς στο συμπέρασμα ότι οι ασθενείς νιώθουν περισσότερο δέσιμο με τους θεραπευτές τους όταν τους αντιλαμβάνονται ως συναισθηματικά ευαίσθητους και επικυρωτικούς. Αυτά τα στοιχεία κατέστησαν πιο πιθανό το να προχωρήσουν και να μάθουν στο θεραπευτικό πλαίσιο.
Οι 3 διαστάσεις της εμπιστοσύνης μαζί με τους δείκτες τους, αν και αναπτύχθηκαν στην ψυχοθεραπεία, φαίνεται ότι έχουν πιο γενικεύσιμα χαρακτηριστικά που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν σε οποιαδήποτε σχέση που περιλαμβάνει κάποιο είδος σύνδεσης ή πιθανής σύνδεσης μεταξύ δύο ανθρώπων. Τα ακραία σημεία κάθε κλίμακας είναι:
Μοίρασμα (Sharing)
- Χαμηλό: Σταθερή άρνηση να μοιραστεί κανείς τα συναισθήματά του και αμφιβολία για το αν αυτό έχει αξία.
- Υψηλό: Γενική προτίμηση να μοιράζεται κανείς τα συναισθήματά του τακτικά και αυθεντικά.
Μοτίβα oμιλίας στο “We-Mode” (Κοινή Λειτουργία)
- Χαμηλό: Σιωπή ή διακοπές, έλλειψη σαφούς χρήσης της γλώσσας, αποφυγή της εξερεύνησης συναισθημάτων.
- Υψηλό: Υψηλή αμοιβαία συμφωνία, χρήση κοινών λέξεων, ανάπτυξη της οπτικής του άλλου.
Μάθηση
- Χαμηλό: Υποτίμηση των απόψεων του άλλου.
- Υψηλό: Αναγνώριση προτύπων συμπεριφοράς που μπορούν να οδηγήσουν σε αλλαγή, μαζί με την πρόθεση το άτομο να αλλάξει.
Από αυτές τις τρεις περιοχές αξιολόγησης, ίσως το «we-mode» να έχει την πιο πρακτική εφαρμογή στην καθημερινή ζωή. Εσύ και το άλλο άτομο, «ολοκληρώνετε ο ένας τις προτάσεις του άλλου»; Ή μήπως ένας από τους δύο φαίνεται να θέλει να κυριαρχήσει; Η ελευθερία να μοιράζεσαι τα συναισθήματά σου παίζει επίσης ρόλο καθώς αποτελεί ένδειξη εμπιστοσύνης. Η διάσταση της μάθησης μπορεί να βοηθήσει όταν προσπαθείς να αποφασίσεις αν θα ακούσεις τη συμβουλή κάποιου. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, θα πρέπει να χρησιμοποιείς την ομιλία, τη συμπεριφορά και τα συναισθήματα ως οδηγούς για την εμπιστοσύνη.
Νιώθεις λοιπόν ότι μπορείς να μοιραστείς με ασφάλεια τα συναισθήματά σου; Φαίνεται το άλλο άτομο να σε ακούει και, αν και μπορεί να μην συμφωνεί, τουλάχιστον να αντανακλά με ακρίβεια όσα λες;
Οι τρεις παραπάνω δείκτες της εμπιστοσύνης στις σχέσεις μπορούν να λειτουργήσουν ως χρήσιμα σημεία αναφοράς για να πλοηγηθεί κανείς στις διάφορες συνδέσεις που δημιουργεί.
