Όταν γνωρίζετε κάποιον καινούριο άνθρωπο, κρίνετε αυτόματα πόσο αξιόπιστος σας φαίνεται με βάση το κοινωνικό ή οικονομικό του υπόβαθρο; Ίσως δεν είναι πολύ ασφαλής τρόπος για να αντιληφθείτε τον χαρακτήρα του ή το αν θα πρέπει να τον εμπιστευτείτε. Τι λέει νέα έρευνα σχετικά με αυτό;
Δυστυχώς, αυτές οι προκαταλήψεις υπάρχουν ακόμη, όμως η πρόσφατη έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Journal of Personality and Social Psychology, έδειξε πως οι άνθρωποι κρίνουν με βάση αυτές τις πληροφορίες, αλλά όχι με τον τρόπο που νομίζαμε μέχρι σήμερα.
Οι Αμερικανοί που ερωτήθηκαν, κατά την έρευνα, αποκαλύφθηκε ότι παίρνουν γρήγορες αποφάσεις για το ποιον θα εμπιστευτούν βάσει της κοινωνικής τάξης του, όμως τείνουν να στρέφουν το βλέμμα στο παρελθόν του κάθε ανθρώπου. Τι εννοούμε με αυτό; Ότι φαίνεται να εμπιστεύονται περισσότερο όσους μεγάλωσαν σε φτωχή οικογένεια, σε σύγκριση με αυτούς που προέρχονται από εύπορο υπόβαθρο.
Γιατί εμπιστευόμαστε λιγότερο αυτούς έχουν οικονομικές δυσκολίες σήμερα
Με βάση την εν λόγω έρευνα, διαπιστώθηκε, ωστόσο, ότι όταν πρόκειται για την τρέχουσα οικονομική κατάσταση κάποιου, εμπιστευόμαστε λιγότερο όσους αντιμετωπίζουν σήμερα οικονομικές δυσκολίες, παρότι βέβαια είμαστε πιο πρόθυμοι να τους βοηθήσουμε.
Αυτή η αντίφαση φανερώνει μια ιδιαιτερότητα της ανθρώπινης ψυχολογίας, που επηρεάζει τα πάντα σε αυτή τη ζωή. Από τις συνεντεύξεις που γίνονται για δουλειά και τις επιχειρηματικές συμφωνίες, μέχρι τις καθημερινές μας κοινωνικές επαφές με φίλους και συναδέλφους.
Από τα συμπεράσματα της έρευνας φαίνεται πως πιστεύουμε ότι η φτώχεια στην παιδική ηλικία «χτίζει χαρακτήρα», ενώ η φτώχεια στην ενήλικη ζωή υποδηλώνει ενδεχόμενη απελπισία ή αναξιοπιστία, πιθανόν γιατί όχι απαραίτητα εύστοχα πάντα σχετίζετει με την υπόθεση ότι είναι αποτέλεσμα επιλογών.
Σίγουρα αυτή η προσέγγιση είναι αρκετά στερεοτυπική, αλλά μοιάζει να κυριαρχεί μεταξύ των απαντήσεων των συμμετεχόντων στη συγκεκριμένη κοινωνική μελέτη. Η εμπιστοσύνη είναι θεμελιώδης για τις υγιείς σχέσεις, ενώ χωρίς αυτήν, οι ρομαντικές σχέσεις μπορεί να καταρρεύσουν, οι χώροι εργασίας να «υποφέρουν» και οι κοινωνικές διαφορές να ενταθούν, αναφέρουν οι ερευνητές.
Η έρευνα και τα συμπεράσματα
Η ομάδα των ερευνητών πραγματοποίησε 17 ξεχωριστές μελέτες με σχεδόν 2.000 συμμετέχοντες. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι άνθρωποι γενικά εμπιστεύονταν και ανέμεναν αξιόπιστη συμπεριφορά από όσους είχαν μεγαλώσει σε συνθήκες οικονομικής δυσχέρειας. Ωστόσο, όταν οι συμμετέχοντες αξιολογούσαν άτομα που βίωναν φτώχεια στο παρόν, ήταν πρόθυμοι να προσφέρουν βοήθεια αλλά όχι απαραίτητα να τους εμπιστευτούν.
Αυτή η διαφορά στην αντίληψη μπορεί να επηρεάζει σημαντικά τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζονται τα άτομα χαμηλού εισοδήματος στην κοινωνία, ακόμα και όταν ζητούν εργασία ή υποστήριξη.
Πώς διεξήχθη η έρευνα
Οι μελέτες που πραγματοποιήθηκαν χρησιμοποίησαν διάφορες μεθόδους για να εξετάσουν την εμπιστοσύνη, με πιο συνηθισμένη τα λεγόμενα «οικονομικά παιχνίδια», όπου οι συμμετέχοντες μπορούσαν να στείλουν χρήματα σε κάποιον συνεργάτη, γνωρίζοντας ότι εκείνος μπορούσε είτε να μοιραστεί τα κέρδη, είτε να τα κρατήσει όλα για τον εαυτό του.
Σε κάποιες περιπτώσεις αντί για χρήματα χρησιμοποιήθηκαν λαχνοί για κλήρωση. Οι συμμετέχοντες έστελναν συστηματικά περισσότερους πόρους σε άτομα που περιγράφονταν ως άνθρωποι που είχαν μεγαλώσει φτωχά, ακόμα κι αν τώρα ήταν οικονομικά ευκατάστατοι. Σε άλλα πειράματα, οι ερευνητές παρουσίασαν λεπτομερή προφίλ πιθανών συνεργατών με αναφορές στο οικογενειακό τους υπόβαθρο.
Υπήρχε, για παράδειγμα, ένα προφίλ κάποιου που «δούλεψε σε γνωστή μεγάλη αλυσίδα fast food για να ξεπληρώσει φοιτητικά δάνεια» έναντι ενός που «οι γονείς πλήρωσαν τα δίδακτρα του πανεπιστημίου». Οι μελετητές εξέτασαν ακόμη και ρεαλιστικές καταστάσεις, όπως η επιλογή κάποιου για φροντίδα κατοικιδίου ή ανάθεση ομαδικών εργασιών. Ανεξάρτητα από το αν οι «στόχοι» ήταν φανταστικά πρόσωπα ή γνωστοί, οι συμμετέχοντες έδειχναν τα ίδια μοτίβα εμπιστοσύνης.
