Έχετε αναρωτηθεί ποτέ γιατί το φαγητό που φτιάχνει κάποιος άλλος για εσάς —ακόμα κι αν είναι κάτι τόσο απλό όσο ένα σάντουιτς— φαίνεται πάντα πιο νόστιμο; Δεν είναι ιδέα σας. Η επιστήμη το έχει ερευνήσει και έχει την απάντηση, και είναι πολύ πιο ενδιαφέρουσα απ’ ό,τι φαντάζεστε!
Η ψυχολογία πίσω από την καθημερινή νοστιμιά ενός σάντουιτς
Σύμφωνα με τον βραβευμένο ψυχολόγο και κάτοχο Νόμπελ Daniel Kahneman, όταν φτιάχνουμε οι ίδιοι το φαγητό μας, αρχίζουμε να φανταζόμαστε τη γεύση του από τη στιγμή που ξεκινάμε την προετοιμασία. Αυτό, όσο παράξενο κι αν ακούγεται, μας «κουράζει» γευστικά πριν καν το φάμε.
Ο ίδιος αναφέρει ότι όταν φτιάχνει κανείς μόνος του ένα σάντουιτς, προβλέπεις τη γεύση του όσο το ετοιμάζει, γιατί ξέρει ίσως ακριβώς κάθε υλικό και τη σειρά που αυτό έχει τοποθετηθεί. Ενώ, το ίδιο συμβαίνει και όταν σκεφτόμαστε ένα φαγητό για ώρα, κατλήγουμε να πεινάμε λιγότερο. Είναι μια μορφή κορεσμού που συμβαίνει στον εγκέφαλο πριν καν φτάσουμε στο τραπέζι.
Και αυτός ο κορεσμός δεν είναι φανταστικός — είναι φυσιολογικός και μετρήσιμος.
Το φαινόμενο του «νοητικού κορεσμού»
Ερευνητές μάλιστα από το Πανεπιστήμιο Carnegie Mellon πραγματοποίησαν πέντε δοκιμές για να κατανοήσουν αυτό το «ιδιαίτερο» φαινόμενο.
Ανακάλυψαν λοιπόν, ότι οι άνθρωποι που φαντάζονταν επανειλημμένα πως έτρωγαν ένα συγκεκριμένο φαγητό, τελικά κατανάλωναν λιγότερη ποσότητα από αυτό. Όχι γιατί δεν τους άρεσε, αλλά επειδή δεν πεινούσαν πια γι’ αυτό — ο εγκέφαλός τους το είχε ήδη «χορτάσει». Το μήνυμα του κορεσμού είχε φτάσει στον εγκέφαλο.
Αυτό εξηγεί και γιατί το ίδιο σάντουιτς που φτιάχνει ένας φίλος ή ένα μαγαζί μοιάζει πιο λαχταριστό από εκείνο που ετοιμάσατε εσείς με τα ίδια υλικά: επειδή δεν το είχατε ήδη «καταναλώσει» νοητικά όσο ετοιμαζόταν. Αυτό λοιπόν, αποτελεί ένα είδος φαντασίωσης, όσο φανταζόμαστε κάτι το εξιδανικεύουμε, επομένως όταν το απολαμβάνουμε μοιάζει μοναδικό.
Η δύναμη της συνήθειας και της έκπληξης
Αντιλαμβανόμαστε επομένως, πως αυτή η αίσθηση του «νέου» και του «απρόβλεπτου» φαίνεται να αυξάνει τη γευστική ικανοποίηση μας. Όπως και με τη σοκολάτα: η πρώτη μπουκιά είναι συνήθως πιο απολαυστική από την πέμπτη, γιατί το ερέθισμα γίνεται όλο και λιγότερο ενδιαφέρον για τον εγκέφαλο όσο επαναλαμβάνεται.
Ίσως την επόμενη φορά που θα θελήσετε να απολαύσετε κάτι πραγματικά, ζητήστε το από κάποιον άλλο ή αφήστε τον εαυτό σας να εκπλαγεί. Κι αν θέλετε να περιορίσετε την όρεξή σας, απλώς… φανταστείτε ότι το έχετε ήδη φάει!
Μήπως επομένως και ο λόγος που το φαγητό της μαμάς είναι πάντα το καλύτερο, είναι ότι δεν το μαγειρέψαμε εμείς;
