Σε αντίθεση με τον οξύ πόνο, που λειτουργεί ως προειδοποιητικό σήμα για τραυματισμό ή ασθένεια, ο χρόνιος πόνος επιμένει για μήνες ή και χρόνια, συχνά χωρίς σαφή αιτία ή εμφανή λύση. Μπορεί να αφορά οποιοδήποτε σημείο του σώματος και να συνδέεται με νευρολογικές, μυοσκελετικές, αυτοάνοσες ή ακόμη και ψυχολογικές διαταραχές. Όμως η πραγματική του επίδραση ξεπερνά το σωματικό: διαταράσσει τον ύπνο, την εργασία, τις σχέσεις και την ψυχική ευεξία, συχνά οδηγώντας σε απομόνωση και απελπισία. Ο χρόνιος πόνος δεν είναι απλώς ένα σύμπτωμα — είναι μια ανεξάρτητη πάθηση που απαιτεί ολιστική, εξατομικευμένη και συχνά καινοτόμα προσέγγιση στη θεραπεία και τη διαχείριση.
Στον χρόνιο αγώνα κατά του χρόνιου πόνου, μια νέα τεχνολογία έρχεται να ανατρέψει τα δεδομένα — όχι με χάπια ή επεμβάσεις, αλλά με ένα… παιχνίδι. Η πλατφόρμα PainWave, που ανέπτυξαν ερευνητές του Πανεπιστημίου της Νέας Νότιας Ουαλίας (UNSW) στο Σίδνεϊ, χρησιμοποιεί νευροανάδραση EEG για να βοηθήσει τον εγκέφαλο να επαναπρογραμματίσει τη λειτουργία του και να ρυθμίσει την αντίληψη του πόνου.
Από τη θεωρία στην πράξη
Η τεχνολογία συνδυάζει ένα ειδικό ακουστικό EEG και μια εφαρμογή σε τάμπλετ, που μετατρέπει τα εγκεφαλικά κύματα σε ένα διαδραστικό παιχνίδι. Ο χρήστης καθοδηγεί μια ψηφιακή μέδουσα προς τον βυθό της θάλασσας. Όσο πιο ήρεμο και συγχρονισμένο είναι το μυαλό, τόσο πιο καθαρή και φωτεινή γίνεται η εικόνα. Έτσι, ο εγκέφαλος «μαθαίνει» να διαχειρίζεται τα νευρικά σήματα πόνου.
Στην πιλοτική μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό The Journal of Pain, συμμετείχαν ασθενείς με νευροπαθητικό πόνο του κερατοειδούς (CNP) — μια εξαιρετικά επώδυνη και δύσκολα αντιμετωπίσιμη κατάσταση. Από τα τέσσερα άτομα που συμμετείχαν, το 75% ανέφερε σημαντική μείωση του πόνου, συγκρίσιμη ή και καλύτερη από αυτή που προσφέρουν τα οπιοειδή.
Η Δρ. Νεγκίν Χεσάμ-Σαριάτι, επικεφαλής της μελέτης, σημειώνει: «Τα αποτελέσματα είναι πολλά υποσχόμενα και ανοίγουν τον δρόμο για μεγαλύτερες, πιο αξιόπιστες δοκιμές».
Το PainWave βασίζεται στην παρακολούθηση και επαναρύθμιση των εγκεφαλικών κυμάτων, στοχεύοντας συγκεκριμένα τον θάλαμο, μια περιοχή του εγκεφάλου που μεταδίδει τα σήματα πόνου. Οι ασθενείς παρουσιάζουν χαρακτηριστικά «παραμορφωμένα» μοτίβα κυμάτων και η τεχνολογία τους εκπαιδεύει να τα εξισορροπήσουν.
Μπορεί ο χρόνιος πόνος να αντιμετωπιστεί χωρίς φαρμακευτική αγωγή;
Η καθηγήτρια Σύλβια Γκαστίν, που ηγείται του ερευνητικού προγράμματος, αναφέρει: «Το πιο ενθαρρυντικό είναι να βλέπουμε πώς ο εγκέφαλος μπορεί να επανεκπαιδευτεί. Να δίνουμε πραγματική ελπίδα σε ανθρώπους που ζουν με πόνο καθημερινά».
Αν και τα μέχρι τώρα αποτελέσματα είναι προκαταρκτικά, η τεχνολογία PainWave φαίνεται να ανοίγει νέους δρόμους στη μη φαρμακευτική αντιμετώπιση του χρόνιου πόνου. Και καθώς η ανάγκη για εναλλακτικές λύσεις στα οπιοειδή γίνεται όλο και πιο επιτακτική, η ιδέα ότι «ο εγκέφαλος μπορεί να μάθει να μη νιώθει πόνο» μοιάζει λιγότερο ουτοπική και περισσότερο εφικτή.
