Το πότε, πόσο και πώς κοιμόμαστε είναι πολύ σημαντικό για την υγεία μας. Το ίδιο καθοριστικός είναι και ο ύπνος κατά τη διάρκεια της ημέρας. Αυτό που λέμε «να πάρουμε έναν υπνάκο» δεν έχει μόνο θετικά, προσφέροντάς μας ενέργεια ή βοηθώντας μας να αναπληρώσουμε χαμένες ώρες ύπνου, αλλά νέα έρευνα δείχνει πως μπορεί να έχει αρνητική επίδραση στη μακροζωία.
Στην εν λόγω έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Sleep, τα αποτελέσματα είναι κάπως ανησυχητικά, αφού διαπιστώθηκε ότι η στιγμή και η διάρκεια του ύπνου μας μέσα στην ημέρα ενδέχεται να επηρεάζει ακόμη και τον κίνδυνο θανάτου.
Χρησιμοποιώντας δεδομένα από συσκευές παρακολούθησης δραστηριότητας που φόρεσαν οι συμμετέχοντες, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι ο μεσημεριανός ύπνος υπό συγκεκριμένες συνθήκες συνδέεται με αυξημένη θνησιμότητα σε μεγαλύτερους ενήλικες.
Αν και η έρευνα δεν έχει ακόμα αξιολογηθεί από άλλους ειδικούς, η αντικειμενική μέτρηση των συνηθειών ύπνου αποτελεί σημαντική πρόοδο σε σχέση με προηγούμενες έρευνες που βασίζονταν σε υποκειμενικές αναφορές. Οι μελετητές αναφέρουν ότι δεν έχει σημασία μόνο αν κάποιος κοιμάται κατά τη διάρκεια της ημέρας, αλλά και πόσο, πόσο συχνά αλλάζει αυτό, και πότε ακριβώς κοιμάται.
Τι αποκαλύπτει ο μεσημεριανός ύπνος
Η ερευνητική ομάδα χρησιμοποίησε δεδομένα από 86.565 ενήλικες χωρίς νυχτερινές βάρδιες, από μία επίσημη βρετανική βάση δεδομένων. Οι συμμετέχοντες ήταν ηλικίας 43 έως 79 ετών, με το 57% να είναι γυναίκες και φορούσαν συσκευές που κατέγραφαν τα μοτίβα ύπνου-δραστηριότητας για 7 ημέρες. Ο ύπνος μεταξύ 9 π.μ. και 7 μ.μ. χαρακτηρίστηκε ως μεσημεριανός ύπνος. Κατά την 11ετή παρακολούθηση, 5.819 από τους συμμετέχοντες απεβίωσαν.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ο αυξημένος κίνδυνος θανάτου συνδέθηκε με τρεις κύριους παράγοντες:
- Μακρύτερους μεσημεριανούς ύπνους
- Μεγάλες καθημερινές διακυμάνσεις στη διάρκεια του μεσημεριανού ύπνου
- Ύπνους τόσο γύρω στο μεσημέρι όσο και νωρίς το απόγευμα
Αξιοσημείωτο είναι ότι οι συσχετίσεις αυτές παρέμειναν ισχυρές ακόμη και μετά από την προσαρμογή για άλλους παράγοντες, όπως:
- Δείκτης μάζας σώματος (BMI)
- Κατανάλωση αλκοόλ
- Κάπνισμα
- Ποσότητα νυχτερινού ύπνου
Η έρευνα υπογραμμίζει ότι οι συνήθειες ύπνου κατά τη διάρκεια της ημέρας μπορεί να λειτουργούν ως δείκτες υποκείμενων προβλημάτων υγείας, γι’ αυτό τον λόγο καλό είναι να παρακολουθούνται προσεκτικά, ιδιαίτερα στους ηλικιωμένους.
Ενώ η πρόσφατη μελέτη που διεξήχθη, δείχνει μια συσχέτιση ανάμεσα σε συγκεκριμένα πρότυπα μεσημεριανού ύπνου και τη θνησιμότητα, δεν αποδεικνύεται ότι ο ύπνος προκαλεί αυξημένο κίνδυνο θανάτου.
Οι συμμετέχοντες δεν κρατούσαν ημερολόγιο ύπνου, οπότε οι συσκευές ενδέχεται να παρερμήνευσαν περιόδους αδράνειας ως ύπνο ή το αντίστροφο. Επιπλέον, δεν είναι σίγουρο ότι τα ευρήματα ισχύουν για τον γενικό πληθυσμό.
Τι λένε οι ειδικοί
Παρόλα αυτά, οι ειδικοί θεωρούν πως η μελέτη προσθέτει χρήσιμα στοιχεία στη σύνδεση μεταξύ συγκεκριμένων συνηθειών ύπνου και κινδύνου θανάτου. Η ομάδα των ερευνητών αναφέρει ότι παλιότερες μελέτες έδειξαν μεικτά αποτελέσματα, ενώ η συγκεκριμένη μελέτη είναι πιο αξιόπιστη.
Σύμφωνα με την έρευνα, αν κάποιος κοιμάται τακτικά για μεγάλα διαστήματα ή νωρίς το απόγευμα, ίσως πρέπει να εξεταστεί για κάποιο υποκείμενο πρόβλημα υγείας.
Ύπνος και θνησιμότητα
Δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι ο μεσημεριανός ύπνος προκαλεί θνησιμότητα. Πιθανότερο είναι, επίσης, ο λόγος για τον οποίο κοιμάται κάποιος να είναι πιο σημαντικός. Μπορεί δηλαδή κάποιο πρόβλημα υγείας να προκαλεί στο άτομο κόπωση και ανάγκη για ύπνο μέσα στην ημέρα.
Για παράδειγμα, μπορεί κάποιος να χρειάζεται μεσημεριανό ύπνο περισσότερο από κάποιον άλλο, γιατί ταλαιπωρείται από αϋπνία ή άπνοια ύπνου και έτσι δεν έχει χορτάσει ύπνο κατά τη διάρκεια της νύχτας.
Ακόμη μπορεί να έχει κάποια πάθηση που εξαντλεί τον οργανισμό του, όπως καρδιαγγειακά προβλήματα ή ακόμη να πάσχει από κάποιο ζήτημα ψυχικής υγείας, όπως η κατάθλιψη.
Οι επιστήμονες τονίζουν ότι οι μεγάλοι και ακανόνιστοι μεσημεριανοί ύπνοι ίσως επηρεάζουν τον κιρκάδιο ρυθμό, δηλαδή το βιολογικό μας ρολόι, διαταράσσοντας:
- Τον μεταβολισμό
- Τη φλεγμονή
- Την καρδιοαγγειακή λειτουργία
Η ερώτηση που προκύπτει είναι: Πρέπει να σταματήσουμε τους μεσημεριανούς ύπνους; Όχι απαραίτητα. Ειδικά αν κάποιος δουλεύει σε βάρδιες ή αν σε κάποιον λείπει ύπνος τη νύχτα, ο μεσημεριανός ύπνος, όχι απλώς δεν πρέπει να σταματήσει αλλά μπορεί να είναι και ευεργετικός.
Ωστόσο, βάσει των ευρημάτων της συγκεκριμένης έρευνας, για τους περισσότερους ανθρώπους, αν δεν ισχύουν ιδιαίτερες συνθήκες, είναι καλό να:
- Αποφεύγουν μεσημεριανούς ύπνους άνω των 30 λεπτών
- Προτιμούν πιο πρωινούς μικρούς ύπνους, ώστε να μην επηρεάζεται ο νυχτερινός ύπνος
