Κάτι τρέχει με τα καλοκαίρια. Η προσμονή των διακοπών, η αναζήτηση προορισμού για μερικές μέρες χαλάρωσης και ξεκούρασης, η προετοιμασία, το ταξίδι. Οι στιγμές που έχουν αρχίσει και χάνονται καθώς ξεπροβάλλουν εμπόδια που κάποιες φορές γίνονται αξεπέραστα.
Κάτι έχει αλλάξει και ο «χαμένος παράδεισος της Μεσογείου», στον τίτλο των New York Times, αν και δυστοπικός, τείνει να επιβεβαιωθεί για δύο σοβαρούς λόγους. Ο πρώτος αφορά την κλιματική κρίση. Ο δεύτερος την οικονομία.
Τα σημάδια της… αυτοκαταστροφής
Οι ΝΥΤ περιγράφουν πώς το κλίμα έχει μεταμορφώσει τους μεσογειακούς προορισμούς διακοπών σε χώρες όπως η Ισπανία, η Ιταλία, η Ελλάδα και η Γαλλία. Ειδυλλιακές αμμώδεις παραλίες «σβήνουν» από τον χάρτη, ακραία ζέστη, πυρκαγιές, καταιγίδες, πλημμύρες.
Η Ελλάδα, η χώρα μας, με τις απείρου κάλλους ομορφιές της, βιώνει αύξηση των μέσων θερμοκρασιών, ιδιαίτερα το καλοκαίρι, με καύσωνες που φτάνουν πάνω από 40°C. Οι υψηλές θερμοκρασίες προκαλούν δυσφορία, αυξάνουν την κατανάλωση ενέργειας και δημιουργούν κινδύνους για την υγεία, συμπεριλαμβανομένων θερμοπληξιών και θανάτων.
Οι πυρκαγιές εντείνονται από την ξηρασία και τη ζέστη, απειλούν τουριστικούς προορισμούς. Οι αλλαγές στα πρότυπα βροχόπτωσης προκαλούν ξαφνικές πλημμύρες, ιδιαίτερα το χειμώνα.
Είμαστε η τέταρτη πιο ευάλωτη χώρα στην Ευρώπη σε παράκτια διάβρωση, με πάνω από το 20% των ακτών να απειλείται. Η ανύψωση της στάθμης της θάλασσας (1.1-1.3 mm/έτος) και οι καταιγίδες μειώνουν το μέγεθος των παραλιών. Υπολογίζεται ότι μέχρι το τέλος του αιώνα, οι ελληνικές ακτές μπορεί να υποχωρήσουν κατά 280 μέτρα.
Η μείωση των βροχοπτώσεων και η αυξημένη ζήτηση νερού επιδεινώνουν την κατάσταση. Σύμφωνα με μελέτη της UNESCO, μικρά νησιά του Αιγαίου χρειάζονται διπλάσια ποσότητα νερού από αυτή που παράγουν, με τη ζήτηση να αναμένεται να διπλασιαστεί έως το 2030. Η Αθήνα, μια πόλη πέντε εκατομμυρίων, βλέπει τους υδάτινους πόρους να εξαντλούνται.
Η υποχώρηση των λιβαδιών ποσειδωνίας, που δίνουν το χαρακτηριστικό γαλαζοπράσινο χρώμα στη Μεσόγειο, απειλεί την αισθητική και οικολογική αξία των ελληνικών θαλασσών.
Δεν το λες και success story…
Και αν μας αντέξει το σχοινί… η ακρίβεια έρχεται να αποτελειώσει τη μαγεία του καλοκαιριού. Σχεδόν οι μισοί Έλληνες (46%) δεν έχουν τη δυνατότητα να καλύψουν το κόστος διακοπών έστω και για μία εβδομάδα, όπως έδειξαν πρόσφατα στοιχεία της Eurostat.
Το ποσοστό αυτό κατατάσσει τη χώρα μας στη δεύτερη χειρότερη θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Στην αντίστοιχη έρευνα για το 2023, το ποσοστό των Ελλήνων που δεν μπορούσαν να κάνουν ούτε μια εβδομάδα διακοπές μακριά από το σπίτι τους ανερχόταν στο 43%. Κάθε πέρσι και καλύτερα.
Οι καλοκαιρινές αποδράσεις μετατρέπονται σε «όνειρο θερινής νυκτός» κυρίως λόγω του μειωμένου διαθέσιμου εισοδήματος και του αυξημένου κόστους μετακίνησης, διαμονής και διατροφής.
Τα στοιχεία της ευρωπαϊκής στατιστικής υπηρεσίας συγκλίνουν με την πρόσφατη έρευνα του IΕΛΚΑ, όπου το 52% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι δεν σκοπεύει να πάει καθόλου διακοπές αυτό το καλοκαίρι.
Σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, το 27% των πολιτών της Ε.Ε. δεν μπορούσαν να καλύψουν το κόστος εβδομαδιαίων διακοπών το 2024.
Η νέα εποχή ήρθε για να μείνει. Η γεωπολιτική αστάθεια και οι εμπορικοί πόλεμοι κλονίζουν την οικονομία και τον λογαριασμό πληρώνουν πάντα οι πολίτες. Οι διαμορφωτές πολιτικής ψάχνουν τρόπους να συρρικνώσουν την περίοδο ανάπαυσης των εργαζομένων στο όνομα της ανάπτυξης. Οχι να εξαλείψουν τις αιτίες της άνισης οικονομίας, της μείωσης της αγοραστικής δύναμης και της κερδοσκοπίας.
Οι διακοπές όμως είναι κοινωνικό αγαθό, και όχι πολυτέλεια.
*Από τον Στράτο Ιωακείμ
