Πλέον, στη σύγχρονη ζωή, η πληροφόρηση έρχεται συνεχώς και από παντού, ακόμα και όταν δεν θέλουμε να μάθουμε κάτι— ειδήσεις, κοινωνικά δίκτυα, τηλεόραση, καθημερινές συζητήσεις και spoilers!
Ένα παράδειγμα που ίσως να μην έχετε σκεφτεί ποτέ, είναι η αντίδραση μας στα spoilers, δηλαδή όταν μας μαρτυρούν την έκβαση μιας ιστορίας, είτε πρόκειται για ταινία ή σειρά, πριν τη δούμε ή μιας κατάστασης στη κοινωνικό μας κύκλο.
Αυτό το φαινόμενο έχει πολύ ενδιαφέρουσες επιδράσεις στην ψυχική μας κατάσταση και μας βοηθά να καταλάβουμε πώς ο έλεγχος της πληροφορίας μπορεί να βελτιώσει ή να “διαταράξει” την ψυχική μας ευεξία.
Γιατί κάποιοι αποφεύγουν τα spoilers και άλλοι τα επιδιώκουν;
Όπως αποκαλύπτει πρόσφατη έρευνα, οι άνθρωποι χωρίζονται σε δύο βασικές κατηγορίες:
- Αυτοί που αποφεύγουν τα spoilers, επειδή θέλουν να ζήσουν την έκπληξη, να αφήσουν τη φαντασία τους ελεύθερη, απολαμβάνοντας την αγωνία και την ένταση του άγνωστου και της αναμονής.
- Οι «αναζητητές» spoilers, που θέλουν να γνωρίζουν το αποτέλεσμα νωρίτερα για να προετοιμαστούν συναισθηματικά και να έχουν αίσθηση ελέγχου, δεν αντέχουν την αναμονή και θέλουν να έχουν την γνώση, πριν μπουν στη διαδικασία να αφιερώσουν χρόνο σε κάτι.
Και οι δύο ομάδες επιδιώκουν να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους, αλλά με διαφορετικούς τρόπους. Η αίσθηση ελέγχου και στις δύο περιπτώσεις είναι το κλειδί για να νιώθουμε πιο ήρεμοι και λιγότερο αγχωμένοι.
Γιατί κάποιοι έλκονται από το suspense και κάποιοι το αποφεύγουν; Τι λέει η επιστήμη;
Στη σύγχρονη τεχνολογικά εξελιγμένη εποχή, των κοινωνικών μέσων και των φανατικών οπαδών, τα spoilers έχουν γίνει «πολιτισμικό ζήτημα». Οι ερευνητές ορίζουν «spoiler» ως μη επιθυμητή πληροφορία για το πώς θα λήξει μια ιστορία.
Μια ολλανδική μελέτη έδειξε ότι όσοι δεν είχαν υποστεί spoiler βίωσαν μεγαλύτερη συναισθηματική ένταση και απόλαυση. Με το spoiler να «ολοκληρώνει» το πλάνο στο μυαλό μας, κάνοντας μας λιγότερο πιθανό να εμβαθύνουμε στη ροή.
Άλλες μελέτες αναφορικά με σειρές βιβλίων και ταινίες έδειξαν πως και όσοι γνώριζαν το τέλος από πριν αναφέρουν ψηλό επίπεδο απόλαυσης — γιατί μόλις εμβαθύνουμε, το συναισθηματικό δέσιμο υπερισχύει της γνώσης.
Σύμφωνα με ειδικούς, η αίσθηση του suspense δημιουργεί ένταση που απολαμβάνουμε μόνο όταν η ιστορία καταλήγει σωστά.
Μπορούν τα spoilers να μας ηρεμήσουν ή να μας «ταράξουν»;
Έρευνα σε θαυμαστές πασίγνωστης σειράς έδειξε πως όσοι αναζήτησαν το τέλος από πριν απόλαυσαν την ιστορία περισσότερο — μείωσαν τη γνωστική πίεση και έμεινε «χώρος» στο μυαλό τους να επεξεργαστούν και να απολαύσουν τη ροή.
Όσοι αναζητούν spoilers θέλουν διαφορετικό είδος ελέγχου. Βλέπουν την απόκτηση αυτής της πληροφορίας ως τρόπο να διαχειριστούν αρνητικά συναισθήματα πριν καν αυτά εμφανιστούν. Οι ψυχολόγοι το ονομάζουν στρατηγική “μη-γνωστικής απευαισθητοποίησης” που προστατεύει την ψυχική τους ισορροπία απέναντι σε έντονες εξελίξεις.
Τα spoilers επαναφέρουν στον θεατή έλεγχο — ακόμη και όταν οι δημιουργοί θέλουν να τον κρατήσουν σε αναμονή. Είναι μια μορφή ήσυχης αντίστασης: ένας τρόπος να διεκδικήσουμε πότε μαθαίνουμε τα γεγονότα.
Ενώ, οι άνθρωποι που αποφεύγουν τις spoiler αναζητούν έντονα συναισθηματική εμπλοκή — θέλουν να βιώσουν την ιστορία όπως ξεδιπλώνεται, να νιώσουν την έκπληξη τη σωστή στιγμή.
